Đề xuất nâng mức giảm trừ gia cảnh: Chưa thỏa đáng!

(KT&ĐT) – Bộ Tài chính vừa có dự thảo tờ trình Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh của thuế thu nhập cá nhân, áp dụng cho kỳ tính thuế năm 2026, trong đó ưu tiên phương án nâng mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế lên 15,5 triệu đồng/tháng và cho người phụ thuộc lên 6,2 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, mức đề xuất vẫn còn thấp so với thực tế chi tiêu tại các đô thị.

2 phương án điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh chưa sát thực tế

Theo tờ trình, dẫn số liệu của Cục Thống kê đã công bố chỉ số giá tiêu dùng (CPI) năm 2020 tăng 3,23%, CPI năm 2021 tăng 1,84%, CPI năm 2022 tăng 3,15%, CPI năm 2023 tăng 3,25% và CPI năm 2024 tăng 3,63%. Nghị quyết 192 của Quốc hội bổ sung Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội năm 2025 với mục tiêu tăng trưởng đạt 8% trở lên, trong đó tại khoản b Điều 1 điều chỉnh chỉ tiêu “Tốc độ tăng chỉ số CPI bình quân khoảng 4,5 – 5%”.

Dự thảo nâng mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế lên 15,5 triệu đồng/tháng và cho người phụ thuộc lên 6,2 triệu đồng/tháng. Ảnh: Hải Linh

Bộ Tài chính cho rằng, với mức biến động CPI năm 2025 dự kiến từ 4,5 – 5% thì biến động chỉ số CPI từ 2020 – 2025 theo tính toán của Cục Thống kê sẽ vượt 20% (khoảng 21,24%). Do đó, Bộ Tài chính cho rằng, căn cứ quy định tại khoản 4 Điều 1 Luật số 26 thì cần thiết phải nghiên cứu điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh của thuế thu nhập cá nhân.

Cụ thể, Bộ Tài chính đề xuất 2 phương án điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh để trình cấp có thẩm quyền xem xét các quyết định như sau: phương án 1 là điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh theo tốc độ tăng CPI. Với phương án này, mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế từ 11 triệu đồng/tháng lên khoảng 13,3 triệu đồng/tháng. Mức giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc tăng từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 5,3 triệu đồng/tháng. Bộ Tài chính đánh giá phương án này đúng theo Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành, đảm bảo nhu cầu thiết yếu cuộc sống và mức trượt giá từ thời điểm điều chỉnh gần nhất (năm 2020).

Về lộ trình, chúng tôi cho rằng cần tiếp tục nâng dần mức giảm trừ gia cảnh trong các năm tiếp theo, hướng tới mức trên 20 triệu đồng để phù hợp với mức sống đang tăng nhanh.

Giám đốc Công ty TNHH Tư vấn Thuế Hà Nội Lê Yến

Phương án 2: điều chỉnh theo tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người và tốc độ tăng GDP bình quân đầu người. Theo đó, mức giảm trừ cho người nộp thuế từ 11 triệu đồng/tháng lên 15,5 triệu đồng/tháng; mức giảm trừ cho người phụ thuộc tăng từ 4,4 triệu đồng/tháng lên khoảng 6,2 triệu đồng/tháng. Bộ Tài chính cho rằng, phương án này sẽ góp phần giảm nghĩa vụ thuế cho người nộp ở mức cao hơn, người dân sẽ được hưởng thành quả phát triển kinh tế – xã hội và đời sống được nâng lên.

Thực hiện phương án này sẽ có tác động làm giảm thu ngân sách Nhà nước ở mức cao hơn. Khi mức giảm trừ gia cảnh cao hơn thì nộp thuế ít đi, thu nhập khả dụng của người dân tăng lên. Qua đó, việc này sẽ góp phần kích thích tăng chi tiêu hộ gia đình, tiêu dùng xã hội và gián tiếp giúp tăng thu ngân sách từ các nguồn khác trong trung, dài hạn.

Như vậy, ở cả 2 phương án Bộ Tài chính đưa ra, mức giảm trừ gia cảnh với người nộp thuế tăng thêm 2,3 – 4,5 triệu đồng; còn người phụ thuộc 900.000 -1,8 triệu đồng/người/tháng so với hiện tại.

Theo Giám đốc Công ty TNHH Tư vấn Thuế Hà Nội Lê Yến, việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là cần thiết và cần bám sát thực tế chi tiêu, đặc biệt tại các đô thị lớn. Với cả hai phương án mà Bộ Tài chính đưa ra – nâng mức giảm trừ người phụ thuộc lên 5,3 triệu đồng hoặc 6,2 triệu đồng/tháng từ năm 2026, bà Yến cho rằng vẫn còn thấp so với nhu cầu sinh hoạt hiện nay. Bà Lê Yến phân tích: “Nuôi 1 đứa con, đặc biệt với gia đình trẻ, con nhỏ, không có ông bà hỗ trợ, chỉ riêng chi phí thuê người giúp việc đã tốn 6 – 8 triệu đồng/tháng. Chưa kể các khoản thiết yếu như: ăn uống, học hành, chăm sóc sức khỏe… Mức giảm trừ 6,6 triệu đồng/tháng cho người phụ thuộc là chưa đủ”.

