Để thuế thu nhập cá nhân bảo đảm công bằng, phù hợp thực tiễn.
(VOV1) – Dự thảo Luật thuế thu nhập cá nhân đang được xây dựng để thay thế Luật thuế thu nhập cá nhân năm 2007 đã bất cập. Vậy nhưng những quy định của dự thảo luật nên thiết kế theo hướng nào để phù hợp với tình hình kinh tế xã hội, thu nhập của người lao động.
Để phù hợp với tình hình thực tiễn, Dự thảo Luật thuế thu nhập cá nhân đang được xây dựng để thay thế luật thuế thu nhập cá nhân năm 2007 đã bất cập. Vậy nhưng những quy định của dự thảo luật nên thiết kế theo hướng nào để phù hợp với tình hình kinh tế xã hội, với mức thu nhập của người lao động?
Đây là chủ đề được bàn luận trong chương trình đối thoại hôm nay với các vị khách mời: Tiến sỹ Nguyễn Minh Phong, Nguyên trưởng phòng nghiên cứu kinh tế, Viện Nghiên cứu phát triển KT-XH Hà Nội và Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, Trọng tài viên Trung tâm trọng tài quốc tế Việt nam!
BTV kiêm MC Đỗ Minh.
—————
VOV1 (Đối thoại) trực tiếp tứ 9h15 ngày 15-3-2025:
(45 phút)
—————
Kịch bản:
CHƯƠNG TRÌNH ĐỐI THOẠI
Phát sóng TRỰC TIẾP 09h15 ngày 15/03/2025, PL 14H05 cùng ngày và
14h05 ngày 18/03
Chủ đề:
Kính chào quý vị và các bạn!
Thưa quý vị và các bạn!
Thuế thu nhập cá nhân là khoản tiền phải trích nộp từ một phần tiền lương và nguồn thu khác của người tạo ra thu nhập đóng cho cơ quan Thuế để nộp vào ngân sách nhà nước sau khi đã được giảm trừ. Thuế thu nhập cá nhân hiện nay không áp dụng đối với các cá nhân có thu nhập thấp dưới mức quy định phải đóng thuế. Người lao động nộp thuế thu nhập cá nhân có người phụ thuộc cũng sẽ được giảm trừ thuế theo quy định. Đây là sắc thuế trực thu, tính trên thu nhập của người nộp thuế sau khi đã trừ các khoản thu nhập miễn thuế và các khoản được giảm trừ gia cảnh, và là nghĩa vụ và quyền lợi của mỗi công dân nhằm góp phần vào sự phát triển của đất nước.
Để phù hợp với tình hình thực tiễn, dự thảo luật thuế thu nhập cá nhân đang được xây dựng để thay thế luật thuế thu nhập cá nhân năm 2007 đã bất cập.
Vậy nhưng những quy định của dự thảo luật nên thiết kế theo hướng nào để phù hợp với tình hình kinh tế xã hội, với mức thu nhập của người lao động?
Đây là chủ đề được bàn luận trong chương trình đối thoại hôm nay với các vị khách mời:
- Tiến sỹ Nguyễn Minh Phong, Nguyên trưởng phòng nghiên cứu kinh tế, Viện Nghiên cứu phát triển KT-XH Hà Nội.
Khách mời: Xin chào các BTV, kính chào quý vị thính giả Đài TNVN!
Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, Trọng tài viên Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam
Khách mời: Xin kính chào quý vị thính giả Đài TNVN!
Trân trọng cảm ơn các vị khách đã nhận lời tham gia chương trình cùng chúng tôi
1/ Theo báo cáo tổng kết, đánh giá 10 năm thực hiện Luật Thuế thu nhập cá nhân của Bộ Tài chính, tỉ trọng số thu từ thuế thu nhập cá nhân trong tổng thu ngân sách đã liên tục tăng từ mức 5,33% năm 2011 lên hơn 9% năm 2023, trở thành sắc thuế tạo ra nguồn thu cho ngân sách nhà nước đứng thứ ba trong hệ thống thuế, chỉ sau thuế VAT và thuế thu nhập doanh nghiệp. Con số này nói lên điều gì, thưa tiến sỹ Nguyễn Minh Phong?
