(ĐT) – Tài chính tiêu dùng sau 10 năm hình thành và phát triển đã đóng một vai trò quan trọng trong nhiệm vụ xây dựng một hệ thống tài chính toàn diện tại Việt Nam.

Tọa đàm Tài chính tiêu dùng sáng 25/3

Tài chính tiêu dùng sau 10 năm hình thành và phát triển đã đóng một vai trò quan trọng trong nhiệm vụ xây dựng một hệ thống tài chính toàn diện tại Việt Nam.

Tài chính tiêu dùng với trụ cột là tín dụng tiêu dùng đã thực sự giúp đẩy lùi tín dụng đen, giúp nhiều cá nhân tiếp cận được nguồn tài chính chính thức, tăng tiêu dùng xã hội và gián tiếp thúc đẩy sản xuất trong nước. Đặc biệt, khi các hoạt động kinh tế xã hội chịu ảnh hưởng tiêu cực bởi đại dịch Covid-19, tài chính tiêu dùng đã chứng minh được vai trò hữu hiệu trong cải thiện đời sống dân sinh, giúp nhiều người khắc phục khó khăn tài chính tạm thời.

Buổi tọa đàm nhằm cung cấp các thông tin hữu ích tới bạn đọc về vai trò của tài chính tiêu dùng sau hơn một thập niên phát triển

Nhằm cung cấp các thông tin hữu ích tới bạn đọc và cộng đồng về vai trò và thực trạng của tài chính tiêu dùng sau hơn thập niên phát triển, cũng như những vấn đề cần làm sáng tỏ, các khung khổ pháp lý cần hoàn thiện…, Báo Đầu tư tiếp tục tổ chức cuộc Tọa đàm thường niên năm thứ 5 với chủ đề “Tài chính tiêu dùng – Sức sống mới sau hơn 10 năm phát triển”.

03/25/2021 09:19

Phát biểu khai mạc tọa đàm, ông Lê Trọng Minh, Tổng biên tập Báo Đầu tư cho biết, tại buổi Tọa đàm về tài chính tiêu dùng tháng 5/2020, cũng tại hội trường này, các chuyên gia đã cùng chia sẻ nhận thức chung rằng đại dịch Covid-19 nếu kéo dài sẽ có ảnh hưởng sâu rộng tới nhiều mặt của đời sống kinh tế xã hội, và tài chính tiêu dùng sẽ là một giải pháp hữu hiệu để hỗ trợ người dân vượt qua những khó khăn tài chính trước mắt, có thời gian thích ứng hơn với trạng thái bình thường mới.

Sau 10 tháng kể từ cuộc tọa đàm lần trước, dự báo của tất cả các chuyên gia và doanh nghiệp với ngành tài chính tiêu dùng trong kịch bản dịch Covid còn kéo dài đã xảy ra trên thực tế.

Điều đó cho thấy giá trị của những cuộc thảo luận như hôm nay là rất lớn. “Có những vấn đề mà chúng ta đề cập nhiều năm trước như truyền thông về tài chính tiêu dùng, tỷ lệ an toàn nào là phù hợp trong cơ cấu cho vay tiêu dùng, giải pháp nào để hỗ trợ đẩy lùi tín dụng đen, phương thức thu hồi nợ hợp lý của các công ty tài chính tiêu dùng…, tất cả đến hôm nay đã được hiện thực hóa trong chính sách và thành các chương trình cụ thể trong hành động của cơ quan quản lý”, ông Minh khẳng định.

25/03/2021 09:24

Ông Lê Trọng Minh, Tổng biên tập Báo Đầu tư

Ông Lê Trọng Minh cho biết, năm 2020, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định 149/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025 và định hướng tới năm 2030. Chiến lược này yêu cầu rất rõ nhiệm vụ là “Phát triển các sản phẩm cho vay tiêu dùng phù hợp với đối tượng tiêu dùng, có mức lãi suất hợp lý, góp phần ngăn ngừa ‘tín dụng đen’”.

“Đây là nhiệm vụ và là công việc các tổ chức tín dụng đang thực hiện tích cực nhiều năm qua, và chắc chắn sẽ còn phải thực hiện tốt hơn nữa trong thời gian tới”, Tổng biên tập Báo Đầu tư nhận định.

Theo thống kê, dư nợ tín dụng tiêu dùng nói chung đã đạt mức khá cao đạt 1,8 triệu tỷ đồng tới năm 2020, chiếm 20% dư nợ cho vay nền kinh tế.

Tính riêng nhóm các công ty tài chính tiêu dùng thì dư nợ đạt khoảng khoảng 130.000 tỷ đồng với hơn 30 triệu khách hàng được phục vụ. Đây là con số ấn tượng với tài chính tiêu dùng còn non trẻ tại Việt Nam.

