1.009. Cạm bẫy trong những hợp đồng xuất khẩu

>>> ANVI ra mắt sách mới TRÁCH NHIỆM CỦA NGƯỜI QUẢN LÝ CÔNG TY <<<

1.009. Cạm bẫy trong những hợp đồng xuất khẩu

16:57, 05/09/2016

(NCĐT) – Vụ việc ồn ào của Global Home sẽ giúp nhiều doanh nghiệp nhận được những bài học đáng giá trong giao thương quốc tế.

Thiếu đơn hàng, chịu gánh nặng việc làm của hàng nghìn lao động, áp lực dòng tiền… là những lý do khiến nhà xuất khẩu Việt Nam từ lâu luôn cam chịu ở “chiếu dưới” trong ký kết hợp đồng mua bán. Tuy nhiên, bên cạnh đó, kinh doanh thiếu bài bản và kinh nghiệm mới là lý do chính khiến doanh nghiệp Việt trở thành nạn nhân của những hợp đồng đầy cạm bẫy.

Hơn 1 tháng nay, dư luận vẫn ồn ào sau vụ Công ty Gia Hân tố cáo Global Home về hành vi lừa đảo hơn 20 tỉ đồng. Đáng chú ý là Global Home, một công ty thu mua và xuất khẩu đồ gỗ có trụ sở tại Cộng hòa Séc, có nguyên đại diện pháp luật là chồng của một ca sĩ nổi tiếng. Ngoài Gia Hân, có khoảng 20 doanh nghiệp Việt cũng từng gặp rắc rối trong làm ăn với Global Home.

Những bài học rút ra từ vụ việc này dù không mới nhưng vẫn có nhiều doanh nghiệp Việt Nam gặp rắc rối và chịu thiệt hại. “Doanh nghiệp Việt Nam sau khi xảy ra chuyện mới tìm đến luật sư. Trong khi từ đầu, nếu không có nhân viên giỏi nghiệp vụ và nhiều kinh nghiệm ngoại thương, doanh nghiệp cần tìm đến các tổ chức tư vấn hay luật sư để giảm thiểu được rủi ro trong xuất khẩu”, luật sư Phạm Ngọc Hưng cho biết. Theo ông Hưng, từng có doanh nghiệp xuất khẩu ký hợp đồng dày hơn trăm trang, rồi mới thuê dịch thuật và phát hiện rất nhiều bất lợi được giấu kín trong các điều khoản hợp đồng, hoặc ngôn từ đa nghĩa dễ gây nhầm lẫn cho doanh nghiệp.

Phải thừa nhận, đa phần doanh nghiệp Việt Nam là nhỏ lẻ nên tính chuyên nghiệp rất hạn chế, càng không nói đến khả năng đàm phán được với đối tác nước ngoài. Khi có được đơn hàng giá trị cao, nhà nhập khẩu đưa ra những hứa hẹn hấp dẫn như “hàng có bao nhiêu thì mua bấy nhiêu”, lại thanh toán đúng hẹn trong 5-7 lô hàng đầu. Vì thế, doanh nghiệp Việt dễ thiếu cảnh giác.

Theo luật sư Hưng, từng có doanh nghiệp sau khi ký hợp đồng mới biết người đàm phán với mình không đủ thẩm quyền đại diện cho doanh nghiệp hoặc biết đối tác từng có tiếng xấu trong giao dịch quốc tế trước đây nhưng vẫn nhắm mắt làm lơ. Vì vậy, lời khuyên cơ bản của giới luật sư là để tìm hiểu về đối tác trước khi đặt bút ký hợp đồng, ngoài yêu cầu giấy phép kinh doanh, các doanh nghiệp Việt cần chủ động tham gia các hiệp hội ngành nghề, mua thông tin về đối tác từ các tổ chức uy tín, tham khảo qua tùy viên Lãnh sự Việt Nam tại nước đó…

