Có nhiều đóng góp cho kinh tế trong nước là một thực tế không thể phủ nhận, song khu vực FDI cũng nổi cộm ở vấn đề chuyển giá, trốn thuế, cho dù đã nhận được nhiều ưu đãi khi đầu tư vào Việt Nam.

–       Theo Cục Tài chính doanh  nghiệp, Bộ Tài chính, tổng hợp chung hiệu quả sản xuất kinh doanh của DN FDI năm 2016 cho thấy, hiệu quả sản xuất kinh doanh ở mức cao song tình trạng DN thua lỗ chiếm tỷ trọng lớn và tiếp tục tăng so với những năm trước. Cụ thể, tỷ lệ DN FDI báo lỗ và lỗ mất vốn năm 2016 giảm so với số liệu của năm 2015 nhưng vẫn cao hơn các năm từ 2012 đến 2014. Tỷ lệ DN FDI lỗ lũy kế đến hết năm 2016 là 61%, cao hơn các năm từ 2012 – 2015.

–       Cụ thể, trong năm 2016, thanh tra 329 DN có giao dịch liên kết, ngành Thuế đã truy thu 607,52 tỷ đồng, giảm lỗ 5.162 tỷ. Đặc biệt, trong số đó có 23 trường hợp vi phạm ở mức hình sự. Năm 2017, qua tiến hành thanh tra 734 DN có hoạt động giao dịch liên kết, ngành Thuế đã truy thu, truy hoàn, phạt tới 2.270 tỷ đồng, giảm lỗ 7.146 tỷ”.

–       Theo Thanh tra Tổng cục thuế thì hiện các hình thức chuyển giá trên thế giới đều có mặt ở Việt Nam, được thực hiện qua nhiều hình thức như thông qua chuyển giao tài sản hữu hình và vô hình, thông qua việc cung ứng dịch vụ. Theo đó, các công ty đa quốc gia thường thiết kế các thỏa thuận hợp đồng cung cấp dịch vụ nội bộ tập đoàn với nhiều loại hình dịch vụ khác nhau, như dịch vụ kỹ thuật, dịch vụ pháp lý, hành chính. Thông qua đó, các tập đoàn đa quốc gia có thể chuyển lợi nhuận về nơi mà họ mong muốn.

Vấn đề được dư luận hết sức quan tâm thời gian qua là việc các doanh nghiệp FDI như Coca-Cola và Adidas chuyển giá, lỗ giả lãi thật để không phải nộp thuế. Cụ thể là việc Coca-Cola liên tục mở rộng sản xuất từ năm 1993 đến nay, doanh thu luôn tăng trưởng hàng năm. Tuy nhiên cũng từ năm 1994 đến nay Coca-Cola lại chưa nộp một đồng thuế nào. Hay Adidas Việt Nam, một doanh nghiệp giày da thành lập từ năm 1993 doanh thu 22.000 tỉ đồng sử dụng 80.000 lao động tại Việt Nam nhưng vẫn báo lỗ.

Một công ty khác nằm trong diện nghi vấn chuyển giá với giá trị lớn lên đến hơn 1.200 tỷ đồng là Công ty PepsiCo Việt Nam. Từ khi thành lập năm 1991, gần 30 năm qua PepsiCo lỗ liên tục, cho đến một số năm gần đây mới có lãi nhưng tỷ lệ lợi nhuận trên doanh thu rất thấp, chỉ trên 2%. Mặc dù vậy, PepsiCo Việt Nam vẫn liên tục mở rộng đầu tư, xây dựng các nhà máy mới ở Đồng Nai (45 triệu USD), Bắc Ninh (73 triệu USD)…

Một ông lớn khác là công ty TNHH Nestlé Việt Nam sau 15 năm hoạt động, đại gia thực phẩm – đồ uống Thụy Sĩ mới ghi nhận 4 năm có lãi. Trong khi đó, hãng lại vừa khánh thành thêm một nhà máy với số vốn đầu tư lên tới 250 triệu USD. Công ty TNHH Nestlé Việt Nam lỗ hơn 30,8 triệu USD, tương đương 20% vốn chủ sở hữu. Việc đại gia thực phẩm – đồ uống này báo lỗ không khỏi gây bất ngờ cho các chuyên gia kinh tế.

