(TN) – Trong hai năm gần đây, việc cắt giảm điều kiện kinh doanh (ĐKKD) và thủ tục kiểm tra chuyên ngành (TTKTCN) đã trở thành phong trào rầm rộ, nhưng theo đánh giá của cộng đồng doanh nghiệp (DN) và các chuyên gia, mức độ chuyển biến trên thực tế lại… rất từ từ. DN vui mừng vì 50% ĐKKD và TTKTCN được xem xét cắt giảm, nhưng nhìn lại thì thấy nhiều khi không thực chất.

Có 50% đăng ký kinh doanh và thủ tục kiểm tra chuyên ngành được xem xét cắt giảm, nhưng nhìn lại thì thấy nhiều khi không thực chất. Ảnh: NAM ANH

Tại hội thảo công bố “Báo cáo điểm lại pháp luật kinh doanh sáu tháng đầu năm 2018”, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc cho biết, trung bình mỗi năm, các cơ quan quản lý nhà nước (CQQLNN) ban hành trên dưới 1.000 văn bản quy phạm pháp luật (QPPL) và khoảng 50% số văn bản này có liên quan hoạt động kinh doanh. Mỗi văn bản đó lại có hàng chục, thậm chí hàng trăm quy định. Như vậy, chỉ trong sáu tháng, CQQLNN có thể đưa ra hàng chục nghìn quy định có tác động đến các DN. DN vui mừng vì 50% ĐKKD và TTKTCN được xem xét cắt giảm, nhưng nhìn lại thì thấy nhiều khi không thực chất. Các bộ, ngành chưa làm “đều tay”, cán bộ, chuyên viên còn “lạnh”. Làm sao để quá trình cắt giảm ĐKKD phải là một đường thẳng liên tục và thực chất hơn. Đồng thời, việc cắt giảm là quan trọng nhưng kiểm soát quan trọng hơn. Nếu muốn tăng một ĐKKD nào đó thì phải giải trình và có sự giám sát của cả xã hội.

Theo Trưởng ban Pháp chế của VCCI Đậu Anh Tuấn, các bộ phải cắt giảm, đơn giản hóa ít nhất 50% số ĐKKD với yêu cầu “cắt giảm, đơn giản hóa”. Tuy các phương án cắt giảm đều đạt mục tiêu nhưng khi xem xét chi tiết hơn từng phương án, đôi khi “con số chỉ là con số”. Trong một số phương án, có khá nhiều điều kiện được sửa đổi thay vì được bãi bỏ. Có một số phương án đề xuất cắt giảm, đơn giản hóa ĐKKD nhưng thực chất chỉ là sự sắp xếp lại cách thức thiết kế ĐKKD về mặt hình thức mà không có thay đổi nào về nội dung nhưng cũng được tính ra các con số đơn giản hóa ĐKKD. Trong khi xét về bản chất, các điều kiện này gần như không thay đổi…

Chính vì vậy, nhiều QPPL vẫn hiện hữu dù DN liên tục kêu khó. Bà Trần Hoàng Yến, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, cho biết, quy định bắt buộc muối dùng trong chế biến thực phẩm phải được tăng cường i-ốt vẫn chưa được gỡ bỏ. Trong khi đó, việc tăng cường i-ốt có thể khiến thực phẩm biến đổi mầu sắc, mùi vị…, chưa kể việc nhiều sản phẩm không thể xuất khẩu ra nước ngoài vì một số nước không chấp nhận. Tuy nhiên, nếu DN không sử dụng muối i-ốt lại vi phạm QPPL Việt Nam. Hay về kiểm dịch hàng hóa, mặc dù hải quan phân loại hàng hóa dưới ba luồng: luồng xanh, luồng vàng và luồng đỏ. Tuy nhiên, đối với mặt hàng thủy sản, 100% các lô hàng đều bị kiểm tra. Thời gian chờ đợi của DN lâu hơn, chi phí lớn hơn và phải nói là DN rất khó khăn.