Năm ngoái, Công ty Năng lượng Xanh HD, trụ sở tại Thanh Hóa đã nhận được đơn hàng 1.500 tấn than củi, trị giá gần 1 triệu USD cho Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế Benin (thuộc châu Phi). Không những bán được giá, bên mua còn đề xuất đặt cọc 70% giá trị hợp đồng và gửi hàng loạt giấy tờ của Ngân hàng Tây Phi, Bộ Tài chính và Bộ Tư pháp Benin để chứng minh tính hợp pháp của doanh nghiệp và thương vụ. Tuy nhiên, trước khi đặt cọc, phía Benin yêu cầu Năng lượng Xanh HD nộp gần 5.000 USD phí giao dịch, nhập khẩu, đăng ký gia nhập một tổ chức xã hội tại châu Phi để thuận tiện cho việc bán hàng… Nhận thấy dấu hiệu khả nghi cùng điều bất thường là tài khoản chuyển tiền đặt tại Malaysia và Indonesia, đại diện của Năng lượng Xanh HD đã xác minh và biết được các giấy tờ và tổ chức kia có dấu hiệu bị làm giả.

Cũng từng có doanh nghiệp Việt Nam chuyển hơn nửa triệu đô tiền hàng vào tài khoản kẻ lừa đảo tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) để thanh toán tiền hàng. Năm 2015, một doanh nghiệp nhựa tại TP.HCM làm việc với doanh nghiệp Singapore, nhận được yêu cầu thay đổi tài khoản giao dịch sang một tài khoản ở Cộng hòa Séc, đứng tên doanh nghiệp Singapore và có chứng từ ủy quyền đầy đủ. Tuy nhiên, 1 tuần sau, khi liên lạc, phía Singapore cho biết họ không đưa ra yêu cầu như vậy và cũng không có tài khoản nào ở Séc. Vụ việc này, theo như Cục Thương mại điện tử và Công nghệ thông tin nhận định, thông tin giao dịch của 2 bên qua email đã bị đánh cắp, số tiền đã chuyển cũng bị rút ra êm thấm.

Có nhiều điều khoản bất lợi được giấu kín trong hợp đồng mà doanh nghiệp Việt Nam lại ít để ý. Ảnh: 123rf.com

Trong năm qua, Thương vụ Việt Nam tại UAE ghi nhận đã có 8 vụ việc doanh nghiệp Việt Nam bị lừa đảo theo hình thức này. Thương vụ Việt Nam tại Thổ Nhĩ Kỳ và Brazil cũng ghi nhận những sự việc tương tự. Theo kinh nghiệm được chia sẻ từ các thương vụ viên, khi giao dịch với đối tác nước ngoài, doanh nghiệp cần sử dụng email công ty thay vì sử dụng những địa chỉ Gmail, Yahoo… để tránh bị giả mạo. Ngoài ra, cũng cần liên hệ trực tiếp với đối tác thông qua điện thoại, fax. Đặc biệt, khi đối tác yêu cầu thanh toán vào tài khoản khác với tài khoản đã ghi trong hợp đồng ký kết thì nhất thiết phải kiểm tra lại.

Theo luật sư Trương Thanh Đức, trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam, chưa kể đến các điều khoản liên quan đến giao nhận, thanh toán và giải quyết tranh chấp là những kẽ hở hợp đồng mà doanh nghiệp Việt Nam thường gặp bất lợi. Chỉ trong trường hợp Global Home, hàng loạt điểm yếu của doanh nghiệp Việt Nam đã được chỉ rõ. Ở công ty Gia Hân, được đặt cọc 10.000 USD, nhưng công ty lại chấp nhận điều khoản thanh toán trả chậm trong vòng 30-37 ngày, phân nửa số tiền này lại dùng để gối đầu cho đơn hàng tiếp theo mà không có những điều khoản bảo lãnh ràng buộc.

Công ty Xuất khẩu gỗ Việt Mỹ cũng cho biết sau khi thực hiện 10 đơn hàng, Global Home nợ 12.000 USD, nhưng chỉ chuyển khoản nhỏ giọt với lý do giao hàng không đúng chất lượng và thời hạn. Còn Công ty Cửu Long từ chủ nợ lại thành con nợ khi bị Global Home phạt ngược lại vì giao chậm đơn hàng. Những thiệt hại trên sở dĩ có thể ngăn chặn hoặc giảm thiểu nếu được xem xét chuẩn mực hơn khi hợp đồng được ký kết, giờ lại trở thành con dao hai lưỡi với các nhà xuất khẩu.

