Luật hóa Nghị quyết 42: Động lực kịp thời cho mục tiêu tăng trưởng 2025.
(TT TCTT) – Luật hoá Nghị quyết 42/2017/QH14 sẽ giúp khơi thông xử lý nợ xấu và tài sản bảo đảm, qua đó hỗ trợ giảm tỷ lệ nợ xấu; đồng thời sẽ giúp cải thiện khả năng tiếp cận vốn và giảm chi phí vay, nhờ quy trình xử lý nợ minh bạch, rút ngắn thời gian thu hồi và giảm chi phí trích lập dự phòng – tạo dư địa giảm lãi suất.
Nghị quyết 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng (Nghị quyết 42) là một bước tiến pháp lý quan trọng giúp các tổ chức tín dụng (TCTD) xử lý nợ xấu hiệu quả hơn, thông qua các quy định về quyền thu giữ tài sản đảm bảo (TSĐB), thủ tục pháp lý áp dụng trong xử lý, tranh chấp các tài sản đảm bảo tại tòa án, việc quy định, hướng dẫn xử lý các khoản lãi dự thu.
Một điểm đột phá lớn của Nghị quyết 42 là cho phép bán khoản nợ xấu phù hợp với giá thị trường, phản ánh đúng giá trị thực của khoản nợ từ đó thúc đẩy việc mua bán nợ nhanh hơn, là tiền đề cho việc phát triển sàn giao dịch nợ trong tương lai. Đặc biệt, điều này còn giúp khối ngân hàng thương mại cổ phần nhà nước không còn lo ngại về rủi ro pháp lý liên quan đến việc “làm thất thoát tài sản nhà nước” – vốn là rào cản lớn trước đây.
Sau 6 năm triển khai, Nghị quyết 42 đã phát huy hiệu quả rõ rệt khi trao thêm cho các chủ nợ (ngân hàng, VAMC…) những quyền liên quan đến xử lý các tài sản đảm bảo nhằm rút ngắn thời gian xử lý nợ xấu và xử lý TSĐB, góp phần khơi thông nguồn vốn tín dụng trong nền kinh tế.
Tuy nhiên, Nghị quyết 42/2017/QH14 hết hiệu lực vào ngày 31/12/2023, đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc xử lý, thu hồi nợ của các TCTD và tổ chức mua bán, xử lý nợ kể từ đó đến nay. Thực tế từ ngày 1/1/2024 đến nay, dù các TCTD đã rất tích cực, chủ động triển khai nhiều biện pháp để xử lý nợ xấu, kiểm soát và hạn chế nợ xấu mới phát sinh, tăng cường công tác tín dụng và triển khai chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng nhưng do bối cảnh kinh tế gặp nhiều khó khăn và hành lang pháp lý về xử lý TSBĐ, xử lý nợ xấu còn bất cập, thiếu đồng bộ và thống nhất, dẫn đến nợ xấu gia tăng. Do đó, yêu cầu về một khung pháp lý mới nhằm duy trì và mở rộng các hiệu quả tích cực đã đạt được trong xử lý nợ xấu trở nên cấp thiết.
Đặc biệt, trong bối cảnh Chính phủ Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng ít nhất 8% trong năm 2025, trong đó ngành Ngân hàng được kỳ vọng là đòn bẩy quan trọng thúc đẩy kinh tế. Trong bối cảnh Nghị quyết 42 hết hiệu lực và tỷ lệ nợ xấu toàn ngành vẫn ở mức cao (4,3% tính đến tháng 1/2025), việc xây dựng một khung pháp lý chính thức để xử lý nợ xấu trở nên cấp thiết. Theo các chuyên gia CTCK VNDirect, việc luật hoá các quy định trong Nghị quyết 42 sẽ giúp các TCTD yên tâm hơn trong việc cấp tín dụng khi các “cục máu đông – nợ xấu” được khơi thông, đồng thời góp phần giảm chi phí vay cho người dân và doanh nghiệp.
Trên cơ sở đó, các chuyên gia VNDirect cho rằng, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các TCTD 2024 đang trình Quốc hội khóa XV xem xét tại kỳ họp tháng 5/2025, nếu được thông qua, luật sẽ mang tính ổn định và bền vững hơn nghị quyết trước đây, nhờ:
Thứ nhất, phạm vi áp dụng mở rộng: Luật mới áp dụng cho mọi khoản nợ xấu không giới hạn thời điểm phát sinh, thay vì chỉ giới hạn trước ngày 15/8/2017 như Nghị quyết 42;
Thứ hai, tăng quyền cho TCTD: Trao thêm quyền thu giữ và nhận lại TSBĐ (bổ sung các quy định nhận TSĐB trong vi phạm hành chính), giúp đẩy nhanh quá trình xử lý nợ;
Thứ ba, ưu tiên áp dụng luật trong tranh chấp: Nếu các quy định về thu giữ, kê biên và hoàn trả TSĐB được luật hóa đầy đủ, Luật TCTD sẽ được ưu tiên áp dụng trong tranh chấp dân sự và hành chính, trừ trường hợp liên quan đến tố tụng hình sự đang diễn ra.
