306. Luật cần áp đặt việc cho rút bảo hiểm xã hội

>>> ANVI ra mắt sách mới TRÁCH NHIỆM CỦA NGƯỜI QUẢN LÝ CÔNG TY <<<

306. Luật cần áp đặt việc cho rút bảo hiểm xã hội

19:14, 30/11/2023

Luật cần áp đặt việc cho rút bảo hiểm xã hội

(KTSG) – Bảo hiểm xã hội là một chính sách rất lớn, quan trọng nhất về an sinh xã hội, bảo đảm quyền lợi trực tiếp cho hàng chục triệu người lao động và quyền lợi gián tiếp cho gần như toàn dân. Vì vậy, việc bắt đóng hay cho rút tiền bảo hiểm xã hội thì cũng đều phải vì mục tiêu cao nhất là an sinh xã hội, vì quyền lợi của số đông người lao động, bảo đảm lợi ích và mục tiêu chung.

cho rút bảo hiểm xã hội

Bảo hiểm xã hội – An sinh thiết yếu

Tôi vô cùng thất vọng với Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội trình Quốc hội thảo luận tháng 11-2023 đưa ra 2 phương án đều cho rút bảo hiểm xã hội một lần (hưởng bảo hiểm xã hội một lần) đối với đại trà hàng triệu người lao động.

Bảo hiểm xã hội là một chính sách rất lớn, quan trọng nhất về an sinh xã hội, bảo đảm quyền lợi trực tiếp cho hàng chục triệu người lao động và quyền lợi gián tiếp cho gần như toàn dân. Vì vậy, việc bắt đóng hay cho rút tiền bảo hiểm xã hội thì cũng đều phải vì mục tiêu cao nhất là an sinh xã hội, vì quyền lợi của số đông người lao động, bảo đảm lợi ích và mục tiêu chung.

Câu chuyện bảo hiểm phải bảo đảm ổn định an toàn ít nhất vài chục năm, chứ không phải chuyện của tư duy nhiệm kỳ thiếu ổn định như thời gian qua.

Cho hưởng sớm chế độ bảo hiểm một lần, bản chất không phải là cho hưởng, mà là cho rút số tiền đã đóng bảo hiểm xã hội, dẫn tới giảm số người được hưởng chế độ bảo hiểm xã hội nói chung, chế độ hưu trí nói riêng. Như vậy thì chẳng khác nào đi ngược lại bản chất của bảo hiểm xã hội.

Đóng nhiều hưởng nhiều – Một nửa sự thật.

Bảo hiểm xã hội, trước hết cũng có tính chất đặc thù của bảo hiểm, đó là dựa vào số đông tham gia để giảm thiểu rủi ro cho mình và bù trừ rủi ro cho nhau. Vì vậy, bên cạnh những người đóng nhiều, hưởng nhiều thì cũng có những người đóng nhiều hưởng ít và ngược lại.

Đóng nhiều thì đúng là được hưởng mức và tỷ lệ chi trả nhiều hơn, nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc cứ đóng nhiều là được hưởng nhiều tiền và ngược lại đóng ít thì chỉ được hưởng ít quyền lợi. Chẳng hạn, cùng đóng số tiền bằng nhau, nhưng có người được hưởng rất ít thời gian, thậm chí chưa hưởng thì đã chết, có người được hưởng 5 – 10 năm và có người hưởng tới 40 – 50 năm, tức được hưởng số tiền khác nhau hàng trăm lần. Chưa kể ngay cả chết là hết hưởng, nhưng lại vẫn có những trường hợp bố mẹ, vợ con người chết tiếp tục được hưởng tiền tuất nhiều năm sau.

Và quan trọng là, quyền hưởng chế độ bảo hiểm xã hội lại càng không đồng nhất với quyền hưởng hay “đòi lại” số tiền đã đóng.

Quyền lợi chính đáng – Đánh tráo khái niệm.

Nhiều người lý luận rằng: Nếu gặp khó khăn thì phải lại cho người ta hưởng quyền lợi chính đáng của họ. Tuy nhiên, rút lại số tiền đã đóng không phải là quyền lợi ích chính đáng của chung cũng như của riêng người tham gia bảo hiểm xã hội.

Quyền lợi chính đáng của người tham gia bảo hiểm xã hội là được hưởng 5 chế độ: ốm đau; thai sản; tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; hưu trí; và tử tuất (mở rộng hơn thì còn có thể kể đến cả trợ cấp thất nghiệp), chứ không phải là quyền rút lại toàn bộ hay một phần số tiền đã đóng. Duy trì số tiền mà người tham gia bảo hiểm đã nộp, không chỉ để vì an sinh xã hội nói chung, mà còn để bảo đảm cuộc sống tối thiểu sau này của chính người tham gia bảo hiểm không cần phụ thuộc (hoặc ít ra là không phụ thuộc nhiều) vào người khác.

