Bẫy nạn nhân với ‘miếng mồi’ lãi suất cao.

(TT) – Vụ GFDI ở Đà Nẵng vừa bị đổ bể với khoảng 3.700 tỉ đồng từ hơn 7.500 nạn nhân, một lần nữa cho thấy “miếng mồi” lãi suất cao, được không ít doanh nghiệp và đối tượng lừa đảo giăng ra, dù không mới nhưng đưa nhiều nạn nhân vào tròng.

Các hội thảo đầu tư của GFDI trước khi đổ bể thu hút rất đông khách hàng tham dự – Ảnh: fanpage GFDI

Mô hình quen thuộc “vay người sau trả người trước” được một số doanh nghiệp (DN) nhỏ áp dụng để chiếm đoạt hàng ngàn tỉ đồng của các nạn nhân một lần nữa đặt ra vấn đề pháp lý cũng như bài học cho người dân khi GFDI không phải DN đầu tiên và cũng không là DN cuối cùng bẫy nạn nhân với “miếng mồi” lãi suất cao.

“Miếng mồi” cũ, nạn nhân mới

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Huỳnh Hoàng Phương, cố vấn mảng quản lý gia sản của FIDT (chuyên đầu tư và quản lý tài sản), cho biết huy động tiền gửi dân cư chỉ có các tổ chức tín dụng được phép thực hiện.

Trong khi đó, ngoài kênh trái phiếu, cổ phiếu và tín dụng, DN thường huy động vốn bằng các phương thức khác như: hợp tác đầu tư, vay nợ từ cá nhân, tổ chức…

Với vụ GFDI, ông Phương cho rằng công ty này có dấu hiệu hoạt động theo mô hình Ponzi đa cấp (lấy tiền của người sau để trả lãi cho người trước). Mô hình Ponzi này từng xuất hiện tại nhiều quốc gia phát triển và du nhập vào Việt Nam từ nhiều năm trước.

“Do vậy, cơ quan quản lý cần tăng cường kiểm tra, phát hiện kịp thời những hành vi vi phạm”, ông Phương nói.

Giải thích lý do GFDI có thể dễ dàng huy động vài nghìn tỉ đồng mà không bị “tuýt còi”, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, cho rằng DN được phép tự do huy động vốn dưới nhiều hình thức khác nhau như bán cổ phần, trái phiếu; nhận tiền góp vốn hợp tác kinh doanh; vay tiền các tổ chức tín dụng, cá nhân, doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Và nếu huy động vốn để đầu tư sản xuất, kinh doanh thật, không có gian dối, lừa đảo hay cố ý chiếm đoạt, việc không trả được tiền gốc và lãi do thua lỗ, thất bại không bị coi là vi phạm pháp luật.

Khi đó, DN được phép hoặc buộc phải phá sản để thanh lý tài sản và giải phóng nghĩa vụ trả nợ. Chủ sở hữu, chủ nợ, nhà đầu tư, khách hàng… đều có thể bị mất cả vốn lẫn lãi.

Song với trường hợp GFDI, công an đã tiến hành xem xét thu thập thông tin, tài liệu liên quan đến việc huy động vốn trái phép, lừa đảo tài chính của DN này.

“Không riêng vụ GFDI, hàng chục năm qua, việc huy động vốn của nhiều DN có yếu tố gian lận, lừa dối về nhiều thứ, từ năng lực, dự án, hiệu quả, mục đích sử dụng vốn cho đến việc biển thủ, chiếm đoạt”, ông Đức cho hay.

Cũng theo ông Đức, huy động vốn với hứa hẹn trả lãi cao gấp nhiều lần lãi suất tiền gửi ngân hàng là cách làm xưa cũ nhưng vẫn lừa được quá nhiều nạn nhân.

“Lãi suất cao ngất ngưởng xưa nay đều là mồi nhử có thể tiêu diệt hầu hết mọi con mồi. Quá nhiều vụ, chỉ với miếng mồi lãi suất hấp dẫn, trong một thời ngắn tội phạm đã vơ vét và chiếm đoạt được hàng nghìn tỉ của nạn nhân”, ông Đức nhấn mạnh.

Lãi suất cao bất thường là dấu hiệu của lừa đảo?

Theo PGS.TS Trần Việt Dũng – viện trưởng Viện nghiên cứu khoa học ngân hàng (Học viện Ngân hàng), chỉ các ngân hàng mới được nhận tiền gửi của cá nhân và trả lãi suất huy động. Trong khi đó, thông qua hình thức hợp đồng vay tài sản, một số DN, trong đó có GFDI, có thể huy động số tiền lớn của người dân với lãi suất theo thỏa thuận.

“Hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên. Theo đó, bên cho vay giao tài sản cho bên vay. Khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả cho bên cho vay tài sản cùng loại theo đúng số lượng, chất lượng và chỉ phải trả lãi nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định”, ông Dũng dẫn quy định tại Bộ luật Dân sự.