Trong khi đó, một số văn bản đã được sửa đổi nhưng lại chậm ban hành. Ông Đậu Anh Tuấn cho biết, Nghị định (NĐ) 109 về xuất khẩu gạo có nhiều ĐKKD ràng buộc về quy mô kinh doanh vượt quá mức cần thiết. Năm 2017, Bộ Công thương đã đăng tải công khai dự thảo NĐ thay thế NĐ này để lấy ý kiến DN, sau đó dự thảo NĐ cũng đã được thẩm định tại Bộ Tư pháp từ cuối tháng 8-2017. Mặc dù vậy, cho đến hết tháng 6-2018, không rõ lý do gì mà NĐ mới vẫn chưa được ban hành. Hay việc DN kinh doanh khí liên tục chạy ngược, chạy xuôi để phản ánh khó khăn từ cuối năm 2016 nhưng phải mất đến 27 tháng, NĐ 87/2018/NĐ-CP thay thế NĐ 19/2016/NĐ-CP về kinh doanh khí mới được ban hành.

Trước sự chậm trễ này, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng, thời gian vài ba năm chờ đợi đủ để “giết chết” hàng vạn DN. Riêng sáu tháng đầu năm 2018, có hơn 64.000 DN thành lập mới, tăng 5,3% về số lượng DN, nhưng số DN tạm ngừng hoạt động cũng lên tới 52.803 DN, tăng 39,3% so cùng kỳ năm trước. DN chết là chết thật, trong khi DN đăng ký mới không biết đến bao giờ mới hoạt động “thật”. Không cần chờ bị ảnh hưởng từ chiến tranh thương mại Mỹ – Trung, các rào cản về thể chế trong nước có thể giết chết chính DN trong nước. Xuyên suốt trong tư duy của CQQLNN là mặc định DN phải sai phạm nên cần kiểm soát. Hệ thống quản lý trên sự nghi ngờ chứ không phải trên niềm tin, dẫn đến trình độ nhận thức, năng lực của cán bộ xử lý công việc cũng vậy.

Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI đánh giá, phong trào hô hào cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm ĐKKD thời gian qua phát triển rầm rộ nhưng chuyển động trên thực tế lại… rất từ từ. Tốc độ cải cách chỉ đạt một nửa hy vọng, nhưng luôn có tư tưởng cải cách đã tốt rồi. NĐ 109 về kinh doanh gạo được xem là phi thị trường mà đến nay NĐ thay thế vẫn không được ban hành, thời gian sửa sai dài hơn tuổi thọ trung bình của đời người!

Dẫn Điều 4 (NĐ 49 về quy định kiểm định chất lượng giáo dục nghề nghiệp) có đặt ra 5 điều kiện để cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động kiểm định chất lượng giáo dục nghề nghiệp đối với tổ chức trong nước là đơn vị sự nghiệp, DN như: Được thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật Việt Nam, có trụ sở ổn định trong thời gian ít nhất hai năm… Phó Viện trưởng Nghiên cứu Quản lý kinh tế T.Ư Phan Đức Hiếu nhận định, NĐ này mới ban hành cách đây mấy tháng trong bối cảnh nỗ lực cắt giảm ĐKKD nhưng lại đưa thêm nhiều điều kiện như vậy là điều đáng phải suy ngẫm. Năng lực làm chính sách nhiều khi đang thiếu đi kỹ năng lớn nhất về kinh tế thị trường, thay vào đó là kỹ năng “copy” văn bản tương tự để tránh phải suy nghĩ quản lý bằng phương thức nào cho hợp lý. Điều này cho thấy, cắt giảm ĐKKD và TTKTCN là việc không dễ. Tuy nhiên, khó mấy cũng phải làm!

NGUYÊN THẢO

—————————————–

Thời nay (Kinh tế) 08-8-2018:

http://nhandan.com.vn/baothoinay/baothoinay-kinhte/item/37249002-kho-may-cung-phai-lam.html

(97/1.232)