PV nhân vật chuyên gia kinh tế

MC dẫn và đọc Off

5’

6

Khách mời 2: LS. Trương Thanh Đức

Câu hỏi:

–       Những vấn đề của các doanh nghiệp FDI?

–       Thực trạng chuyển giá, trốn thuế…?

–       ảnh hương như thế nào đến nền kinh tế, cạnh tranh, ngân sách nhà nước..?

Tranh luận kịch tính

10’

Tổng cục Thuế, qua kiểm tra, ngành Thuế cũng đánh giá, việc chuyển giá cũng có thể thông qua các khoản vay hoặc các giao dịch tài chính có bản chất tương tự.

Ví dụ:  bằng việc thiết lập các khoản vay vốn từ công ty mẹ, công ty liên kết hoặc thiết kế các khoản vay giáp lưng thông qua các tổ chức trung gian là các bên độc lập, các DN FDI Việt Nam có thể chuyển lợi nhuận  ra nước ngoài thông qua chi phí lãi vay không theo giá trên thị trường. Chi phí lãi vay này thường vượt quá định mức cần thiết

Để việc thu hút, quản lý vốn đầu tư nước ngoài có hiệu quả, các chuyên gia kinh tế đề nghị Bộ KH&ĐT rà soát, đánh giá chính sách ưu đãi đầu tư hiện nay để nghiên cứu, đề xuất cơ chế, chính sách thu hút đầu tư và cơ chế quản lý đối với khu vực DN FDI cho giai đoạn tới. Theo đó, đại diện Cục Tài chính DN đề nghị Bộ KH&ĐT xây dựng, hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu, thông tin đồng bộ, thông suốt về DN FDI để các cơ quan trung ương, địa phương có thể truy cập và kết xuất được tất cả các thông tin liên quan đến DN để phục vụ công tác tổng hợp; từ đó giúp công tác đánh giá, giám sát được hiệu quả, kịp thời. Đồng thời, Bộ KH&ĐT cần nghiên cứu, báo cáo Thủ tướng Chính phủ cơ chế kiểm soát để hạn chế các DN FDI lỗ lũy kế, lỗ mất vốn nhưng vẫn tiếp tục đầu tư mở rộng để được hưởng ưu đãi thuế.

Bên cạnh các giải pháp trên, các chuyên gia nhấn mạnh, nên xem xét lại toàn bộ khung chính sách ưu đãi đầu tư hiện tại và tái thiết lập sự cân bằng giữa các chính sách ưu đãi “dựa trên lợi nhuận” bằng các chính sách ưu đãi “dựa trên hiệu quả”.

Về phía DN, tìm kiếm siêu lợi nhuận là điều DN nào cũng mong muốn, nhưng các DN cần xác định tìm kiếm lợi nhuận, tăng hiệu quả kết quả sản xuất kinh doanh thông qua các biện pháp tích cực bằng cách tăng năng suất lao động, tiết kiệm chi phí, nâng cao chất lượng sản phẩm, thay vì tìm kiếm phương pháp tối đa hóa lợi nhuận bằng biện pháp chuyển giá, vừa tiềm ẩn nhiều rủi ro, vừa không bình đẳng, cạnh tranh không lành mạnh với các doanh nghiệp cùng tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh.

PV nhân vật

Khách mời 2: LS. Trương Thanh Đức

Câu hỏi:

–       Nguyên nhân các doanh nghiệp FDI chuyển giá, trốn thuế?

–       Những giải pháp căn cơ để tránh chuyển giá, trốn thuế?

–       Nhận định của chuyên gia và luật sư về các thủ đoạn mới trong chuyển giá, trốn thuế?