(ĐTCK) – Bài của Kim Lan, trích dẫn ý kiến của Luật sư Trương Thanh Đức

Đầu tư chứng khoán 10-2010.

(327/1.530)

————-

CK127,

Luaät hoùa quyeàn kieän laõnh ñaïo doanh nghieäp: Môû maø thaét!

Khoâng quy tuï ñuû 1% soá coå phaån phoå thoâng, nhoùm coå ñoâng (A) cuûa moät coâng ty ñaïi chuùng hoaït ñoäng trong lónh vöïc xi maêng, coù truï sôû taïi Thaùi Nguyeân (DN A) ñang gaëp khoâng ít trôû ngaïi trong vieäc khôûi kieän thaønh vieân HÑQT hieän naém treân 40% voán taïi DN. Nguyeân nhaân chính laø Ñieàu 25, Nghò ñònh soá 102/2010/NÑ-CP vöøa ñöôïc Chính phuû ban haønh vaø coù hieäu löïc thi haønh töø ngaøy 15/11/2010 ñöa ra quy ñònh: “Coå ñoâng, nhoùm coå ñoâng sôû höõu ít nhaát 1% soá coå phaàn phoå thoâng lieân tuïc trong thôøi haïn 6 thaùng coù quyeàn yeâu caàu ban kieåm soaùt khôûi kieän traùch nhieäm daân söï ñoái vôùi thaønh vieân HÑQT, giaùm ñoác (toång giaùm ñoác)”.

Theo phaûn aùnh cuûa nhoùm coå ñoâng A, vò thaønh vieân HÑQT DN A ngoaøi haønh vi böng bít thoâng tin veà keát quaû kinh doanh cuûa DN coøn khoâng chòu thoâng qua quyeát ñònh nieâm yeát, maëc duø keá hoaïch nieâm yeát taïi HNX ñaõ ñöôïc ÑHCÑ thoâng qua töø ñaàu naêm vaø hieän taïi cuõng nhaän ñöôïc söï nhaát trí cuûa Ban toång giaùm ñoác cuõng nhö coå ñoâng. Vieäc trì hoaõn nieâm yeát coù theå khoâng laø vaán ñeà lôùn ñoái vôùi caùc DN khaùc, nhöng vôùi coå ñoâng cuûa DN A, vieäc naøy ñaõ gaây aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán quyeàn lôïi cuûa coå ñoâng nhoû, khi coå phaàn cuûa DN maát thanh khoaûn treân thò tröôøng töï do. Trong khi ñoù, töø ñaàu naêm ñeán nay, DN cuõng chaây yø khoâng chòu coâng boá cho coå ñoâng bieát veà tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuøng caùc döï aùn ñaàu tö.

Töông töï, taïi moät coâng ty (chöa phaûi ñaïi chuùng) hoaït ñoäng trong lónh vöïc sôû höõu trí tueä, coù truï sôû taïi Haø Noäi, Toång giaùm ñoác ñaõ tröïc tieáp xaâm haïi ñeán quyeàn lôïi cuûa coå ñoâng thieåu soá khi taïo ra khoaûn löông “khoáng” cho nhaân vieân ôû möùc ngaát ngöôûng, nhaèm thoâng ñoàng vôùi Ban toång giaùm ñoác ñeå thu lôøi baát chính. Moät nhoùm coå ñoâng (goàm 5 ngöôøi) cuûa DN naøy ñaõ thu thaäp ñuû chöùng cöù ñeå saün saøng khôûi kieän vò Toång giaùm ñoác treân, nhöng ñang gaëp vöôùng maéc bôûi 1 trong 5 coå ñoâng khoâng naém giöõ soá coå phaàn lieân tuïc trong voøng 6 thaùng, duø ñaûm baûo ñieàu kieän quy tuï ñuû 1% soá coå phaàn phoå thoâng.

Khoaûng 3 tuaàn nöõa Nghò ñònh 102 seõ coù hieäu löïc thi haønh. Ñaây laø laàn ñaàu tieân cô cheá coå ñoâng coù quyeàn khôûi kieän laõnh ñaïo DN ñöôïc quy ñònh chi tieát. Tröôùc ñoù, coå ñoâng chæ coù quyeàn khôûi kieän laõnh ñaïo DN döôùi danh nghóa coâng ty, nghóa laø vôùi tö caùch toå chöùc, chöù khoâng phaûi caù nhaân nhö theo Nghò ñònh 102 quy ñònh. Vaäy nhöng, ngay taïi thôøi ñieåm naøy, coå ñoâng boãng rôi vaøo theá “bí”, bôûi veà xeùt veà baûn chaát, tröôùc Nghò ñònh 102 thì chöa coù cô cheá khôûi kieän cuï theå, coøn sau ngaøy 15/11 thì coå ñoâng khôûi kieän laïi chòu raøng buoäc veà caû tyû leä vaø thôøi haïn naém giöõ coå phaàn.

