(ANTD) – Sau 6 năm kể từ khi Luật Thuế thu nhập cá nhân có hiệu lực, tính đến nay, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đã tăng vượt 20%, trong khi ngưỡng chịu thuế, mức giảm trừ gia cảnh vẫn giữ nguyên. Điều này đòi hỏi sớm có sự sửa đổi để phù hợp thực tiễn.
Thuế TNCN hiện nay đang được cho là quá lỗi thời khiến người dân phải chịu gánh nặng thuế
Lạm phát, giá cả đều tăng, còn thuế vẫn giữ nguyên
Theo Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) hiện hành, người có thu nhập dưới 9 triệu đồng sẽ không phải nộp thuế TNCN. Nếu có thêm người phụ thuộc, ngưỡng chịu thuế sẽ phải cộng thêm 3,6 triệu đồng/người.
Về thuế suất, hiện đang được áp dụng theo biểu thuế lũy tiến từng phần với 5 bậc. Theo đó, với mức thu nhập chịu thuế đến 5 triệu đồng/tháng hoặc đến 60 triệu đồng/năm, thuế suất thuế TNCN là 5%. Thu nhập chịu thuế từ trên 5 – 10 triệu đồng/tháng hoặc trên 60 – 120 triệu đồng/năm thuế suất là 10%; thu nhập chịu thuế trên 10 – 18 triệu đồng/tháng hoặc 120 – 216 triệu đồng/năm thuế suất 15%. Thu nhập chịu thuế trên trên 18 – 32 triệu đồng/tháng hoặc trên 216 – 384 triệu đồng/năm thuế suất 20%. Thu nhập chịu thuế trên 32 – 52 triệu đồng/tháng hoặc 384 – 624 triệu đồng/năm thuế suất 25%. Thu nhập tính thuế trên 52 – 80 triệu đồng/tháng hoặc 624 – 960 triệu đồng/năm thuế 30%. Thu nhập chịu thuế trên 80 triệu đồng/tháng hoặc trên 960 triệu đồng/năm thuế suất 35%.
“Trong khi lạm phát, CPI tính theo từng tháng, từng năm thì ngưỡng chịu thuế lại được ấn định trong nhiều năm, dẫn tới hệ quả là thu nhập thực tế mà người nộp thuế được hưởng ngày càng giảm dần. Về mặt nguyên tắc, thu nhập chịu thuế phải có sự biến thiên theo hướng tỷ lệ thuận với mức độ lạm phát, nhưng sự lạc hậu của Luật Thuế TNCN là đang đưa ra một “chốt cứng”, dẫn tới thu nhập thực tế bị nghịch đảo với lạm phát”
Luật sư Hà Huy Phong – Giám đốc Công ty Luật Inteco
Đến nay, mức chịu thuế và thuế suất này đã duy trì được 6 năm, kể từ khi Luật Thuế TNCN sửa đổi và có hiệu lực ngày 1-7-2013. Trong khi đó, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) liên tục tăng với các mức tăng: 6,03% năm 2013; 4,09% năm 2014; 0,63% năm 2015; 4,74% năm 2016; 3,53% năm 2017; 3,54% năm 2018.
Dự kiến, năm 2019, CPI tăng khoảng dưới 4%, tức là đến nay, mức tăng CPI đã vượt con số 20% khá xa. Trong khi đó, Luật Thuế TNCN hiện hành quy định, khi chỉ số giá tiêu dùng biến động ở mức cao hơn 20% thì Chính phủ sẽ trình Quốc hội để điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh. Có nghĩa là mức đóng thuế TNCN hiện nay của người lao động đang quá cao so với thu nhập cũng như chi phí sinh hoạt của người dân và đòi hỏi sớm được điều chỉnh.
Ngoài ra, theo bà Nguyễn Thị Cúc – Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam, trong nhiều năm qua, thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) đã giảm nhiều lần, trong khi thuế TNCN vẫn giữ nguyên ở mức khá cao cũng là điều bất cập. Cụ thể, thuế TNDN trước đây là 32% doanh thu, sau các lần điều chỉnh, đã giảm dần xuống lần lượt còn 28%, 25% và hiện nay là 20%.
Trong khi, thuế TNCN tính theo bậc với mức chịu thuế cao nhất 35% là rất cao, khoảng cách điều chỉnh bậc thuế cũng dày khiến chỉ cần thu nhập nhích một chút là lên bậc thuế cao hơn, tiền thuế tăng có khi còn nhiều hơn tiền được nhận thêm. Do đó, theo bà Nguyễn Thị Cúc đã đến lúc phải điều tiết thuế TNCN tương đương với điều tiết thuế TNDN.
Sắp điều chỉnh ngưỡng đóng thuế TNCN
Trao đổi với báo chí, bà Tạ Thị Phương Lan – Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế TNCN xác nhận, cơ quan thuế đang xem xét trình Chính phủ về việc thay đổi mức giảm trừ gia cảnh của người nộp thuế TNCN. “Theo số liệu thống kê thì tính đến năm 2018 (kể từ khi Luật Thuế TNCN có hiệu lực năm 2013), chỉ số CPI đã vượt trên 20%, theo luật thì phải sửa đổi. Vì vậy, Vụ Chính sách thuế đang tổng hợp số liệu, báo cáo Bộ Tài chính. Sau đó, Bộ Tài chính sẽ có trách nhiệm báo cáo Chính phủ để trình Quốc hội thay đổi mức giảm trừ gia cảnh” – bà Tạ Thị Phương Lan cho biết.