Theo điều 468 Bộ luật Dân sự 2015, lãi suất vay không được vượt quá 20% mỗi năm trừ khi pháp luật có quy định khác.

Tuy nhiên theo ông Dũng, để không vượt quá mức lãi suất khống chế, nhiều đối tượng đã tìm đủ cách “lách” luật. Chẳng hạn, GFDI gộp luôn tiền lãi suất vào vốn gốc… trong hợp đồng vay tài sản với người dân. Điều này sẽ gây khó khăn trong việc kiểm soát các công ty đưa ra lãi suất “không tưởng”.

Cũng theo ông Dũng, khoảng trống pháp luật có thể có nhưng chủ yếu vẫn là việc đánh vào lòng tham, chưa hiểu biết về tài chính của một bộ phận người dân.

Lẽ ra khi nhận được một lời mời huy động với lãi suất gần 50%, trước tiên cần hỏi lợi nhuận này thực sự đến từ đâu? Bởi rất khó để có thể tạo ra mức lãi suất 50% nếu chỉ kinh doanh thông thường.

Ông Đặng Trần Phục, chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần AzFin Việt Nam, cũng cho rằng nếu một DN có thể trả lãi suất cao đều đặn, đồng nghĩa với việc tạo ra mức lợi nhuận rất tốt.

“Với phương án kinh doanh tốt, tài chính lành mạnh, DN có thể đi vay ngân hàng với chi phí vay chỉ hơn 10% – thấp hơn rất nhiều so với con số phải bỏ ra để vay người dân”, ông Phục chỉ ra điểm bất thường.

Do đó, lời mời lãi suất trên 30% là bất thường, bởi không có DN nào có thể thường xuyên tạo ra lợi nhuận này để trả lãi.

“Ngay cả các tập đoàn làm ăn hiệu quả nhất Việt Nam, hiệu quả sinh lời trên vốn chủ sở hữu là 25%. Với mức lợi nhuận này, DN có thể tiếp cận dễ dàng với nguồn vốn từ ngân hàng hay qua thị trường chứng khoán, không cần huy động nhỏ lẻ với mức lãi suất khủng”, ông Phục nói.

Toàn cảnh vụ GFDI

– Công ty TNHH một thành viên tư vấn đầu tư GFDI được ông Nguyễn Quang Hoàng thành lập vào năm 2018 ở Đà Nẵng với vốn ban đầu 1 tỉ đồng.

– Năm 2022, GFDI nâng vốn lên 80 tỉ đồng và mở rộng ra nhiều ngành nghề khác, ngoài ngành chính là tư vấn đầu tư.

– GFDI huy động vốn đầu tư từ người dân với lãi suất cao bằng hình thức “hợp đồng vay tài sản” trong thời gian dài.

– Từ tháng 11-2023, việc đầu tư kinh doanh thua lỗ, mất khả năng tài chính. Do đó ông Nguyễn Quang Hoàng đã tổ chức, chỉ đạo cho nhân viên lừa đảo chiếm đoạt tài sản của khách hàng dưới hình thức ký hợp đồng vay tiền, sử dụng tiền vay của người sau trả cho người trước.

– Đến đầu tháng 11-2024, GFDI mất khả năng chi trả cho 7.541 khách hàng với tổng số tiền dư nợ gốc hơn 3.700 tỉ đồng.

– Trưa 8-11, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an TP Đà Nẵng đồng loạt khám xét trụ sở và sở giao dịch của GFDI.

Do thiếu kênh đầu tư?

Theo ông Huỳnh Hoàng Phương, ngoài lý do thiếu hiểu biết và cả lòng tham dẫn đến bị lừa, gốc rễ của các vụ việc huy động vốn đa cấp thời gian qua còn do Việt Nam đang thiếu các kênh đầu tư.

Việt Nam đang trong giai đoạn phát triển, nhiều người dân có tích lũy tài sản trong khi lãi suất tiền gửi về mức thấp kỷ lục 2 năm gần đây.

“Khi lãi suất ngân hàng về mức dưới 5%/năm, bất động sản lại tăng quá nóng để có thể đầu tư, trong khi chứng khoán không phải ai cũng đủ hiểu biết để tham gia. Môi trường này khá thuận lợi cho các nhóm đa cấp lừa đảo huy động vốn”, ông Phương nhận định và cho rằng cần tuyên truyền nhằm nâng cao dân trí tài chính cho người dân, đồng thời đa dạng hóa các kênh đầu tư để ngăn chặn các vụ đổ vỡ Ponzi.

Gửi tiết kiệm vẫn có lãi thực dương

Theo thống kê của AzFin Việt Nam, từ năm 2000 đến nay, các quỹ đầu tư chứng khoán có lợi suất trung bình 10,5%/năm. Trong khi tiết kiệm khoảng 9% (có giai đoạn lãi suất tiền gửi lên hơn 10%/năm song 2 năm gần đây về thấp kỷ lục với mức trên dưới 5%).

