Nhà đầu tư khó đòi lại tiền ngay

 Vụ việc Tân Hoàng Minh phát hành và chào bán TPDN thông qua các NHTM ra thị trường có tính chất rất phức tạp và rủi ro nghiêng về phía người mua nhiều hơn. Thứ nhất, theo quy định tại các Khoản 6 và 9, Điều 8 về “Vi phạm quy định về chào bán, phát hành chứng khoán riêng lẻ”, Nghị định 156/2020/NĐ-CP ngày 31-12-2020 của Chính phủ “Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và TTCK”, đã được sửa đổi, bổ sung theo Nghị định 128/2021/NĐ-CP: “Hành vi lập, xác nhận hồ sơ đăng ký chào bán, phát hành chứng khoán riêng lẻ có thông tin sai lệch, sai sự thật hoặc che giấu sự thật” có thể bị phạt tiền từ 400-500 triệu đồng. 

Thứ hai, theo quy định tại các Khoản 5, 5a, 5b và 6, Điều 42 về “Vi phạm quy định về công bố thông tin”, Nghị định 156/2020/NĐ-CP: “Hành vi tạo dựng thông tin sai sự thật hoặc công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán”, sẽ bị phạt tiền từ 200-300 triệu đồng. Và biện pháp khắc phục hậu quả là “Buộc hủy bỏ thông tin hoặc cải chính thông tin đối với hành vi vi phạm”.

Cùng với đó, quy định cũng nêu: “Người có thẩm quyền xử phạt phải chuyển ngay hồ sơ vụ vi phạm cho cơ quan tiến hành tố tụng hình sự có thẩm quyền để xem xét xử lý” khi phát hiện hành vi vi phạm quy định tại Khoản 5 Điều 42. 

Thứ ba, vấn đề hủy giao dịch mua bán TPDN. Đối với vụ việc của Tập đoàn Tân Hoàng Minh, hiện nay vẫn chưa thể hủy giao dịch, vì việc hủy chỉ được phép khi giao dịch chưa hoàn thành, như giao dịch đang dở dang, đang trong quá trình chào bán phát hiện sai sót, vi phạm nên yêu cầu dừng lại. 

Còn hành vi “che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán”, cụ thể trong việc phát hành TP, nếu không cấu thành tội phạm theo quy định tại Điều 109, Bộ luật Hình sự năm 2015, không thuộc trường hợp nào trong 2 trường hợp bị đình chỉ chào bán chứng khoán theo quy định tại Khoản 1, Điều 27 về “Đình chỉ chào bán chứng khoán ra công chúng”, và cũng không thuộc trường hợp nào trong số 3 điều kiện hủy bỏ chào bán theo quy định tại Khoản 1, Điều 28 về “Hủy bỏ chào bán chứng khoán ra công chúng”, Luật Chứng khoán năm 2019.

Trong trường hợp của Tân Hoàng Minh, muốn hủy bỏ việc phát hành TPDN phải theo bản án hay quyết định của tòa án hoặc cơ quan khác có thẩm quyền theo quy định tại Khoản 2, Điều 27 nêu trên. Còn theo Nghị định 153/2020/NĐ-CP ngày 31-12-2020 quy định về chào bán, giao dịch TPDN riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán TPDN ra thị trường quốc tế, cũng không quy định nào về việc hủy bỏ phát hành TP.

Quy định xếp hạng tín nhiệm TPDN

 Theo số liệu đến năm 2021, số TP không có tài sản đảm bảo lên đến 83.000 tỷ đồng, chiếm 18% tổng lượng TP phát hành. Trong môi trường đầu tư đầy biến động cho thấy rõ rủi ro của nhà đầu tư rất lớn. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa có khuôn khổ pháp lý nào quy định cụ thể về phát hành các loại TP không có tài sản bảo đảm.

Nghị định 153/2020/NĐ-CP quy định về chào bán, giao dịch TPDN riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán TPDN ra thị trường quốc tế, DN huy động vốn TP riêng lẻ theo nguyên tắc tự vay, tự trả, tự chịu trách nhiệm, cơ quan quản lý nhà nước không cấp phép phát hành.

Như vậy Luật Chứng khoán 2019 cùng với Nghị định 153/2020/NĐ-CP phải chăng còn nhiều lỗ hổng trong quy định liên quan đến TPDN riêng lẻ không có tài sản đảm bảo hay tài sản bảo đảm có chất lượng không cao?

Vấn đề đặt ra lúc này là cần có quy định đối với DN như thế nào mới được phát hành TP, không thể như hiện nay DN nhỏ hay lớn đều có thể phát hành TP, còn nhà đầu tư phải chịu rủi ro mà không có gì đảm bảo quyền lợi của họ. Hoặc khi DN niêm yết thông tin phải có cơ quan hoặc tổ chức nào đó thẩm định các thông tin về tài sản, kết quả sản xuất kinh doanh của DN đó.

Về việc tăng cường trách nhiệm và nghĩa vụ của DN phát hành trong việc sử dụng tiền thu từ phát hành TP đúng mục đích, cần bổ sung quy định xếp hạng tín nhiệm đối với một số loại TP phát hành nhằm tăng tính công khai, minh bạch, góp phần nâng cao chất lượng TP được phát hành, đồng thời giúp thị trường có thói quen sử dụng kết quả xếp hạng tín nhiệm để đánh giá rủi ro của TP, tiệm cận với thông lệ quốc tế, hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư.

Đồng thời, cần bổ sung quy định về đại diện người sở hữu TP để tăng cường việc giám sát mục đích sử dụng vốn TP của DN phát hành, cũng như tăng cường giám sát việc thực hiện các cam kết khác của DN phát hành.