Cho vay tiêu dùng nói chung hiện đang thực hiện chủ yếu bởi các ngân hàng thương mại, quỹ tín dụng nhân dân, và các công ty tài chính tiêu dùng. Nhưng như chúng ta nhiều lần từng đề cập tại các cuộc tọa đàm này, về lâu dài, vai trò của các công ty tài chính trong việc ung cấp các khoản vay cần phải tăng hơn nữa vì những ưu điểm riêng có và sự chuyên môn hóa cao của các công ty tài chính tiêu dùng trong phục vụ các dịch vụ tài chính cá nhân.

Nhìn lại 1 năm kinh tế Việt Nam chịu tác động của đại dịch Covid-19, và nhìn dài hơn 10 năm phát triển của lĩnh vực tài chính tiêu dùng có thể thấy, ngoài những kết quả rất đáng khích lệ đạt được thì vẫn cần phải khẳng định rằng, số lượng các công ty tài chính tiêu dùng đang hoạt động trên thị trường chưa nhiều, tỷ trọng đóng góp trong dư nợ cho vay nền kinh tế vẫn còn thấp, hoạt động nội tại vẫn cần phải hoàn thiện…

Ông Lê Trọng Minh cho rằng, điều này nhìn ở góc độ phát triển lại gợi mở cho chúng ta về một tiềm năng thị trường chưa khai thác còn rất lớn, chưa kể tới nhu cầu tài chính cá nhân của người dân sẽ tiếp tục tăng khi kinh tế phát triển với tốc độ cao.

“Tất cả các nội dung mà tôi đề cập mới chỉ là những nét phác họa cơ bản các vấn đề cơ bản và việc chúng ta ngồi cùng với nhau tại đây ngày hôm nay không chỉ là tổng kết về một chặng đường mà điều cần bàn là làm sao để ngành tài chính tiêu dùng tiếp tục phát triển, đóng góp lớn hơn nữa vào hoạt động tài chính toàn diện, thu hút thêm các nguồn đầu tư trong và ngoài nước để nâng cao năng lực tài chính, đầu tư sâu cho công nghệ, hoàn thiện hoạt động của chính mình để phục vụ tốt hơn nữa nhu cầu tài chính của người dân”, ông Minh nói.

Ông Minh nhấn mạnh: “Chủ đề của buổi Tọa đàm ngày hôm nay là “Tài chính tiêu dùng – Sức sống mới sau hơn 10 năm phát triển”, thể hiện mong muốn của Báo Đầu tư với tư cách tờ báo kinh tế tài chính hàng đầu, là góp một tiếng nói để phát triển các kênh tài chính tiêu dùng chính thức tại Việt Nam”.

03/25/2021 09:35

Quang cảnh tọa đàm

Trình bày tham luận tại buổi tọa đàm, bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước) cho biết, tiêu dùng là động lực thúc đẩy tăng trưởng, phát triển sản xuất và tạo công ăn việc làm cho nền kinh tế. Cùng với sự phát triển kinh tế thì mức tiêu dùng của người dân ngày càng tăng, theo đó nhu cầu về tài chính tiêu dùng phục vụ đời sống cũng tăng cao.

Cho vay tiêu dùng là sản phẩm cho vay dưới dạng tín chấp hoặc thế chấp, nhằm hỗ trợ nguồn tài chính cho các nhu cầu mua sắm hàng gia dụng, mua xe, du học, khám chữa bệnh và các nhu cầu thiết yếu khác trong cuộc sống.

Cho vay tiêu dùng một mặt giúp đáp ứng nhu cầu của người dân chi tiêu, nâng cao khả năng tiếp cận tài chính của đại bộ phận người dân, mặt khác còn có ý nghĩa lớn trong việc kích cầu nền kinh tế và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Trong thời gian qua, hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) nói chung, đặc biệt là các công ty tài chính tiêu dùng đã phát triển mạnh mẽ nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn phục vụ tiêu dùng của người dân, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống, gia tăng công bằng xã hội.

Trên cơ sở chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, thời gian qua, NHNN đã triển khai đồng bộ các giải pháp đẩy mạnh tín dụng tiêu dùng, góp phần nâng cao đời sống của người dân, hạn chế tín dụng đen. Cụ thể:

Thứ nhất, các quy định về cho vay tiêu dùng luôn được NHNN hoàn thiện, bổ sung phù hợp với đặc thù cho vay tiêu dùng, tạo điều kiện phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng an toàn, lành mạnh, hiệu quả, góp phần bảo vệ quyền lợi của khách hàng. Hiện nay, hoạt động cho vay tiêu dùng được điều chỉnh bởi nhiều văn bản.