Cùng khoảng thời gian, đầu tư vào vàng lợi suất có thể lên tới khoảng 13,2%/năm (do biến động 2 năm gần đây quá mạnh).

“Gửi lãi ngân hàng 5%/năm so với lạm phát vẫn có lãi thực dương. Do vậy, nếu chưa tìm được kênh đầu tư phù hợp, không tự tin về mức độ am hiểu, người dân có thể cân nhắc gửi tiết kiệm” – ông Đặng Trần Phục, chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần AzFin Việt Nam, khuyến nghị.

Với các trường hợp muốn đầu tư, góp vốn hoặc cho DN vay, theo ông Phục, người dân nên tìm hiểu kỹ xem hoạt động kinh doanh của DN ra sao dựa vào báo cáo tài chính tự lập hoặc đã qua kiểm toán trong khoảng thời gian từ 3-5 năm.

“Một DN không thể ghi nhận lợi nhuận cao “ảo” trong nhiều năm được vì phải đóng thuế”, ông Phục khuyến nghị.

Bình Khánh

—————

Tuổi trẻ (Kinh doanh) ngày 16-11-2024:

https://tuoitre.vn/bay-nan-nhan-voi-mieng-moi-lai-suat-cao-20241115222924776.htm

(334/1.743)

—————-

Đoạn đã sửa & gửi lại PV:

Miếng mồi lãi suất quá hấp dẫn với con mồi.

Luật sư Trương Thanh Đức – Giám đốc Công ty Luật ANVI cho biết, doanh nghiệp được phép tự do huy động vốn dưới nhiều hình thức khác nhau như bán cổ phần, trái phiếu; nhận tiền góp vốn hợp tác kinh doanh; bán hàng thu tiền trước; mua hàng hoá trả chậm; vay tiền các tổ chức tín dụng, cá nhân, doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Doanh nghiệp huy động vốn góp thì chủ nợ được trả lãi cao, thấp hay bị mất cả chì lẫn chài, là phụ thuộc vào kết quả kinh doanh. Còn khi doanh nghiệp đi vay vốn thì có nghĩa vụ trả chủ nợ đầy đủ cả gốc và lãi theo mức thỏa thuận.

Nếu doanh nghiệp huy động vốn dưới hình thức tăng vốn điều lệ hay góp vốn để đầu tư, hợp tác kinh doanh mà hứa hẹn chắc chắn sẽ trả đủ cả vốn lẫn lãi với mức cố định thì đã rất đáng ngờ, vì nó trái với nguyên tắc lời ăn – lỗ chịu.

Nếu huy động vốn thật và để đầu tư sản xuất, kinh doanh thật, không có gian dối, lừa đảo, chiếm đoạt, thì việc không trả được tiền gốc và lãi do thua lỗ, thất bại, không bị coi là vi phạm pháp luật. Khi đó doanh nghiệp được phép hoặc buộc phải phá sản, để thanh lý tài sản và giải phóng nghĩa vụ trả nợ. Chủ sở hữu, chủ nợ, nhà đầu tư, khách hàng,… đều có thể bị mất cả vốn lẫn lãi.

Tuy nhiên, hàng chục năm qua, việc huy động vốn của nhiều doanh nghiệp trên thực tế lại chất chứa rất nhiều sự sai trái, gian lạn, lừa dối về nhiều thứ, từ năng lực, dự án, hiệu quả, mục đích sử dụng vốn, cho đến việc biển thủ, chiếm đoạt.

Huy động hứa hẹn trả lãi cao chất ngất gấp nhiều lần lãi suất tiền gửi ngân hàng (theo hay không theo mô hình đa cấp kiểu lấy tiền của người sau trả cho người trước), là cách làm xưa cũ, phổ biến, đơn giản nhất. Tuy nhiên nó lại vẫn lừa được quá nhiều nạn nhân, vì đánh gục những điểm yếu chết người, đó là sự thiếu hiểu biết (trong đó có lý do pháp luật khá mập mờ), sự nhẹ dạ, cả tin và lòng tham của con người.

Cũng theo ông Đức, một vài trường hợp như khi doanh nghiệp phát hành trái phiếu hay bán nhà ở hình thành trong tương lai, thì sẽ phải đáp ứng những điều kiện khá chặt chẽ. Trong khi đó, với việc phát hành cổ phần, tăng vốn điều lệ và vay vốn như trường hợp GDFI thì về cơ bản là thoải mái. Lãi suất ngất ngưởng xưa nay đều là mồi nhử có thể tiêu diệt hầu hết mọi con mồi. Quá nhiều vụ, chỉ với miếng mồi lãi suất hấp dẫn, trong một thời ngắn, tội phạm đã vơ vét và chiếm đoạt được hàng nghìn tỷ của nạn nhân./.