Coù theå noùi, höôùng môû boãng trôû thaønh nuùt thaét ñoái vôùi quyeàn cuûa coå ñoâng thieåu soá trong vieäc khôûi kieän caù nhaân laõnh ñaïo DN. Quy ñònh veà tyû leä naém giöõ coå phaàn, duø ôû möùc thaáp cuõng bôùt ñi moät trong nhöõng cô cheá ít oûi ñeå baûo veä quyeàn lôïi cuûa coå ñoâng nhoû.

Thöïc teá tröôùc ñaây, khi chöa coù coù cô cheá khôûi kieän laõnh ñaïo DN roõ raøng, nhöng vaãn coù tröôøng hôïp coå ñoâng nhoû sôû höõu khoâng ñuû 1% coå phaàn vaãn ñaâm ñôn khôûi kieän caù nhaân laõnh ñaïo DN.

Coù theå, quy ñònh coå ñoâng sôû höõu 1% coå phaàn môùi coù quyeàn khôûi kieän nhaèm traùnh tình traïng khôûi kieän laõnh ñaïo DN moät caùch ñaïi traø. Chaúng haïn, moät DN coù vaøi ngaøn coå ñoâng, trong ñoù coù khoaûng 1% khôûi kieän thì laõnh ñaïo DN suoát ngaøy phaûi haàu kieän, ñaâu coøn thôøi gian ñeå ñieàu haønh DN.

Tuy nhieân, neáu quan ngaïi coå ñoâng naøo cuõng ñöôïc khôûi kieän seõ daãn ñeán nhieàu vuï kieän laø khoâng hôïp lyù. Caù nhaân naøo laøm nhieàu ñieàu sai traùi, boäi öôùc nhieàu, thì ñöông nhieân coù nguy cô bò kieän nhieàu.

OÂng Tröông Thanh Ñöùc, Giám đốc Công ty Luật ANVI ví von: “Neáu VEDAN khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng ñeán möùc ñaëc bieät nghieâm troïng, thì sao phaûi lo ñoái phoù vôùi haøng ngaøn vuï kieän? Neáu sôï nhö theá, thì lieäu quy ñònh tyû leä sôû höõu 10% voán môùi ñöôïc quyeàn khôûi kieän coù toát hôn khoâng? Ñaáy laø chöa keå, moät coå ñoâng sôû höõu gaàn 1% voán trong moät coâng ty lôùn nhö ngaân haøng, thì soá tieàn coù theå leân ñeán caû traêm tyû ñoàng. Sôû höõu moät soá tieàn khoång loà aáy maø khoâng ñöôïc kieän ban laõnh ñaïo veà söï sai traùi cuûa thaønh vieân HÑQT hay Toång giaùm ñoác thì phaùp luaät baûo veä ai? Vaø vieäc laøm aáy, neáu chæ xaâm phaïm ñeán quyeàn lôïi cuûa moät coå ñoâng aáy thoâi, thì laøm caùch naøo loâi keùo ñöôïc coå ñoâng khaùc baûo veä cho mình?”.

Maët khaùc, quy ñònh naøy khoâng töông thích vôùi quyeàn döï hoïp vaø quyeàn khôûi kieän coâng ty cuûa coå ñoâng. Theo Luaät Doanh nghieäp, coå ñoâng chæ caàn sôû höõu 1 coå phaàn laø ñaõ ñöôïc quyeàn tham döï, phaùt bieåu vaø bieåu quyeát trong caùc cuoäc hoïp ÑHCÑ. Neáu coâng ty khoâng môøi coå ñoâng sôû höõu 1 coå phaàn döï hoïp, thì chæ moät coå ñoâng aáy cuõng ñaõ coù quyeàn khôûi kieän coâng ty ñeå yeâu caàu huyû boû quyeát ñònh cuûa ÑHCÑ.