Ngay cả với những mặt hàng xuất khẩu chủ lực như nông sản, các nhà xuất khẩu Việt Nam vẫn rất cả tin. Với mặt hàng cà phê, nhà xuất khẩu thường có thói quen ký vào hợp đồng mẫu do người mua đưa ra là Hợp đồng Cà phê châu Âu (ECC), trong đó tồn tại nhiều rủi ro về quy chuẩn hàng hóa, kiểm định chất lượng và giải quyết tranh chấp thương mại. Theo hợp đồng này, bất kỳ tranh chấp không giải quyết được bằng thương lượng sẽ giải quyết bằng trọng tài địa phương được xác định trong hợp đồng, luật áp dụng là luật quốc gia nơi tiến hành trọng tài thương mại đó.

Điều đáng nói, trong các hợp đồng xuất khẩu cà phê được Việt Nam ký kết, không có hợp đồng nào sử dụng trọng tài Việt Nam, mà hầu hết địa điểm trọng tài được 2 bên đồng nhất là London, Hamburg, Le Harve… Luật sư Phạm Ngọc Hưng cho biết trong nhiều hợp đồng trước đây, nhà xuất khẩu còn đưa vào căn cứ pháp luật là một pháp lệnh kinh tế đã hết hạn hay giao quyền trọng tài vào một cơ quan đã giải thể từ lâu. Mới thấy, những ngóc ngách này không được doanh nghiệp quan tâm hoặc thậm chí không biết đến. Sự hiện diện của các trung tâm trọng tài quốc tế tại Việt Nam còn mờ nhạt và chưa được doanh nghiệp tận dụng làm nơi giải quyết tranh chấp trong những hợp đồng mua bán để giành lợi thế về cho mình.

Sự việc tương tự đang xảy ra với Gia Hân, khi theo hợp đồng ký kết với Global Home, đơn vị giải quyết tranh chấp là cơ quan tài phán Hồng Kông, luật áp dụng trong hợp đồng là luật Anh. Theo luật sư Nguyễn Thế Truyền, chỉ riêng chi phí luật sư đã là 1.000-2.000 USD/giờ, chưa kể chi phí đi lại, thi hành phán quyết sau khi có kết luận trọng tài, Gia Hân chưa đòi được nợ đã phải chi gấp đôi số tiền nợ, song doanh nghiệp vẫn kiên quyết đòi lại công bằng dù có tốn kém đến đâu đi nữa.

Mặt khác, những nhà nhập khẩu nước ngoài, vốn đã quen lối làm ăn ràng buộc bằng hợp đồng, kinh nghiệm ra tòa cũng không thiếu. Họ hoàn toàn có cơ sở để vặn lại doanh nghiệp Việt trong mọi tình huống tranh chấp.

Trong vụ việc ngành gỗ, Global Home đã đưa ra được những bằng chứng cáo buộc doanh nghiệp Việt Nam vi phạm các điều khoản chất lượng, đã ngồi xuống hòa giải với một đơn vị sản xuất tại Đà Nẵng để tìm được tiếng nói chung, hay có giấy tờ chứng minh mối quan hệ làm ăn tốt đẹp với các nhà sản xuất khác tại Việt Nam và hứa hẹn sẽ tiếp tục đưa ra những bằng chứng khác có lợi cho mình trong thời gian tới.

Xét về lý, những tranh chấp thương mại trước nhất phải được giải quyết bằng đàm phán giữa hai bên, rồi mới đến những đơn vị tài phán quốc tế, chứ không thể giải quyết bằng hình sự hay sức ép truyền thông. Nhưng suy cho cùng, chính vụ việc ồn ào của Global Home sẽ giúp nhiều doanh nghiệp nhận được những bài học đáng giá trong giao thương quốc tế. Chỉ hy vọng là “học phí” cho những bài học này không quá đắt.