Cũng như nộp thuế là nghĩa vụ, sau đó người nộp thuế được hưởng quyền lợi từ tiền thuế, chứ không được nhận lại số tiền thuế, người đóng bảo hiểm bắt buộc cũng là nghĩa vụ (chứ không phải quyền) và sau đó sẽ được hưởng lợi ích từ các chế độ bảo hiểm, mà quan trọng nhất là tiền hưu trí, chứ không được trả lại tiền bảo hiểm.

Luật Bảo hiểm xã hội cũng phải giải quyết chế độ khó khăn cho người tham gia bảo hiểm xã hội, nhưng tuyệt nhiên không phải bằng cách cho rút trước như đang diễn ra và tiếp tục duy trì như Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội.

Để giải quyết khó khăn của người lao động, như ốm đau, tai nạn, bệnh tật, thì không chỉ dựa vào chế độ bảo hiểm xã hội, mà còn nhiều cơ chế khác hỗ trợ người nghèo, người khó khăn, người tàn tật,… trong đó có thể là bảo hiểm nhân thọ. Cần tăng cường các cơ chế đó thay vì dựa hết vào chế độ bảo hiểm xã hội. Nếu vì người lao động khó khăn mà phải trả lại số tiền đã đóng bảo hiểm xã hội, thì đến lúc khó khăn hơn, sẽ xảy ra điều tiếp theo? Nếu cứ vì lợi ích trước mắt, thì sau này sẽ là tai họa của xã hội và của chính những người được hưởng trước lợi ích.

Cho rút tiền đóng bảo hiểm xã hội từ năm 30 – 50 tuổi, thì vài chục năm nữa, người lao động sẽ trông chờ vào đâu? Dân số thì ngày càng già đi, tuổi thọ thì ngày càng cao lên, do đó càng sau này càng nan giải với nguồn sống của người không còn sức lao động.

Cho rút tiền bảo hiểm, nếu có thì chỉ đặt ra với loại hình kinh doanh bảo hiểm, chứ không thể đặt ra đối với bảo hiểm xã hội, nhất là bảo hiểm bắt buộc. Quyền lợi của người tham gia bảo hiểm được rút trước chỉ trong 2 trường hợp ngoại lệ đặc biệt là ra nước ngoài định cư và mắc bệnh hiểm nghèo. Cả hai trường hợp này, Nhà nước và xã hội không còn phải lo an sinh xã hội cho những người này nữa. Chỉ chấp nhận ngoại lệ khi không ảnh hưởng, không đi ngược lại mục tiêu chung.

“Bảo hiểm” và “xã hội” – Bắt buộc và khác biệt

Bốn chữ “bảo hiểm xã hội” đã chứa đựng trong nó hai vấn đề bảo hiểm bắt buộc mang tính xã hội rất sâu sắc và rất khác biệt so với mọi thứ khác, kể cả so với bảo hiểm nhận thọ, bảo hiểm tài sản và bảo hiểm trách nhiệm dân sự bắt buộc.

Chỉ có “Tội trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động” (Điều 216, Bộ luật Hình sự năm 2015) chứ làm gì có tội nào liên quan đến việc “trốn đóng” các loại bảo hiểm còn lại.

Gánh nặng của mỗi người dân, tham gia bảo hiểm xã hội mà không được hưởng chế độ suốt đời, thì đều là gánh nặng của số đông, của xã hội và của Nhà nước. Nên về nguyên tắc không thế cắt khúc, đưa ra tiêu chuẩn kép, mà phải giải quyết trong một tổng thể chung, với điểm mấu chốt là phải bảo đảm cuộc sống cho người tham gia bảo hiểm sau khi không còn thu nhập từ lao động.

Nếu cho phép hàng triệu người được rút số tiền bảo hiểm xã hội đã đóng như Dự thảo Luật, thì đó là việc đi ngược lại, thậm chí phá vỡ toàn bộ hệ thống an sinh xã hội, chẳng khác nào ăn vào tương lai của con cháu và xã hội.

Đáng tiếc là năm 2015, Quốc hội đã quá dễ dàng ra Nghị quyết số 93/2015/QH13 sửa luật cho rút tiền đóng bảo hiểm, thỏa mãn yêu cầu của những người lao động chỉ quan tâm đến quyền lợi trước mắt, đã phản đối dữ dội Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, thậm chí đã diễn ra nhiều cuộc biểu tình.