Từ thực tế này, bà Lê Yến đề xuất nâng mức giảm trừ gia cảnh cho mỗi người phụ thuộc lên khoảng 8 triệu đồng/tháng. “Một gia đình thu nhập 30 triệu đồng/tháng, thuê nhà đã mất 5–7 triệu, còn lại chi cho sinh hoạt, nuôi 2 con ăn học thì hầu như không còn dư để nộp thuế”.

Bên cạnh đó, các chuyên gia trong lĩnh vực thuế cũng kiến nghị cải cách biểu thuế lũy tiến từng phần. Theo đó, biểu thuế hiện nay chia quá dày, mức chênh giữa các bậc nhỏ, gây bất hợp lý và khó quản lý. Việc giãn khoảng cách giữa các bậc thuế sẽ giúp hệ thống trở nên hợp lý, công bằng và dễ áp dụng hơn. “Việc nộp thuế là cần thiết, nhưng cũng cần tính toán mức phù hợp để nuôi dưỡng nguồn thu, đồng thời hỗ trợ người dân cải thiện đời sống trong bối cảnh chi phí tiêu dùng ngày càng cao” – bà Lê Yến nhấn mạnh.

Cần điều chỉnh theo thực tế chi tiêu

Theo các chuyên gia, dù kinh tế có sự phục hồi nhưng thu nhập của người dân còn hạn chế, trong khi giá cả tăng lên, do đó, nên áp dụng mức giảm trừ gia cảnh ngay cho kỳ tính thuế thu nhập năm 2025, được quyết toán năm 2026 để thể hiện sự quan tâm, lắng nghe, hỗ trợ người dân thông qua chính sách thuế.

Về mặt dài hạn, Luật Thuế thu nhập cá nhân cần phải điều chỉnh quy định, thay vì chờ CPI tăng đến 20% mới điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh như cách tính từ trước đến nay, nên quy định khi chỉ số giá tiêu dùng tăng từ 5 – 10% sẽ giao cho Chính phủ quyết định điều chỉnh nhằm linh hoạt chính sách hơn, thay vì phải chờ như quy định trước đây.

Việc áp dụng mức giảm trừ gia cảnh mới này chỉ là tạm thời, bởi sau khi sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân khi tính toán mức giảm trừ gia cảnh nên quy định phù hợp theo vùng, miền và cho phép khấu trừ các chi phí thiết yếu trong đời sống của người dân, nhất là chi phí cho y tế và giáo dục.

Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI

Tại bản tổng hợp, giải trình, tiếp thu ý kiến góp ý của cơ quan, tổ chức, cá nhân về đề nghị xây dựng dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế), Bộ Quốc phòng đề nghị nâng mức giảm trừ gia cảnh đối với đối tượng nộp thuế từ 11 triệu đồng/tháng lên 17,3 triệu đồng/tháng; nâng mức giảm trừ đối với mỗi người phụ thuộc từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,9 triệu đồng/tháng. Lý do, mức lương cơ sở tại thời điểm ban hành là 1,49 triệu đồng/tháng, đến nay (từ tháng 12/2024) mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng, tăng 57,05%.

UBND tỉnh Hà Tĩnh cũng đề nghị mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế là 18 triệu đồng/tháng (216 triệu đồng/năm); mức giảm trừ đối với mỗi người phụ thuộc là 8 triệu đồng/tháng. Lý do, mức lương cơ sở đã tăng 2,03 lần (từ 1,15 triệu đồng lên 2,34 triệu đồng), do đó đề nghị điều chỉnh tăng mức giảm trừ phù hợp với tỷ lệ tăng của mức lương cơ sở.

Các chuyên gia cũng đề xuất, mức giảm trừ gia cảnh điều chỉnh mới nên áp dụng ngay từ kỳ tính thuế năm 2025, chứ không áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026 như ý kiến của Bộ Tài chính. Theo Luật sư Trương Thanh Đức, Nghị quyết điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua cần được thực hiện ngay cho kỳ tính thuế năm 2025. Nếu tháng 10 thông qua thì cũng còn vài tháng mới đến kỳ quyết toán thuế thu nhập cá nhân năm 2025 nên việc áp dụng luôn là hợp lý, không thể kéo dài đến kỳ tính thuế năm 2026.

Hà Lâm

————-

Kinh tế & Đô thị (Pháp luật) ngày 23-7-2025:

https://kinhtedothi.vn/de-xuat-nang-muc-giam-tru-gia-canh-chua-thoa-dang.780365.html

(146/1.565)