Chẳng hạn, thông tư số 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 quy định về hoạt động cho vay phục vụ nhu cầu đời sống là việc tổ chức tín dụng cho vay đối với khách hàng là cá nhân để thanh toán các chi phí cho mục đích tiêu dùng, sinh hoạt của cá nhân đó, gia đình của cá nhân đó.

Thông tư số 43/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 (đã được sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư số 18/2019/TT-NHNN ngày 4/11/2019) quy địnhhoạt động cho vay tiêu dùng của các Công ty tài chính

Hoạt động cho vay thông qua hạn mức qua thẻ tín dụng nhằm mục đích tiêu dùng thực hiện theo quy định tại Thông tư số 19/2016/TT-NHNN ngày 30/6/2016 và các văn bảnsửa đổi bổ sung.

Ngoài ra, hiện nay, NHNN đang nghiên cứu trình cấp có thẩm quyền ban hành nhiều chính sách hỗ trợ phát triển tài chính tiêu dùng như: (i) Đề xuất, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, ban hành Quyết định về triển khai thí điểm dùng tài khoản viễn thông thanh toán cho các hàng hóa, dịch vụ có giá trị nhỏ (Mobile Money); (ii) Đề xuất, trình Chính phủ Nghị định về cơ chế quản lý thử nghiệm có kiểm soát cho hoạt động Fintech; Nghị định thay thế Quyết định số 20/2017/QĐ-TTg về hoạt động tài chính vi mô.

Đồng thời, NHNN theo thẩm quyền đã ban hành các quy định pháp lý phù hợp đối với các sản phẩm, mô hình, dịch vụ, phương tiện thanh toán mới gắn với cách mạng công nghiệp 4.0 như: ngân hàng số, công nghệ định danh và nhận biết khách hàng điện tử, quy định về mở tài khoản thanh toán của cá nhân bằng phương thức điện tử – eKYC, đang nghiên cứu, tìm hiểu công nghệ Blockchain ứng dụng trong lĩnh vực thanh toán; ứng dụng công nghệ dữ liệu lớn (Big Data), trí tuệ nhân tạo (AI) vào một số lĩnh vực ngân hàng.

Thứ hai, cùng với việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho vay tiêu dùng, NHNN đã triển khai các giải pháp khơi thông dòng vốn ngân hàng, nâng cao khả năng tiếp cận vốn phục vụ nhu cầu đời sống, tiêu dùng của người dân.

Cụ thể, chỉ đạo TCTD mở rộng, đa dạng sản phẩm dịch vụ ngân hàng, giảm lãi suất, đơn giản hóa thủ tục cho vay nhằm tăng cường tiếp cận tín dụng qua các kênh chính thức, đặc biệt là với người dân ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa như: cho vay qua sổ tín dụng, vay vốn thông qua các Tổ, nhóm của các tổ chức chính trị – xã hội, cho vay, thu nợ ngay tại địa bàn của người vay, triển khai điểm giao dịch lưu động bằng ô tô chuyên dụng…

Đặc biệt, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã triển khai chương trình tín dụng tiêu dùng 5.000 tỷ đồng, theo đó khách hàng có nhu cầu vay vốn chính đáng được giải ngân ngay trong ngày với số tiền cho vay tối đa 30 triệu đồng, không cần tài sản thế chấp; chương trình cho vay thẻ thấu chi tại thị trường nông thôn (sử dụng để thanh toán hàng hóa, dịch vụ).

Bên cạnh đó, NHNN cũng đã chấp thuận cho các TCTD mở rộng, phát triển mạng lưới hoạt động cho vay tiêu dùng, để hoạt động của các TCTD, công ty tài chính tiêu dùng, tổ chức tài chính vi mô phủ khắp các vùng miền, từ đó gia tăng tiếp cận đến người dân, đáp ứng nhu cầu vay vốn chính đáng, hợp pháp của nhân dân.

Đến nay, toàn hệ thống đã có 183 TCTD và gần 1.200 quỹ tín dụng nhân dân; 22 công ty tài chính được cấp phép hoạt động với 13 chi nhánh, 43 văn phòng đại diện và 53.516 điểm giới thiệu dịch vụ tại 63/63 tỉnh, thành phố; 4 tổ chức tài chính vi mô được cấp phép hoạt động với 61 chi nhánh, 53 PGD tại 23 tỉnh, thành phố.