Một chính sách an sinh xã hội đặc biệt như vậy, nếu thấy cần thiết, thấy tốt cho xã hội, thực sự vì lợi ích chung, thì cần phải kiên quyết và luật pháp cần áp đặt.

Đấy mới là cái lý thật sự và là ý nghĩa của “bảo hiểm” gắn liền “xã hội”. Xin đừng biến chế độ này thành những thứ không phải là bảo hiểm xã hội.
(1.525)

—————-

Hà Nội ngày 24-11-2023

Luật sư Trương Thanh Đức,

Giám đốc Công ty Luật ANVI, Trọng tài viên VIAC.

Bài viết

312. Khát vọng hùng cường: Thể chế là chìa khoá...

Khát vọng hùng cường: Thể chế là chìa khoá mở ra Kỷ nguyên mới. (BĐS) - Chúng ta đang ở trong những thời khắc lịch sử rất quan trọng của đất nước. Sau mấy chục năm đổi mới và cải cách, chúng ta lại bắt đầu bước vào kỷ nguyên mới bằng việc thay đổi mạnh mẽ, đặc biệt là cải cách thế chế.Lời tòa soạn:Cải cách thể chế và tôn trọng thị trường được xem là hai yếu tố then chốt, mở ra con đường phát triển bền vững cho mỗi quốc gia. Bài học từ những nền kinh tế thành công trên thế giới đã cho thấy, một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng, cùng với sự tôn trọng các quy luật của thị trường, sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho sự sáng tạo và tăng trưởng.Vậy, thực trạng cải cách thể chế và sự vận hành của thị trường tại Việt Nam hiện nay ra sao? Những giải pháp nào cần được triển khai để khai phá tiềm năng phát triển của đất nước? Reatimes xin trân trọng giới thiệu chùm bài viết: Khát vọng hùng cường: Cải cách thể chế và tôn trọng thị trường là chìa khóa phát triển của Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, Trọng tài viên VIAC, một chuyên gia có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực pháp lý và kinh tế, về câu chuyện này. Sau khoảng thời gian dài đổi mới, bứt phá, chúng ta lại đang bị chậm chân và tụt hậu. Rất may là hiện chúng ta có rất nhiều cơ hội và lợi thế, trong đó có ba lợi thế dành cho tất cả mọi người, không loại trừ một ai. Đó là kinh doanh, tiêu dùng và hội nhập. Tôi cho rằng, thế giới nếu có, cùng lắm cũng chỉ một hay hai chứ không có được đồng thời ba lợi thế như chúng ta.Thứ nhất, doanh nhân và người dân đất nước ta chấp nhận rủi ro rất cao. Họ sẵn sàng đầu tư, sẵn sàng kinh doanh rất mạnh mẽ, kể cả trong nhiều lĩnh vực mạo hiểm.Thứ hai, doanh nghiệp và người dân chấp nhận hội nhập rất mạnh mẽ với hàng loạt các hiệp định, hiệp ước chúng ta tham gia và trên thực tế đã được biến thành hành động và cho kết quả rõ nét. Chúng ta sẵn sàng tham gia chuỗi cung ứng tiêu thụ toàn cầu. Chúng ta đã bắt nhanh và tận dụng được lợi thế của công nghệ, của trí tuệ nhân tạo, của những thành quả đổi mới. Ở nhiều nước khác, người ta phát triển, tăng tốc, đổi mới trong những giai đoạn chưa có những lợi thế này.Thứ ba, người tiêu dùng Việt Nam chi tiêu rất mạnh tay. Có thể nói, chúng ta chưa giầu nhưng rất "chịu chơi" và chịu chi, tức khả năng tiêu thụ rất mạnh hàng hóa, dịch vụ từ bình dân cho đến cao cấp.Thị trường 100 triệu dân chấp nhận rủi ro lớn, chấp nhận hội nhập cao và chấp nhận tiêu thụ mạnh là thị trường quá hấp dẫn và có rất nhiều cơ hội phát triển.