Kieän caùo deã gaây ra haäu quaû khoâng toát, baát oån cho coâng ty. Nhöng ñieàu quan troïng hôn laø cô cheá ñöôïc kieän ñoù seõ buoäc ngöôøi quaûn lyù phaûi theå hieän traùch nhieäm cao nhaát, voâ tö, ñuùng luaät trong quaûn trò, ñieàu haønh coâng ty. Vì theá, neáu caàn ñaët ra nhöõng haïn cheá quyeàn cô baûn cuûa coå ñoâng nhö vaäy, thì phaûi laø quy ñònh cuûa Luaät, chöù khoâng theå tuyø nghi theâm bôùt ôû caùc vaên baûn döôùi luaät.

Theo oâng Traàn Phöông Baéc, luaät sö Coâng ty Luaät hôïp danh Luaät Vieät, neáu ngöôøi quaûn lyù coâng ty ñaõ vi phaïm nghóa vuï luaät ñònh, thì caàn phaûi coù cô cheá khuyeán khích khôûi kieän, chöù khoâng neân haïn cheá. Noù cuõng töông töï nhö vieäc coâng daân naøo cuõng coù quyeàn toá caùo ngöôøi vi phaïm phaùp luaät.

Dieäu Trang

Thứ nhất, quy định này đã bớt đi một trong những cơ chế ít ỏi để bảo vệ quyền lợi của cổ đông nhỏ. Việc lo rằng, cổ đông nào cũng được khởi kiện thì sẽ dẫn đến nhiều vụ kiện là không đúng nguyên lý. Đương nhiên, cá nhân nào làm nhiều điều sai trái, bội ước nhiều, thì sẽ có nguy cơ bị kiện nhiều. Nếu VEDAN không gây ô nhiễm môi trường đến mức đặc biệt nghiêm trọng, thì sao phải lo đối phó với hàng ngàn vụ kiện? Nếu sợ như thế, thì liệu quy định tỷ lệ sở hữu 10% vốn mới được quyền khởi kiện có tốt hơn không? Đấy là chưa kể, một cổ đông sở hữu gần 1% vốn trong một công ty lớn như ngân hàng, thì số tiền có thể lên đến cả trăm tỷ. Sở hữu một số tiền khổng lồ ấy mà không được kiện ban lãnh đạo về sự sai trái của thành viên HĐQT hay Tổng giám đốc thì pháp luật bảo vệ ai? Và việc làm ấy, nếu chỉ xâm phạm đến quyền lợi của một cổ đông ấy thôi, thì làm cách nào lôi kéo được cổ đông khác bảo vệ cho mình?

Thứ hai, quy định này không tương thích với quyền dự họp và quyền khởi kiện công ty của cổ đông. Theo quy định của Luật Doanh nghiệp, thì cổ đông chỉ cần sở hữu 10.000 đồng của công ty là đã được quyền tham dự, phát biểu và biểu quyết trong các cuộc họp Đại hội đồng cổ đông. Và nếu công ty ấy không mời cổ đông chỉ sở hữu 1 cổ phần dự họp, thì chỉ một cổ đông ấy cũng đã có quyền khởi kiện công ty để yêu cầu huỷ bỏ quyết định của Đại hội đồng cổ đông. Kiện cáo dễ gây ra hậu quả không tốt, bất ổn cho công ty. Nhưng điều quan trọng hơn là cơ chế được kiện đó sẽ buộc người quản lý phải thể hiện trách nhiệm cao nhất, vô tư, đúng luật trong quản trị, điều hành công ty. Cũng vì thế, nếu cần đặt ra những hạn chế quyền cơ bản của cổ đông như vậy, thì phải là quy định của Luật, chứ không thể tuỳ nghi thêm bớt bất cứ lúc nào.

Thứ ba, nếu người quản lý công ty đã vi phạm nghĩa vụ luật định, thì cần phải có cơ chế khuyến khích khởi kiện, chứ không nên hạn chế. Nó cũng tương tự như việc công dân nào cũng có quyền tố cáo người vi phạm pháp luật. Pháp luật tố tụng dân sự cũng quy định chặt chẽ về việc khởi kiện và trình tự, thù tục của một vụ án về kinh doanh thương mại. Nếu anh làm đúng luật, thì không khởi kiện được. Nếu có người khởi kiện thì Toà án cũng không thụ lý. Nếu thụ lý rồi thì cũng sẽ bác yêu cầu.

Trân trọng!
————————
Luật sư Trương Thanh Đức
Giám đốc Công ty Luật ANVI
090.345.9070