LAN ANH

—————————————————-

Nhịp cầu đầu tư (Quản trị) 05-9-2016:

http://nhipcaudautu.vn/tu-duy/quan-tri/cam-bay-trong-nhung-hop-dong-xuat-khau-3315756/

(120/1.839)

Bài viết

312. Khát vọng hùng cường: Thể chế là chìa khoá...

Khát vọng hùng cường: Thể chế là chìa khoá mở ra Kỷ nguyên mới. (BĐS) - Chúng ta đang ở trong những thời khắc lịch sử rất quan trọng của đất nước. Sau mấy chục năm đổi mới và cải cách, chúng ta lại bắt đầu bước vào kỷ nguyên mới bằng việc thay đổi mạnh mẽ, đặc biệt là cải cách thế chế.Lời tòa soạn:Cải cách thể chế và tôn trọng thị trường được xem là hai yếu tố then chốt, mở ra con đường phát triển bền vững cho mỗi quốc gia. Bài học từ những nền kinh tế thành công trên thế giới đã cho thấy, một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng, cùng với sự tôn trọng các quy luật của thị trường, sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho sự sáng tạo và tăng trưởng.Vậy, thực trạng cải cách thể chế và sự vận hành của thị trường tại Việt Nam hiện nay ra sao? Những giải pháp nào cần được triển khai để khai phá tiềm năng phát triển của đất nước? Reatimes xin trân trọng giới thiệu chùm bài viết: Khát vọng hùng cường: Cải cách thể chế và tôn trọng thị trường là chìa khóa phát triển của Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, Trọng tài viên VIAC, một chuyên gia có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực pháp lý và kinh tế, về câu chuyện này. Sau khoảng thời gian dài đổi mới, bứt phá, chúng ta lại đang bị chậm chân và tụt hậu. Rất may là hiện chúng ta có rất nhiều cơ hội và lợi thế, trong đó có ba lợi thế dành cho tất cả mọi người, không loại trừ một ai. Đó là kinh doanh, tiêu dùng và hội nhập. Tôi cho rằng, thế giới nếu có, cùng lắm cũng chỉ một hay hai chứ không có được đồng thời ba lợi thế như chúng ta.Thứ nhất, doanh nhân và người dân đất nước ta chấp nhận rủi ro rất cao. Họ sẵn sàng đầu tư, sẵn sàng kinh doanh rất mạnh mẽ, kể cả trong nhiều lĩnh vực mạo hiểm.Thứ hai, doanh nghiệp và người dân chấp nhận hội nhập rất mạnh mẽ với hàng loạt các hiệp định, hiệp ước chúng ta tham gia và trên thực tế đã được biến thành hành động và cho kết quả rõ nét. Chúng ta sẵn sàng tham gia chuỗi cung ứng tiêu thụ toàn cầu. Chúng ta đã bắt nhanh và tận dụng được lợi thế của công nghệ, của trí tuệ nhân tạo, của những thành quả đổi mới. Ở nhiều nước khác, người ta phát triển, tăng tốc, đổi mới trong những giai đoạn chưa có những lợi thế này.Thứ ba, người tiêu dùng Việt Nam chi tiêu rất mạnh tay. Có thể nói, chúng ta chưa giầu nhưng rất "chịu chơi" và chịu chi, tức khả năng tiêu thụ rất mạnh hàng hóa, dịch vụ từ bình dân cho đến cao cấp.Thị trường 100 triệu dân chấp nhận rủi ro lớn, chấp nhận hội nhập cao và chấp nhận tiêu thụ mạnh là thị trường quá hấp dẫn và có rất nhiều cơ hội phát triển.Đấy là những cơ sở để chúng ta bứt phá trong sản xuất, kinh doanh và cạnh tranh toàn cầu. Nhưng đẩy mạnh sản xuất, phát triển thương mại, dịch vụ hay gia tăng tiêu thụ thì cũng đều phụ thuộc rất nhiều vào thể chế.Cải cách thể chế - yếu tố then chốt để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Ảnh: Chinhphu.vn.Chúng ta đã từng tiến rất nhanh, rất mạnh, rất tốt, như một giấc mơ và hơn cả giấc mơ mà thế giới cũng phải ghi nhận. Nhưng đó mới chỉ là so sánh với chính chúng ta, với mặt bằng khởi đầu rất thấp. Đã chấp nhận nền kinh tế thị trường và hội