Đấy là những cơ sở để chúng ta bứt phá trong sản xuất, kinh doanh và cạnh tranh toàn cầu. Nhưng đẩy mạnh sản xuất, phát triển thương mại, dịch vụ hay gia tăng tiêu thụ thì cũng đều phụ thuộc rất nhiều vào thể chế.Cải cách thể chế - yếu tố then chốt để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Ảnh: Chinhphu.vn.Chúng ta đã từng tiến rất nhanh, rất mạnh, rất tốt, như một giấc mơ và hơn cả giấc mơ mà thế giới cũng phải ghi nhận. Nhưng đó mới chỉ là so sánh với chính chúng ta, với mặt bằng khởi đầu rất thấp. Đã chấp nhận nền kinh tế thị trường và hội nhập sâu, rộng toàn cầu mà chỉ so với chính mình thì không mấy ý nghĩa, thậm chí là vô nghĩa, là ru ngủ, là trì trệ, tụt hậu. Nếu như sắp tới không vượt qua chính mình thì chúng ta cũng vẫn cứ đi lên, vẫn cứ tiến bộ, vẫn cứ tăng trưởng vì là xu thế tất yếu. Tuy nhiên, tiến lên kiểu nhờ nước nổi, bèo nổi thì không khác nào kiểu tư tưởng lội nước đi sau, bình chân như vại, được chăng hay chớ, theo đóm ăn tàn và sẽ chỉ quanh quẩn ở cuối, đi sau thiên hạ.Thách thức của chúng ta là buộc phải chạy đua với các nước trong lúc họ cũng rất nhanh, rất cởi mở, rất tạo điều kiện phát triển. Do đó, muốn bước vào kỷ nguyên mới thành công thì đừng ngủ mê trên thành tích.Chúng ta đã từng rất khốn khổ, nghèo đói vì chính sách phát triển không phù hợp quy luật thị trường, khiến kinh tế bị kìm hãm, lạc hậu. Nhưng chúng ra đã kịp nhận ra để thay đổi và phát triển với chính sách đúng đắn, rộng mở. Công cuộc đổi mới, cải cách đã được mở ra với những chính sách mạnh dạn phá rào để tháo gỡ điểm nghẽn dòng chảy lưu thông của hàng hoá nói chung và lương thực nói riêng trong cơ chế ngăn sông, cấm chợ, bóp nghẹt thị trường lúc đó.Đáng tiếc là những năm gần đây, nền kinh tế lại đang đối mặt trở lại với nguy cơ bị thắt chặt, trói buộc. Nhiều việc lớn, việc khó không được tháo gỡ, tạo điều kiện, mà chỉ muốn ngăn chặn, cấm đoán, có lẽ là do sợ chịu trách nhiệm và để "giữ an toàn". Những cái thông thường nhất, đơn giản nhất, dễ nhất thì nhiều khi cũng gây khó dễ, vòi vĩnh. Tiếp xúc với doanh nghiệp, người dân qua những câu chuyện hằng ngày mới thấy rằng, để đứng vững và phát triển, doanh nghiệp phải trả giá bằng muôn vàn bức xúc, chi phí không chính thức và những điều đáng buồn.Sau một thời gian xoá bỏ "giấy phép con", lại nảy sinh điều rất lo ngại vì nó bị biến thành "giấy phép cha" và "giấy phép vô hình". Với con số ước tính lên đến 16.000 điều kiện kinh doanh tại thời điểm này thì môi trường kinh doanh đã xấu đi quá nhanh, trắc trở khó ngờ. Đó là một vạn sáu nghìn sợi dây trói buộc doanh nghiệp, níu kéo doanh nhân, kìm hãm thị trường. Rất nhiều tiền bạc, công sức, nguồn lực xã hội bị hao hụt, tiêu tán, thui chột khi hoạt động giao thương rơi vào vô số sợi dây pháp lý hay phải vượt qua từng đó cái cửa lớn, nhỏ với những ổ khóa học búa.Doanh nghiệp muốn được thật sự tự do kinh doanh theo đúng tinh thần của Hiến pháp, muốn được giải thoát khỏi những thứ trói buộc vô lý để chớp lấy cơ hội, tả xung hữu đột, tự tin chiến đấu và chiến thắng trên thương trường. Nhưng nểu chỉ tháo gỡ bằng kiểu "cò kè bớt một thêm hai" điều kiện kinh doanh, thì chúng sẽ vẫn cứ luẩn quẩn trong mê hồn trận của điều kiện pháp lý, sẽ không thể thành công khi bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Thật vô cùng thấm thía và vui mừng trước nhận định rất chuẩn xác của Tổng Bí thư Tô Lâm: Thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn. Vì vậy, cải cách thể chế chính là chìa khoá mở ra kỷ nguyên mới và bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Bài 2: Giảm thiểu can thiệp vào thị trường là tăng cường cơ hội Kính mời quý độc giả đón đọc! -----------------Bất động sản (Chính sách & Cuộc sống) 28-02-2025:https://reatimes.vn/khat-vong-hung-cuong-the-che-la-chia-khoa-mo-ra-ky-nguyen-moi-202250227184302946.htm?(1.219/1.339).