Các chuyên gia của VNDirect cho rằng, việc luật hóa 3 điều khoản trong Nghị quyết 42 (quyền thu giữ TSBĐ; kê biên tài sản của bên phải thi hành án đang được sử dụng làm TSBĐ cho khoản nợ xấu; hoàn trả TSBĐ là vật chứng trong vụ án…) sẽ giúp giảm tỷ lệ nợ xấu ngành ngân hàng xuống dưới 3%. Bởi, tính đến tháng 1/2025, tỷ lệ nợ xấu nội bảng toàn ngành ở mức 4,3%, tập trung tại một số ngân hàng yếu kém và diện kiểm soát đặc biệt. “Chúng tôi kỳ vọng tỷ lệ nợ xấu toàn ngành sẽ giảm rõ rệt trong năm đầu triển khai nhờ việc xử lý mạnh các khoản nợ có TSĐB, dựa trên kinh nghiệm từ giai đoạn 2017–2021 khi Nghị quyết 42 có hiệu lực”, các chuyên gia VNDirect nhấn mạnh.
Cũng theo các chuyên gia VNDirect, Luật hóa các quy định tại Nghị quyết 42 còn giúp giảm chi phí vốn vay cho doanh nghiệp và người dân – phù hợp với chỉ đạo của Chính phủ. Các quy định rõ ràng và minh bạch sẽ rút ngắn thời gian thu hồi nợ, giảm chi phí xử lý nợ, chi phí trích lập dự phòng và rủi ro cho ngân hàng. Khi chi phí rủi ro nợ xấu giảm, ngân hàng có thể hạ lãi suất, hỗ trợ khách hàng tiếp cận vốn dễ dàng hơn.
“Luật hóa áp dụng cho tất cả các TCTD, nên khó xác định ngân hàng nào hưởng lợi nhiều nhất. Tuy nhiên, quyền thu giữ TSĐB (điểm 1) được kỳ vọng sẽ thúc đẩy thời gian và giảm chi phí xử lý nợ xấu. Do đó, các TCTD tập trung cho vay bán lẻ, phải xử lý nhiều món nợ nhỏ và/hoặc chiến lược tập trung hơn vào mảng cho vay ô tô sẽ được hưởng lợi. Bên cạnh đó, luật hóa cũng sẽ hỗ trợ các TCTD nhận chuyển giao bắt buộc như MBB, HDB, VCB, VPB trong việc tái cấu trúc các ngân hàng yếu kém”, các chuyên gia VNDirect nhận định.
Luật sư Trương Thanh Đức cho rằng việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các TCTD lần này là một động thái vừa cấp bách, vừa cần thiết và cũng là đúng thời điểm. Sau khi Nghị quyết 42 hết hiệu lực vào cuối năm 2023, hệ thống TCTD gần như bị “trói tay” khi mất đi công cụ thu giữ TSBĐ từng được cho phép theo Nghị quyết 42. Luật Các TCTD năm 2024 vừa có hiệu lực chưa đầy một năm, nhưng vẫn lộ rõ một số bất cập khi thiếu những quy định có sức nặng như đã có trong Nghị quyết 42. “Việc Dự thảo lần này tập trung vào 3 nhóm nội dung: quyền thu giữ TSBĐ (Điều 198a); xử lý tài sản bị kê biên (198b); và hoàn trả tài sản là vật chứng hoặc tang vật hành chính (198c) – là hợp lý. Dù phạm vi điều chỉnh, bổ sung không rộng, nhưng 3 điều này lại giải quyết trúng ba “nút thắt” lớn trong xử lý nợ xấu hiện nay”, Luật sư Trương Thanh Đức nhấn mạnh.
Còn theo chuyên gia Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính – Tiền tệ quốc gia, chuyên gia kinh tế trưởng BIDV, việc sửa đổi Luật TCTD lần này nhằm lấp khoảng trống pháp lý, quy định rõ các điểm còn chưa rõ ràng; đảm bảo tính đồng bộ, nhất quán giữa các Luật có liên quan. Và quan trọng hơn là tháo gỡ vướng mắc, rào cản, khơi thông nguồn lực, nâng cao hiệu quả, chất lượng pháp luật…. “Việc hoàn thiện hành lang pháp lý cũng góp phần quan trọng nâng cao chất lượng thể chế và thực thi pháp luật, vốn dĩ đang là “điểm nghẽn của điểm nghẽn”, lực cản rất lớn trong phát triển kinh tế xã hội nhanh, bền vững và bao trùm”, ông Cấn Văn Lực nhận định.
Ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam kỳ vọng Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đang diễn ra sẽ thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các TCTD 2024. Khi luật được thông qua và đi vào cuộc sống, tỷ lệ nợ xấu giảm xuống, các khoản nợ tồn đọng được xử lý dứt điểm thì tiềm lực tài chính của các TCTD sẽ được củng cố, chi phí giảm, lợi nhuận tăng, và ngân hàng sẽ có điều kiện đóng góp nhiều hơn cho nền kinh tế – xã hội. “Quan trọng hơn, nguồn vốn sẽ được tập trung cho các doanh nghiệp, cho đầu tư phát triển kinh tế, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng 8% như Đảng, Chính phủ và Quốc hội đã đề ra trong năm nay, tạo nền tảng vững chắc để đất nước bước vào kỷ nguyên mới”, ông Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh.
Đoàn Hằng
————-
Thị trường Tài chính tiền tệ (Vấn đề – Nhận định) ngày 29-5-2025:
(188/1.696)