nhập sâu, rộng toàn cầu mà chỉ so với chính mình thì không mấy ý nghĩa, thậm chí là vô nghĩa, là ru ngủ, là trì trệ, tụt hậu. Nếu như sắp tới không vượt qua chính mình thì chúng ta cũng vẫn cứ đi lên, vẫn cứ tiến bộ, vẫn cứ tăng trưởng vì là xu thế tất yếu. Tuy nhiên, tiến lên kiểu nhờ nước nổi, bèo nổi thì không khác nào kiểu tư tưởng lội nước đi sau, bình chân như vại, được chăng hay chớ, theo đóm ăn tàn và sẽ chỉ quanh quẩn ở cuối, đi sau thiên hạ.Thách thức của chúng ta là buộc phải chạy đua với các nước trong lúc họ cũng rất nhanh, rất cởi mở, rất tạo điều kiện phát triển. Do đó, muốn bước vào kỷ nguyên mới thành công thì đừng ngủ mê trên thành tích.Chúng ta đã từng rất khốn khổ, nghèo đói vì chính sách phát triển không phù hợp quy luật thị trường, khiến kinh tế bị kìm hãm, lạc hậu. Nhưng chúng ra đã kịp nhận ra để thay đổi và phát triển với chính sách đúng đắn, rộng mở. Công cuộc đổi mới, cải cách đã được mở ra với những chính sách mạnh dạn phá rào để tháo gỡ điểm nghẽn dòng chảy lưu thông của hàng hoá nói chung và lương thực nói riêng trong cơ chế ngăn sông, cấm chợ, bóp nghẹt thị trường lúc đó.Đáng tiếc là những năm gần đây, nền kinh tế lại đang đối mặt trở lại với nguy cơ bị thắt chặt, trói buộc. Nhiều việc lớn, việc khó không được tháo gỡ, tạo điều kiện, mà chỉ muốn ngăn chặn, cấm đoán, có lẽ là do sợ chịu trách nhiệm và để "giữ an toàn". Những cái thông thường nhất, đơn giản nhất, dễ nhất thì nhiều khi cũng gây khó dễ, vòi vĩnh. Tiếp xúc với doanh nghiệp, người dân qua những câu chuyện hằng ngày mới thấy rằng, để đứng vững và phát triển, doanh nghiệp phải trả giá bằng muôn vàn bức xúc, chi phí không chính thức và những điều đáng buồn.Sau một thời gian xoá bỏ "giấy phép con", lại nảy sinh điều rất lo ngại vì nó bị biến thành "giấy phép cha" và "giấy phép vô hình". Với con số ước tính lên đến 16.000 điều kiện kinh doanh tại thời điểm này thì môi trường kinh doanh đã xấu đi quá nhanh, trắc trở khó ngờ. Đó là một vạn sáu nghìn sợi dây trói buộc doanh nghiệp, níu kéo doanh nhân, kìm hãm thị trường. Rất nhiều tiền bạc, công sức, nguồn lực xã hội bị hao hụt, tiêu tán, thui chột khi hoạt động giao thương rơi vào vô số sợi dây pháp lý hay phải vượt qua từng đó cái cửa lớn, nhỏ với những ổ khóa học búa.Doanh nghiệp muốn được thật sự tự do kinh doanh theo đúng tinh thần của Hiến pháp, muốn được giải thoát khỏi những thứ trói buộc vô lý để chớp lấy cơ hội, tả xung hữu đột, tự tin chiến đấu và chiến thắng trên thương trường. Nhưng nểu chỉ tháo gỡ bằng kiểu "cò kè bớt một thêm hai" điều kiện kinh doanh, thì chúng sẽ vẫn cứ luẩn quẩn trong mê hồn trận của điều kiện pháp lý, sẽ không thể thành công khi bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Thật vô cùng thấm thía và vui mừng trước nhận định rất chuẩn xác của Tổng Bí thư Tô Lâm: Thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn. Vì vậy, cải cách thể chế chính là chìa khoá mở ra kỷ nguyên mới và bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Bài 2: Giảm thiểu can thiệp vào thị trường là tăng cường cơ hội Kính mời quý độc giả đón đọc! -----------------Bất động sản (Chính sách & Cuộc sống) 28-02-2025:https://reatimes.vn/khat-vong-hung-cuong-the-che-la-chia-khoa-mo-ra-ky-nguyen-moi-202250227184302946.htm?(1.219/1.339).

1.009. Cạm bẫy trong những hợp đồng xuất khẩu

Bài viết

Bình luận

Phỏng vấn

Trích dẫn

Tám luật