Ông Nguyễn Minh Phong trả lời:
2/ Thưa Luật sư Trương Thanh Đức, luật thuế thu nhập cá nhân năm 2007 hiện vẫn đang có hiệu lực. Quy định của luật này bộc lộ những hạn chế, bất cập gì, thưa luật sư?
Luật sư Trương Thanh Đức trả lời:
- Bậc thuế dày, 7 bậc.
- Giãn bậc quá ít. Ví dụ từ bậc 1 đến bậc 2 cách nhau có 5 triệu/tháng.
- Thuế suất quá cao, bậc đầu tiên 5%, bậc cuối 35%. DN 20%, CN 35%.
- Giảm trừ gia cảnh ít, 11 & 4,4 triệu
- Cào bằng.
3/ Thưa ông Nguyễn Minh Phong, từ góc nhìn kinh tế, theo ông, những bất cập, hạn chế của luật thuế thu nhập cá nhân 2007 chủ yếu tập trung vấn đề gì và tại sao?
Ông Nguyễn Minh Phong trả lời:
4/ Trước khi tiếp tục cuộc trao đổi, xin mời các vị khách cùng quý vị thính giả nghe phóng sự sau:
Băng: Luật Thuế thu nhập cá nhân đã đi vào cuộc sống 15 năm nay, những quy định về mức chịu thuế đã lạc hậu so với mức trượt giá và tăng lương cơ bản. Mức tăng lương cơ bản gần đây nhất là 30%, nhưng mức khởi điểm chịu thuế thu nhập vẫn không thay đổi. Cụ thể như, mức giảm trừ gia cảnh với đối tượng nộp thuế là 11 triệu đồng/tháng. Mức giảm trừ gia cảnh đối với mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/tháng, là không còn phù hợp với thực tiễn cuộc sống. Luật sư Phạm Ngọc Hưng – Nguyên Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp (DN) TPHCM (HUBA), Giám đốc Công ty Luật TNHH Phạm Hưng cho rằng:
Băng: Mức quy định thuế khởi điểm để tính Thuế Thu nhập cá nhân hiện nay quá thấp, vì hiện nay với mức chịu thuế thu nhập cá nhân thì người dân chưa đủ sống mà phải nộp thuế cái gì? Còn mức giảm trừ gia cảnh với thuế thu nhập cá nhân cũng quá thấp, vì hiện nay, một người sống ở TP.HCM phải nuôi thêm ít nhất 1-2 người, chưa kể nếu có cha, mẹ già. Tôi đề nghị mức tối thiểu để tính thuế thu nhập cá nhân phải nâng cao hơn so với hiện nay
Với TPHCM, nơi có giá cả sinh hoạt, mua sắm, dịch vụ và nhà cửa thuộc vào nhóm đắt nhất cả nước thì dù với người có thu nhập cao, mức tính thuế thu nhập cá nhân hiện nay vẫn chưa phù hợp. Sự không phù hợp này dẫn tới hạn chế trong thu hút nguồn nhân lực để phát triển thành phố.
Theo Thạc sĩ, luật sư Nguyễn Đức Nghĩa – Phó Giám đốc Phụ trách pháp lý thuộc Trung tâm Dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa TPHCM, mức tính thuế thu nhập cá nhân được phân làm 7 mức là quá dày đặc và chưa phù hợp với thực tế. Ở bậc 7, với thu nhập trên 80 triệu đồng/tháng trở lên, người dân phải chịu thuế thu nhập cao nhất 35%. Đây là mức thuế rất cao, vì sau khi trừ thuế thu nhập, nguồn thu còn lại phải lo nhiều việc trong cuộc sống như: Mua nhà cửa, việc học hành của con cái và tái đào tạo của cá nhân v.v…
Băng: Mức thu nhập trên 80 triệu đồng/tháng không phải là quá cao, và khá phổ biến trong thị trường lao động hiện nay. Nhiều doanh nghiệp than phiền là rất khó tuyển lao động chất lượng cao, khi mức tính thuế thu nhập đến 35% càng làm cho việc tuyển dụng khó khăn hơn. Chúng tôi đề nghị khi sửa luật nâng mức chịu thuế thu nhập cao từ 150 triệu đồng/tháng trở lên
Ở lĩnh vực bất động sản, ông Nguyễn Văn Được chuyên gia thuế, Tổng Giám đốc Công ty Kế toán và Tư vấn thuế Trọng Tín cho rằng: Hiện nay, quy định Thuế Thu nhập cá nhân khi chuyển nhượng bất động sản tính trên doanh thu là chưa hợp lý và cào bằng. Theo quy định này, người bán bất động sản, lời hay lỗ đều tính thuế 2% trên tổng số tiền chuyển nhượng nhà, đất. Điều này gây thiệt thòi, khi người bán lỗ vẫn đóng thuế, còn Nhà nước thất thu thuế với người lợi nhuận cao. Ông Nguyễn Văn Được cho biết, trước đây, cơ quan chức năng đã thấy sự bất hợp lý này và có quy định cách tính thuế 20% đối với thu nhập (lợi nhuận) từ chuyển nhượng bất động sản, nhưng sau đó ngưng:
Băng: Tôi cho rằng nên phải quay lại phương án tính thuế trước đây, luật nên quy định tính thuế trên thu thập thực tế. Có nghĩa là khi có thu nhập thì người dân mới nộp thuế. Trước đây, cơ quan chức năng không thực hiện được phương pháp tính thuế nêu trên vì chúng ta không quản lý được thu nhập của việc mua, bán này, hay chưa có công cụ để yêu cầu người mua bán kê khai đúng, đủ giá trị nhà, đất. Bây giờ, cơ quan nhà nước có nhiều công cụ để quản lý được giao dịch, công cụ để quản lý thu nhập. Cơ quan chức năng giám sát được việc kê khai đó có hợp lý hay không
Thưa Luật sư Trương Thanh Đức, ông có bình luận gì sau khi nghe phóng sự vừa rồi?
Luật sư Trương Thanh Đức trả lời:
- Bất cập không phải là chưa đủ sống mà phải nộp thuế. Vấn đề là mức thuế và khoản nào đáng được khấu trừ.
- Thuế suất bậc cao nhất đúng là quá cao, 35%.
- Tiền nhuận bút của sách in tại NXBST cũng bị đánh thuế, thậm chí lên đến 35% vì không tính riêng mà cộng dồn tất tật mọi khoản thu nhập trong năm.
- Trong khi trúng xổ số trăm tỷ cũng chỉ 10%. Cao nhất chỉ nên 20 – 25%, hơn thuế TNDN 1 chút.
- Bán chứng khoán, bán nhà đất thì lỗ cũng phải nộp thuế lãi, tức thuế thu nhập.
Ông Nguyễn Minh Phong bình luận, bổ sung thêm ý kiến:
5/ Thưa tiến sỹ Nguyễn Minh Phong, từ bất cập thực tiễn đó, theo ông, thu nhập chịu thuế và thu nhập tính thuế cần xác định như thế nào cho phù hợp?
Ông Nguyễn Minh Phong trả lời:
6/ Luật sư Trương Thanh Đức có góp ý cụ thể gì đối với quy định về thu nhập chịu thuế và thu nhập tính thuế cho phù hợp với thực tiễn hiện nay?
Luật sư Trương Thanh Đức trả lời:
- Giảm bớt bậc thuế xuống 4 – 5, thay vì 7 bậc.
- Giãn cách giữa các bậc tăng từ 5 – 10 triệu hiện nay lên 20 – 30 triệu.
- Thuế suất bậc 1 giảm từ 5% xuống 1 – 2%
- Thuế suất cao nhấ giảm từ 35% xuống 20 – 25%.
- Giảm trừ gia cảnh trên cơ sở bảo đảm nhu cầu sống tối thiểu.
- Giảm trừ gia cảnh khác nhau theo khu vực tính lương tối thiểu.
- Miễn thuế với một số khoản chi các khoản tiền thuê nhà, khám chữa bệnh, học phí và một số khoản cần thiết hoặc cần khuyến khích khác như tiền điện, nước.
7/ Về một số khoản tiền thưởng không thuộc diện chịu thuế, ông có ý kiến như thế nào, thưa Luật sư Trương Thanh Đức?
Luật sư Trương Thanh Đức trả lời:
- Các khoản tiền thưởng của Nhà nước trao tặng; các khoản thưởng từ phát minh, sáng chế, sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, nghiên cứu khoa học nên tiếp tục miễn thuế.
- Đối với một số khoản tiền thưởng khác có tính chất đột xuất, bất thường kiểu như trúng số thì không nên cộng dồn, mà tính theo thuế suất riêng.
- Ngược lại, tiền thưởng từ tham gia các trò chơi, trúng xổ số thì cần tăng thuế, với mức thuế suất cao nhất phải cao hơn mức thuế suất hiện hành, tức trên 35%.
8/ Chúng tôi muốn nghe thêm quan điểm của tiến sỹ Nguyễn Minh Phong?
Ông Nguyễn Minh Phong trả lời:
9/ Trước khi tiếp tục cuộc trao đổi, xin mời các vị khách cùng quý vị thính giả nghe một số ý kiến sau:
Băng 1: Tất cả chi phí đều tăng. Ngay cả khi mua 1 bó rau ngoài chợ, người bán hàng rau nói giá mọi thứ đều tăng thì giá rau muống cũng phải tăng theo. Chi tiêu trong gia đình một bữa cơm đã lên theo chính sách tăng lương rồi
Băng 2: Trước đây, chúng tôi có nghe thông tin liên quan đến việc sẽ tăng mức giảm trừ gia cảnh. Tuy nhiên có thể vì nhiều lý do nên chưa thực hiện được. Tôi rất mong thời gian tới việc tăng mức giảm trừ gia cảnh có thể thực hiện được để những gia đình nhỏ như tôi cũng như những người đang sống ở các thành phố lớn như TP.HCM để các gia đình có mức chi tiêu hợp lý và có một số tiền tiết kiệm an toàn cho gia đình hơn
Băng 3: Mình nghĩ nếu được thì nâng mức giảm trừ gia cảnh lên xíu, tầm 6-7 triệu đồng chẳng hạn, lúc đó người dân sẽ thoải mái hơn. Chứ còn miễn trừ gia cảnh chỉ có hơn 4 triệu đồng cho 1 người phụ thuộc thì mình thấy thấp, tiền học của con còn không đủ, chưa kể còn ăn uống, hay nhiều chi phí khác
Thưa ông Nguyễn Minh Phong, ông có chia sẻ như thế nào với những ý kiến vừa rồi?
Ông Nguyễn Minh Phong trả lời:
10/ Lương vừa tăng đã “vơi” vì thuế thu nhập cá nhân trong khi mức “khoán” giảm trừ gia cảnh không hợp lý là phản ánh của nhiều người lao động. Thực tế này đòi hỏi dự thảo luật thuế thu nhập cá nhân cần sửa đổi quy định về mức giảm trừ gia cảnh như thế nào cho phù hợp, thưa Luật sư Trương Thanh Đức?
Luật sư Trương Thanh Đức trả lời:
- Giảm trừ theo mức thu nhập bảo đảm mức sống tối thiểu theo vùng.
- Kết hợp với việc loại trừ một số khoản thiết yếu có hoá đơn, chứng từ thu tiền rõ ràng như học phí, viện phí, tiền thuê nhà, tiền điện, nước sạch.
- Điều chỉnh kịp thời mức giảm trừ gia cảnh theo biến động giá cả, khi điều chỉnh mức lương tối thiểu hoặc khi lạm phát đến 10%.
11/ Có ý kiến đề xuất 4 phương án để quy định về mức giảm trừ gia cảnh: Một là điều chỉnh mức tiền; Hai là tính toán theo thông lệ quốc tế, sử dụng phương án tự trượt; Ba là tính tự trượt theo mức lương tối thiểu vùng của Chính phủ quy định; Và bốn là việc quy định mức giảm trừ gia cảnh có thể căn cứ theo mức trượt giá CPI. Quan điểm của ông như thế nào, thưa ông Nguyễn Minh Phong?
Ông Nguyễn Minh Phong trả lời:
12/ Một nội dung quan trọng được Bộ Tài chính định hướng sửa đổi là sẽ giảm số bậc thuế trong biểu thuế lũy tiến từng phần xuống dưới bảy bậc so với hiện nay nhằm giảm gánh nặng về thuế đối với người có thu nhập từ tiền công, tiền lương. Theo Luật sư Trương Thanh Đức, việc sửa đổi này có cần thiết và nếu có thì theo ông, như thế nào là phù hợp?
Luật sư Trương Thanh Đức trả lời:
- Sửa đổi này là cần thiết, có tác dụng với thu nhập từ tiền công, tiền lương, vì đây là các khoản thu nhập thường xuyên, luôn được cộng dồn
- Tuy nhiên, việc giảm bậc phải đi cùng với việc giãn mạnh khoảng cách thu nhập giữa các bậc, nhất là các bậc ở nửa dưới, chứ nếu giảm mà vẫn áp đặt tương ứng với các mức thu nhập thấp như cũ thì sẽ ít tác dụng, sẽ không giảm gánh nặng về thuế cho người lao động và tầng lớp trung lưu.
- Theo tôi, có 02 cách xử lý như sau:
- Cách thứ nhất, giảm thuế suất bậc 1 từ 5% hiện hành xuống khoảng 2%, tức là thu nhập 10 triệu (sau khi đã giảm trừ gia cảnh) thì sẽ chỉ phải nộp 200.000 đồng, thay vì phải nộp 500.000 đồng như hiện nay;
- Cách thứ hai, đánh thuế với khoản thu nhập chịu thuế bậc 1 đến 20 triệu, thay vì đến 5 triệu như hiện hành, tức là thu nhập 20 triệu/tháng (sau khi đã giảm trừ gia cảnh) mới đánh thuế 10%, thay vì thu nhập trên 5 triệu đã phải nộp thuế 10%.
13/ Chúng tôi muốn nghe ý kiến của tiến sỹ Nguyễn Minh Phong?
Ông Nguyễn Minh Phong trả lời:
14/ Hiện nay, Thuế TNCN dựa trên tiền công, tiền lương của người làm công ăn lương với 7 bậc đánh thuế, thấp nhất 5% và cao nhất 35%. Sau khi giảm trừ gia cảnh, mức thuế các bậc gồm: Thu nhập từ 5 triệu đồng/tháng trở xuống mức thuế 5%; từ 5-10 triệu đồng/tháng mức thuế 10%; trên 10-18 triệu đồng mức 15%; từ 18-32 triệu đồng nộp thuế 20%; từ 32-52 triệu đồng nộp thuế 25%; từ 52-80 triệu đồng nộp thuế 30% và trên 80 triệu đồng nộp thuế 35%. Có ý kiến đề xuất: Trong lúc chờ sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân thay thế, để người nộp thuế bớt thiệt thòi, Chính phủ nên trình Quốc hội giảm thuế cho người nộp thuế ở bậc 1. Ông có suy nghĩ như thế nào về đề xuất này, thưa Luật sư Trương Thanh Đức?
Luật sư Trương Thanh Đức trả lời:
- Đề xuất giảm thuế cho người nộp thuế ở bậc 2 là điều rất hợp lý và rất cần thiết, vì giá cả hàng hoá phục vụ đời sống thường ngày đã tăng cao, đời sống rất khó khăn. Mặc dù khoản thuế đối với bậc 1 chỉ là từ 1 đồng đến cao nhất là 250.000/tháng và 3 triệu đồng/năm, nhưng có tác dụng khá lớn với người lao động có thu nhập không cao, và có ý nghĩa động viên rất lớn với nhân dân nói chung và người lao động làm công, ăn lương nói riêng.