Đại diện Tổng cục Thuế cũng cho biết việc nâng mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế sẽ làm giảm số thu ngân sách, tuy nhiên, ảnh hưởng là không đáng kể. “Nếu nâng mức giảm trừ gia cảnh, số lượng người nộp thuế ở bậc 1 sẽ giảm, nhưng tỉ lệ số tiền thuế của những người nộp thuế ở bậc 1 chiếm rất nhỏ trong tổng số thu từ sắc thuế này” – bà Lan thông tin.
Trong khi đó, theo các chuyên gia, ngoài việc nâng mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế thì cơ quan quản lý cũng phải tính đến việc thay đổi nguyên tắc tính thuế. Luật sư Hà Huy Phong – Giám đốc Công ty Luật Inteco cho rằng, Luật Thuế TNCN hiện hành ra đời vào năm 2007 và sửa đổi một lần vào năm 2012. Nghĩa là, đạo luật này vẫn đang áp dụng cách hiểu và nguyên tắc tính thuế của 12 năm về trước lên cuộc sống của hiện tại, thể hiện sự lạc hậu. Sự lạc hậu, theo vị luật sư, trước hết biểu hiện ở cách mà Luật Thuế TNCN hiện hành này đưa ra các ngưỡng thu nhập chịu thuế, với những con số cố định như 5 triệu đồng/tháng, trên 5 – 10 triệu đồng/tháng…
“Hiện cách tính thuế TNCN vẫn chủ yếu căn cứ vào mức thu mà không tính toán đến mức chi của cá nhân người nộp thuế lẫn người phụ thuộc. Điều này dẫn đến không xây dựng cơ chế hạch toán chi phí đầu vào cho cá nhân khi kê khai và quyết toán thuế TNCN. Cơ chế hạch toán một chiều như vậy, vô tình dẫn tới đẩy cá nhân vào nhiều hoạt động gian lận thuế, giúp các cơ sở kinh doanh khác trốn thuế”.
Luật sư Trương Thanh Đức – Giám đốc Công ty Luật ANVI
“Trong khi lạm phát, CPI tính theo từng tháng, từng năm, thì ngưỡng chịu thuế lại được ấn định trong nhiều năm, dẫn tới hệ quả là thu nhập thực tế mà người nộp thuế được hưởng ngày càng giảm dần. Về mặt nguyên tắc, thu nhập chịu thuế phải có sự biến thiên theo hướng tỷ lệ thuận với mức độ lạm phát, nhưng sự lạc hậu của Luật Thuế TNCN là đang đưa ra một “chốt cứng”, dẫn tới thu nhập thực tế bị nghịch đảo với lạm phát” – luật sư Hà Huy Phong nói.
Cũng cho rằng nguyên tắc tính thuế TNCN đã lạc hậu, luật sư Trương Thanh Đức – Giám đốc Công ty Luật ANVI đề xuất không nên đưa ra con số tuyệt đối về mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế và người phụ thuộc mà có thể dựa vào mức lương tối thiểu do Nhà nước ban hành. Đồng thời, nên tính toán lại các mức thuế suất trong biểu thuế theo hướng giảm để khuyến khích người dân tham gia đóng thuế đầy đủ.
Ngoài ra, theo luật sư Hà Huy Phong, hiện cách tính thuế TNCN vẫn chủ yếu căn cứ vào mức thu mà không tính toán đến mức chi của cá nhân người nộp thuế lẫn người phụ thuộc. Điều này dẫn đến không xây dựng cơ chế hạch toán chi phí đầu vào cho cá nhân khi kê khai và quyết toán thuế TNCN. Cơ chế hạch toán một chiều như vậy, vô tình dẫn tới đẩy cá nhân vào nhiều hoạt động gian lận thuế, giúp các cơ sở kinh doanh khác trốn thuế (không lấy hóa đơn VAT…).
Về vấn đề này, bà Tạ Thị Phương Lan cho rằng, với các nước kiểm soát được mức thu nhập của mọi người dân, việc giảm trừ gia cảnh được thực hiện theo hóa đơn, chứng từ thực tế cho toàn bộ chi phí học hành của con, chăm sóc, khám điều trị chữa bệnh… Tuy nhiên, Việt Nam vẫn chưa kiểm soát được toàn bộ thu nhập cũng như chi tiêu của dân cư nên buộc phải sử dụng công cụ là mức giảm trừ gia cảnh. Do vậy, khi có biến động giá và một số chỉ tiêu khác đến ngưỡng theo quy định thì cơ quan quản lý sẽ tính toán nâng mức giảm trừ gia cảnh cho phù hợp.
————
An ninh Thủ đô (Kinh doanh) 01-9-2019: