(DNVN) – Mặc dù có lịch sử thăng trầm gần 10 năm qua, nhưng nhà đầu tư Bitcoin hết sức cẩn trọng bởi tuy tiện lợi thanh toán nhưng giao dịch Bitcoin nhiều nguy cơ từ tính ẩn danh.

Gần 10 năm thăng trầm Bitcoin

Đồng tiền Bitcoin là một loại tiền điện tử, phát minh bởi Satoshi Nakamoto năm 2007, dưới dạng phần mềm mã nguồn mở. Giao dịch Bitcoin đầu tiên được thực hiện khi Satoshi Nakamoto gửi 10 Bitcoin cho nhà mật mã học Hal Finney vào ngày 12 tháng 1 năm 2009, ngay khi phần mềm Bitcoin được phát hành lần đầu. Ngày 5 tháng 10 năm 2009, lần đầu tiên giá trị của Bitcoin được ấn định trên sàn giao dịch, khởi điểm ở mức 1 đô la Mỹ tương đương 1.309,03 Bitcoin (hoặc 1 Bitcoin = 0,00076 USD). Giá trị này được tính bởi chi phí tiền điện của một máy tính hao tốn khi đào ra Bitcoin.

Cộng đồng phát triển Bitcoin dần dần mất hoàn toàn liên lạc với Satoshi từ giữa năm 2010, sau khi ông đưa cho Gavin Andresen khóa báo động khi mạng lưới Bitcoin bị tấn công. Khóa này có thể dùng để báo động tới toàn mạng lưới ngừng lưu lại giao dịch. Khóa báo động này sau đó được hủy bỏ để tăng tính phân tán của hệ thống Bitcoin. Cho tới nay, danh tính chính xác của Satoshi Nakamoto vẫn còn là ẩn số. Ngày 22 tháng 10 năm 2010, lần đầu tiên Bitcoin được sử dụng để mua hàng hóa , 2 bánh pizza với giá 10 000 Bitcoin, tương đương 25 USD tại thời điểm đó. Trong vòng 5 ngày từ ngày 12 tháng 7 năm 2010, giá của Bitcoin tăng lên 10 lần từ 0,008 USD lên 0,08 USD.

Trong năm 2011, giá trị của đồng Bitcoin tăng từ 0,30 USD lên 32 USD,..Bitcoin bắt đầu thu hút dư luận từ năm 2012, khi có rất nhiều bài báo nhắc đến nó. Năm 2013, một số dịch vụ lớn như OKCupid, Baidu, Reddit, Humble Bundle, Foodler và Gyft bắt đầu sử dụng nó.

Tháng 7 năm 2013, Thái Lan là nước đầu tiên ban hành lệnh cấm Bitcoin, sau khi công ty Bitcoin Thailand trình bày ý tưởng kinh doanh tới Ngân hàng Trung ương Thái Lan. Tuy nhiên, vào tháng 2 năm 2014, Bộ Tài chính Thái Lan tuyên bố Ngân hàng Trung ương Thái Lan không có thẩm quyền đối với Bitcoin và đã cho phép công ty Bitcoin Thailand đăng ký kinh doanh ngay sau đó.

Tháng 12 năm 2013, tại Việt Nam, đại lý mua, bán Bitcoin đầu tiên ra đời (chưa được phép) với tên gọi là Bitcoin Vietnam cho phép mua hoặc bán Bitcoin dễ dàng sau khi thực hiện thủ tục xác minh danh tính. Bitcoin Vietnam giao dịch trực tiếp với các đối tác tại Singapore, Mỹ, Israel để cân bằng kho Bitcoin và VNĐ của mình.

Tháng 1 năm 2014, Dịch vụ bảo hiểm đầu tiên sử dụng Bitcoin được ra mắt, ngay sau đó Overstock tuyên bố họ là nhà phát hành bán lẻ đầu tiên chấp nhận thanh toán bằng Bitcoin tại Mỹ. Một tháng sau, chính phủ Anh đưa ra dự thảo về việc sẽ tính thuế với giao dịch Bitcoin.

Ngày 28 tháng 2 năm 2014, sàn giao dịch Bitcoin Mt.Gox đã nộp đơn phá sản tại Nhật Bản do để mất 750.000 bitcoin của khách hàng và 100.000 Bitcoin của chính Mt.Gox tương đương 473 triệu USD. Vụ việc đã làm giảm uy tín của loại đồng tiền ảo này, khiến giá Bitcoin giảm từ đỉnh điểm 1.242 đô la Mỹ xuống còn mức thấp nhất là 152 đô la Mỹ.

Tháng 6 năm 2014, Cục Điều Tra Liên Bang FBI thông báo về việc thu hồi 29.000 bitcoin sau chiến dịch truy quét thị trường web chìm Silk Road. Việc này đã xoa dịu hình ảnh một đồng tiền chuyên dùng bởi các tổ chức tội phạm trước kia của Bitcoin. Ngay sau đó 1 tháng, Sở Tài chính New York dự định đưa Bitcoin vào diện những đồng tiền được pháp luật bảo hộ với BitLicense.

Tháng 1 năm 2015, Sở giao dịch chứng khoán New York (NYSE) trở thành nhà đầu tư chính cho khoản đầu tư 75 triệu USD cho Coinbase. NYSE nhắm tới việc khai thác một loại tài sản mới mang tính minh bạch, an toàn và tin tưởng cho Bitcoin.

Tháng 8 năm 2015, Barclays trở thành ngân hàng lớn đầu tiên tại Anh Quốc chấp nhận Bitcoin, khởi đầu bằng cách cho phép người dùng đóng góp từ thiện bằng cách sử dụng đồng tiền này.

Tháng 10 năm 2015, tại Việt Nam, dịch vụ mua bán tiền ảo SanTienAo bắt đầu mua bán Bitcoin. Tiền thân của SanTienAo là dịch vụ mua bán các loại tiền ảo gắn với đô la Mỹ như WMZ, LR, PM, BTC-e. SanTienAo sử dụng kho BTC-e của mình để chuyển đổi trực tiếp ra Bitcoin khi có lệnh mua và ngược lại.

Tháng 3 năm 2016, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, đứng đầu là ngoại trưởng John Kerry, đã dẫn một đoàn đại biểu tới các nước ASEAN trong đó có Việt Nam để thảo luận về phát triển Fintech và đặc biệt là về công nghệ Blockchain.

Ngày 15 và 16 tháng 6 năm 2016, hội thảo về công nghệ Blockchain và Fintech đầu tiên tại Việt Nam, với tên gọi là BlockFin.Asia, được tổ chức tại khách sạn Duxton tại thành phố Hồ Chí Minh. Hội thảo được tổ chức bởi Viet Youth Entrepreneur, Bitcoin Vietnam, Fintech Club, với sự tham gia của các đại diện bao gồm: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Lãnh Sự Quán Hoa Kỳ, ngân hàng ADB, VIB, VPBank, Standard Chartered, công ty VISA, MoMo, FPT Ventures, 500 Startups, Dragon Capital, và rất nhiều công ty Bitcoin khác đến từ Singapore, Hong Kong, Nhật Bản, Hàn Quốc.

Ngày 25 tháng 7 năm 2017, Chính phủ Mỹ đã đánh sập sàn giao dịch BTC-e thông qua việc bắt giữ người điều hành Alexander Vinnik. BTC-e bị cáo buộc là đã cố ý trợ giúp rửa tiền cho vụ hack sàn giao dịch Mt. Gox, các virus tống tiền, các giao dịch phạm pháp trên chợ đen, và khuyến khích việc rửa tiền tại đây mặc dù biết nguồn gốc của những giao dịch đó. Báo cáo từ New York University cho biết 95% việc rửa tiền của các virus tổng tiền được xảy ra tại BTC-e. Sự kiện này là một đòn giáng cực mạnh tới cộng đồng giao dịch ngầm trực tuyến và một số người sử dụng Bitcoin tại Việt Nam, từ những người đào Bitcoin, người giao dịch Bitcoin hoặc voucher BTC-e, cho tới các dịch vụ chuyển đổi tự động thông qua BTC-e.

Ngày 1 tháng 8 năm 2017, một phiên bản chia nhánh của Bitcoin được ra đời với tên gọi là Bitcoin Cash do không đạt được đồng thuận trên 50% trong mạng Bitcoin nguyên thủy về việc nâng giới hạn khối lên 8MB. Tất cả những ai đang sở hữu Bitcoin đều nhận được lượng Bitcoin Cash tương ứng trong ví của mình.

Tiện lợi thanh toán nhưng nhiều nguy cơ từ tính ẩn danh

Bitcoin có thể được trao đổi trực tiếp bằng thiết bị kết nối internet mà không cần thông qua một tổ chức tài chính trung gian nào.

Tiền Bitcoin hoạt động khác hẳn so với các loại tiền tệ thông thường khác như không có một ngân hàng trung ương của quốc gia nào quản lý, được thực hiện giao dịch qua mạng internet. Sự cung ứng đồng tiền Bitcoin là tự động, hạn chế, được phân chia theo lịch trình định sẵn dựa trên các thuật toán. Bitcoin được cấp tới các máy tính “đào” để trả công cho việc xác minh giao dịch Bitcoin và ghi chúng vào cuốn sổ cái được phân tán trong mạng, được gọi là blockchain. Cuốn sổ cái này sử dụng Bitcoin là đơn vị kế toán, mỗi Bitcoin có thể được chia nhỏ tới 100 triệu đơn vị nhỏ hơn gọi là satoshi.

Bitcoin là loại tiền mã hoá, ra đời đầu tiên, và có lẽ trong tương lai được sử dụng trong thanh toán thương mại điện tử. Trước cuộc Cách mạng 4.0, các doanh nghiệp có xu hướng tìm cơ hội thanh toán bằng Bitcoin để giảm thiểu chi phí và bảo mật an toàn.

Đồng Bitcoin có nhiều ưu điểm và không ít hạn chế.

Về ưu điểm, đây là đồng tiền tiện lợi trong thanh toán. Nếu các loại tiền khác thường bị giới hạn bởi khối lượng chuyển và nhận tiền trong ngày thì Bitcoin không giới hạn, cho dù người thanh toán ở bất cứ nơi nào trên thế giới. Và bạn cũng có thể gửi vào bất cứ thời gian, không gian nào, không ai có thể quản lý được số tiền bạn gửi.

Giao dịch Bitcoin đảm bảo tính an toàn và bảo mật. Các giao dịch đều có thể được thực hiện và hoàn thành mà không cần bất cứ thông tin nào bị lộ kể cả danh tính của người thanh toán.

Chi phí giao dịch cực thấp vì không có bất cứ tổ chức trung gian giao dịch nào, chỉ có phí xử lý giao dịch rất thấp.

Giao dịch Bitcoin bảo vệ môi trường, không phải dùng hoá chất in giấy hay tiêu hủy. Hệ thống máy tính xử lý giao dịch bitcoin tốn ít điện hơn nhiều so với hệ thống tài chính hiện tại.

Tuy nhiên, hạn chế của đồng Bitcoin nằm ở chỗ chưa có nhiều người sử dụng, đa số người dân không quen với sử dụng công nghệ thông tin cao, đặc biệt là những quốc gia đang và chưa phát triển nhiều như Việt Nam thì số người biết và sử dụng rất khiêm tốn.

Mặt khác đồng tiền này hơi khó sử dụng. Để sử dụng Bitcoin thì bạn cần phải tạo 1 ví lưu trữ Bitcoin, các thao tác phải thực hiện trên máy tính.  Đối với những người không am hiểu về công nghệ cao thì khó mà có thể tự làm các thao tác được và có nguy cơ bị lừa đảo.

Tội phạm, tin tặc, rửa tiền thường đồng hành với hoạt động giao dịch Bitcoin bởi đồng tiền này có tính ẩn danh và không bị  kiểm soát, tội phạm có thể sử dụng nó như 1 phương thức giao dịch. Hacker có thể đang tìm cách tấn công nhiều sàn Bitcoin để đánh cắp Bitcoin số lượng lớn và nạn rửa tiền có thể xảy ra 1 cách dễ dàng.

Lịch sử giá của Bitcoin qua nhiều năm. Nguồn: Adam Cryptocurrency.

Nhà đầu tư cần lường trước rủi ro – sự cố xảy ra không có căn cứ khiếu nại

Văn phòng Chính phủ đã có văn bản truyền đạt ý kiến của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ giao các bộ, ngành  rà soát, đề xuất phương án quản lý kinh tế trên một số lĩnh vực ngay trong tháng 1-2018. Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Tư pháp chủ trì, phối hợp với Ngân hàng Nhà nước khẩn trương nghiên cứu, đề xuất việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý để quản lý tiền điện tử như Bitcoin tại Việt Nam theo chỉ đạo tại quyết định số 1255/QĐ-TTG ngày 21-8-2017.

Tại cuộc họp tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng diễn ra cuối tháng 12-2017, các thành viên tổ tư vấn cũng kiến nghị Chính phủ sớm có cơ chế quản lý Bitcoin.

Theo Bộ luật hình sự sửa đổi, bổ sung, từ 1-1-2018, hành vi phát hành, cung ứng, sử dụng Bitcoin và các loại tiền ảo khác có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Ngân hàng Nhà nước cũng khẳng định Bitcoin và các loại tiền điện tử tương tự khác không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam. Chính vì thế, việc phát hành, cung ứng, sử dụng Bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác làm phương tiện thanh toán là hành vi bị cấm.

Tại Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước khẳng định đây không phải là tiền tệ theo pháp luật hiện hành và cũng không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam. Đại diện cơ quan này khuyến cáo các tổ chức, cá nhân không nên đầu tư, nắm giữ và giao dịch liên quan đến Bitcoin cũng như các loại tiền ảo khác.

Luật sư Trương Thanh Đức cho rằng người tham gia sân chơi Bitcoin nên lường trước tất cả rủi ro có thể xảy ra cho mình vì khác với những tài sản có thể nắm bắt được như vàng, nhà đất hoặc một số hình thức đầu tư khác có sàn giao dịch, có sân chơi rõ ràng. Theo ông Đức, các giao dịch tiền điện tử, tiền ảo, nhà đầu tư không biết giao dịch với ai, tất cả đều thông qua mạng. Khi sự cố xảy ra cũng không có căn cứ nào để khiếu nại. Về giá cả, do tất cả là ảo nên cũng không biết thế nào là cao, thế nào là thấp.

Bằng chứng là vừa qua dù có thời điểm giá một Bitcoin lên đến 20.000 USD nhưng cũng chỉ trong thời gian ngắn giảm về mức 14.000 USD.

Tại buổi tọa đàm “Bitcoin và làn sóng blockchain” do chuyên trang Người đồng hành tổ chức, ông Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch HĐQT Công ty chứng khoán SSI, cho rằng Bitcoin không phải là tiền mà chỉ là một loại tài sản đầu cơ. Do lượng người quan tâm đến Bitcoin và các loại tiền điện tử khác ngày càng nhiều nên giá tăng rất nhanh, biến động với biên độ lớn và thu hút ngày càng nhiều người tham gia thử vận may trong cơn sốt này. Chính vì vậy đây là mảnh đất màu mỡ để các tổ chức và cá nhân hình thành các hoạt động lừa đảo.

Hiện tại Việt Nam chưa có khung pháp lý về quản lý đồng tiền Bitcoin. Việc đào tiền, quản lý đồng tiền này chủ yếu thông qua mạng internet. Do vậy khuyến cáo các nhà đầu tư không nên tham gia vào những thương vụ quá mạo hiểm liên quan đến Bitcoin.

PGS.TS. Nguyễn Ngọc Quang (Giảng viên cao cấp, Đại học Kinh tế Quốc dân)

————–

Doanh nhân Việt Nam (Ý kiến) 23-4-2018:

https://doanhnhanviet.net.vn/y-kien/cac-nha-dau-tu-nen-tiep-tuc-rot-tien-vao-bitcoin-1374.html

(118/2.506)