Quản lý bảo sai, DN bảo đúng

Tuy nhiên, Kiểm toán Nhà nước cho biết Sabeco đã thành lập và bán bia cho công ty Thương mại Sabeco (công ty con) và thông qua công ty con để tính, kê khai và nộp thuế TTĐB theo giá bán ra tại công ty này. Trong khi đó, công ty con của Sabeco lại tiếp tục bán cho hệ thống công ty thương mại vùng với mức giá khá thấp, nhưng khi bán ra các cấp đại lý thì lại có mức giá khá cao. Các đại lý này bán tiếp xuống các hệ thống đại lý cấp 2, cửa hàng phân phối, nhà hàng và người tiêu dùng…

Việc thiếu những văn bản quy định chi tiết với trường hợp cơ sở sản xuất bán qua nhiều tầng nấc phân phối đã là “kẽ hở” khiến cho nhiều DN lợi dụng để thành lập các công ty con, nhằm bán ra giá thấp, từ đó có mức nộp thuế thấp hơn. Đây được xem là hành vi chuyển giá từ khâu sản xuất sang thương mại để ăn thêm lợi nhuận ở khâu phân phối. Do vậy, Kiểm toán Nhà nước yêu cầu Sabeco phải nộp thuế TTĐB dựa trên giá bán ra của các công ty thương mại – là đơn vị trực tiếp bán hàng ra khỏi hệ thống của Sabeco. Với mức chênh lệch giá lớn, cơ quan này xác định Sabeco phải nộp thêm 408 tỷ đồng tiền thuế của năm 2013.

Tuy nhiên, trước yêu cầu trên thì Sabeco đã chính thức có phản hồi và khẳng định, DN đã thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. Do đó, yêu cầu nộp bổ sung thuế TTĐB theo kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước là chưa phù hợp với Luật thuế TTĐB và các văn bản hướng dẫn.

Theo Sabeco, hiện công ty này không biết áp dụng văn bản nào để tính thuế TTĐB cho hệ thống, cũng không biết áp dụng văn bản pháp luật nào về quy trình tính thuế, kê khai nộp thuế đúng quy định. Trong khi đó, nếu phải nộp thêm thuế này thì DN sẽ bị ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả kinh doanh vì biên độ lợi nhuận thấp. Đặc biệt, trong bối cảnh Sabeco đang có chủ trương bán cổ phần cho các nhà đầu tư chiến lược, nếu thực hiện nộp thuế thì sẽ làm tăng thuế suất này lên khoảng 3,3% và làm mất sức hấp dẫn với các nhà đầu tư, kéo dài việc cổ phần hóa.

Cần xử lý công bằng

“Không thể xử lý khi bị truy thu thuế, do tổng công ty đã ấn định thuế TTĐB trên giá mua cho các đơn vị sản xuất. Nên khi thay đổi phương thức tính thuế theo kết luận của kiểm toán Nhà nước, Sabeco sẽ phải điều chỉnh giá mua kể cả việc hồi tố từ năm 2008, dẫn đến phải gánh chịu khoản giảm lợi nhuận từ 350 – 400 tỷ đồng/năm, tương ứng 4.000 tỷ đồng kể từ năm 2008 đến nay. Trong khi đó, các khoản lợi nhuận từ năm 2008 – 2014, Tổng công ty đã chia cổ tức cho cổ đông”, văn bản của Sabeco cho biết.

Tuy nhiên, khi trao đổi với Thời báo Kinh Doanh, ông Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế – tài chính, cho rằng lý lẽ mà Sabeco đưa ra là thiếu tính thuyết phục. Cũng bởi, đề xuất của kiểm toán Nhà nước là có cơ sở, khi trên thực tế Sabeco đã lập ra các công ty con nên số thuế phải đóng cho Nhà nước giảm. Cũng theo ông Long, lập luận không thể xử lý truy thu thuế do lợi tức đã chia cho cổ đông của Sabeco cũng là không hợp lý, bởi nếu DN này được xác định là tránh thuế, trốn thuế thì có thể tính theo lợi nhuận từ năm tới, DN tái bù đắp và nộp lại khoản thế bị truy hồi.

Vấn đề “băn khoăn” nhất được ông Long đặt ra là tại sao cơ quan thuế, trong quá trình quyết toán thuế lại không phát hiện, mà phải đợi đến khi cơ quan kiểm toán kiểm tra, mới thấy rõ “sai phạm” thuế của DN này.

Còn theo ông Lê Đăng Doanh, chuyên gia kinh tế, thì Sabeco đã nộp thuế theo giá bán, tức là theo đúng quy định về thuế và kiểm toán. Cũng bởi, Sabeco là nhà sản xuất nên không thể bán trực tiếp giá cao đến người tiêu dùng, mà phải qua các hệ thống đại lý. Do đó, việc Kiểm toán Nhà nước yêu cầu đơn vị này phải nộp thuế theo giá mà họ không thực bán, thì cần phải có sự xem xét, tham vấn ý kiến từ nhiều bên. Ông Doanh cũng cho rằng, trong trường hợp này không thể kết luận rằng DN đã sai và truy thu, vì hiện những quy định trong Luật thuế TTĐB chưa rõ ràng, nên không thể có cơ sở để “định tội” DN.

Cùng quan điểm trên, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, cho rằng hệ thống pháp luật hiện nay chưa đầy đủ, nên dẫn đến có nhiều cách hiểu và áp dụng khác nhau về cách tính thuế. Do đó, việc kết luận DN lách luật trốn thuế hay không, phải dựa trên cơ sở quy định luật đã thực sự rõ ràng, minh bạch.

Bởi nếu DN khẳng định họ làm đúng, nhưng cơ quan chức năng vẫn khăng khăng rằng DN sai và quyết định một chiều, thì đó là sự áp đặt. Còn trường hợp khi quy định của luật chưa rõ ràng, Luật sư Đức cho rằng nên quyết định theo hướng có lợi cho DN và người dân. Cũng bởi, khi DN bị truy thu khoản thuế này, không chỉ DN thiệt mà người tiêu dùng cũng sẽ bị ảnh hưởng khi giá bán sản phẩm có thể bị tăng lên.

Điểm đáng chú ý là không chỉ trường hợp của Sabeco, mà hàng loạt các ông lớn là các tổng công ty, tập đoàn khác cũng có mô hình hoạt động, kinh doanh và nộp thuế TTĐB như Sabeco. Điển hình như Tổng công ty Bia rượu, nước giải khát Hà Nội; Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam; Công ty liên doanh nhà máy bia Việt Nam… Đại diện của cơ quan thuế cũng thừa nhận có những DN cũng vận hành theo kiểu Sabeco.
Do đó, các chuyên gia cho rằng nếu không có sự rà soát, phân tích và đánh giá lại hoạt động nộp thuế TTĐB của các DN, mà chỉ “xử” mình trường hợp của Sabeco thì cũng là không hợp lý và không đảm bảo tính công bằng trong môi trường kinh doanh hiện nay.