- Đặc biệt trong bối cảnh nguồn thu thuế nhà nước tăng mạnh, trong đó có thuế TNCN.
15/ Để việc thu thuế thu nhập cá nhân bảo đảm công bằng, hợp lý, minh bạch, theo ông, những quy định trong luật thuế thu nhập cá nhân cần lưu tâm những vấn đề gì, thưa tiến sỹ Nguyễn Minh Phong?
Ông Nguyễn Minh Phong trả lời:
16/ Quan điểm của Luật sư Trương Thanh Đức như thế nào, thưa luật sư?
Luật sư Trương Thanh Đức trả lời:
- Những vấn đề như đã nêu trên, từ thuế suất, bậc thuế, giảm trừ gia cảnh
- Quan trọng nhất là phải ứng dụng công nghệ hiện đại, đồng bộ để quản lý thu nhập và hoá đơn, chứng từ hợp pháp để loại trừ và giảm trừ thu nhập chịu thuế, tránh thu cao, thu nhiều không hợp lý, đồng thời để sót, lọt, trốn thuế.
- Có thu nhập, mang mua cổ phiếu rủi ro hơn, lãi 5%, gửi tiết kiệm không phải nộp thuế.
17/ Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân thay thế sẽ được Quốc hội thảo luận vào kỳ họp tháng 10/2025, thông qua vào kỳ họp tháng 5/2026, có thể áp dụng từ năm 2027. Theo ông, lộ trình này có cần đẩy lên sớm hơn không, thưa tiến sỹ Nguyễn Minh Phong?
Ông Nguyễn Minh Phong trả lời:
Dẫn cuối: Thưa quý vị và các bạn!
Hiện nay Bộ Tài chính đang tiến hành sửa Luật thuế thu nhập cá nhân để Chính phủ trình Quốc hội. Nhiều chuyên gia thuế, người dân mong dự thảo luật này được đẩy nhanh việc lấy ý kiến, xem xét, sớm trình Quốc hội để người dân không thiệt thòi. Vì so với thực tiễn hiện nay, luật thuế thu nhập cá nhân năm 2007 đã quá lạc hậu.
Thuế thu nhập cá nhân được xây dựng trên các nguyên tắc “lợi ích”, “công bằng” và “khả năng nộp thuế”. Khoản thu này không chỉ là đóng góp quan trọng cho ngân sách nhà nước mà còn còn góp phần thực hiện công bằng xã hội và được coi như công cụ giúp điều tiết vĩ mô, kích thích tiết kiệm, đầu tư theo hướng nâng cao năng lực hiệu quả xã hội, góp phần quan trọng trong việc tăng các chế độ phúc lợi xã hội cũng như là “công cụ” để phát hiện thu nhập bất hợp pháp như: nhận hối lộ, tham ô, kinh doanh hàng quốc cấm, trốn thuế, lừa đảo chiếm đoạt tài sản…
Với tính chất và ý nghĩa đó, dự thảo luật thuế thu nhập cá nhân cần được thiết kế đảm bảo phù hợp và đạt được những mục đích đặt ra.
Tới đây chúng tôi xin được kết thúc chương trình Đối thoại hôm nay. Một lần nữa xin cảm ơn Tiến sỹ Nguyễn Minh Phong, Nguyên trưởng phòng nghiên cứu kinh tế, Viện Nghiên cứu phát triển KT-XH Hà Nội; Luật sư Trương Thanh Đức – Giám đốc Công ty Luật ANVI, Trọng tài viên Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam đã tham gia chương trình.
Chương trình do BTV Đỗ Minh, Vân Hồng thực hiện. Chịu trách nhiệm nội dung: Lê Hằng. Cảm ơn quý vị thính giả đã quan tâm theo dõi./.