NHNN cũng đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 149/QĐ-TTg ngày 22/1/2020 về việc phê duyệt Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, với một hệ thống các nhiệm vụ, giải pháp nhằm mục tiêu mọi người dân và doanh nghiệp đều được tiếp cận và sử dụng an toàn, thuận tiện các sản phẩm, dịch vụ tài chính phù hợp nhu cầu, với chi phí hợp lý, do các tổ chức được cấp phép cung ứng một cách có trách nhiệm và bền vững.

Ngoài ra, NHNN còn triển khai đồng bộ các giải pháp hỗ trợ người dân bị tác động bởi dịch Covid-19. Chẳng hạn, từ đầu năm 2020 đến nay, NHNN đã giảm liên tiếp 3 lần giảm các mức lãi suất điều hành với tổng mức giảm từ 1,5% – 2%/năm, giảm 0,6% – 1,0%/năm trần lãi suất tiền gửi cá nhân kỳ hạn dưới 6 tháng; giảm 1,5% trần lãi suất cho vay ngắn hạn đối với các lĩnh vực ưu tiên (hiện nay chỉ còn 4,5%/năm) để giảm mặt bằng lãi suất, tạo điều kiện cho khách hàng tiếp cận vốn vay với chi phí thấp.

Ban hành Thông tư 01/2020/TT-NHNN về cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ cho khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, theo đó toàn ngành ngân hàng đã thực hiện các giải pháp cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi vay, cho vay mới khôi phục sản xuất, kinh doanh, tái thiết cuộc sống cho người dân, doanh nghiệp, trong đó có các khoản cho vay tiêu dùng.

Triển khai cho vay tái cấp vốn để cho vay lãi suất 0% đối với người lao động bị ngừng việc cho dịch Covid-19. Hoàn thiện cơ chế hỗ trợ các đối tượng chính sách tiếp cận vốn: gia hạn chính sách tín dụng đối với hộ mới thoát nghèo, nâng mức cho vay. chỉ đạo NHCSXH hoàn thiện Phương án mở rộng cho vay tiêu dùng.

Thời gian qua, NHNN cũng đã cùng với hệ thống ngân hàng tăng cường hoạt động truyền thông về cơ chế, chính sách cho vay, dịch vụ ngân hàng đến đông đảo người dân, giúp người dân có đầy đủ kiến thức cần thiết, dễ dàng tiếp cận các dịch vụ tài chính ngân hàng chính thức, góp phần hạn chế tín dụng đen.

Bên cạnh đó, NHNN đã tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, chỉ đạo hệ thống ngân hàng triển khai đồng bộ các giải pháp để tăng cường minh bạch hoạt động cho vay tiêu dùng, Hội đồng Hiệp hội ngân hàng Việt Nam đã ban hành Bộ chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp và quy tắc ứng xử của cán bộ ngân hàng, tập trung 3 nhiệm vụ: Truyền thông – Vận động – Đào tạo (giai đoạn 2019-2021).

25/03/2021 09:41

Bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước)

Theo báo cáo về Môi trường kinh doanh 2020 do Nhóm Ngân hàng Thế giới (WB) công bố, chỉ số Tiếp cận tín dụng của Việt Nam là 1 trong 5 chỉ số được nâng hạng, tăng 5 điểm và tăng 7 bậc so với báo cáo trước, đứng thứ 2 trong các nước ASEAN (sau Brunei), đứng 25/190 nền kinh tế – vượt mục tiêu đặt ra là tăng ít nhất 1 bậc.

Tuy nhiên, bà Tùng cho biết, qua theo dõi hoạt động cho vay tiêu dùng, cần phải nhìn nhận thực tế rằng, mặc dù ngành ngân hàng luôn chủ động thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng chính đáng của người dân, doanh nghiệp, nhưng quá trình cấp tín dụng vẫn gặp khó khăn do các nguyên nhân:

Thứ nhất, các nhu cầu vay vốn tiêu dùng cấp bách thường khó chứng minh mục đích sử dụng vốn và khả năng trả nợ; quá trình thẩm định cấp tín dụng khó khăn do nguồn thông tin không đầy đủ, độ chính xác không đảm bảo.

Thứ hai, hoạt động cấp tín dụng nói chung, trong đó có cho vay đối với các nhu cầu tiêu dùng vẫn phải đảm bảo chất lượng nợ, an toàn vốn và an toàn hệ thống. Thời gian qua, hoạt động cho vay tiêu dùng, đặc biệt tại các công ty tài chính bộc lộ một số rủi ro tiềm ẩn về nợ xấu.

Thứ ba, Ngân hàng Chính sách xã hội còn chưa được bổ sung nguồn vốn kịp thời để cho vay các chương trình tín dụng chính sách phục vụ tiêu dùng của người nghèo, các đối tượng chính sách, đặc biệt là cho vay giải quyết việc làm, cho vay học sinh, sinh viên… trong khi nhu cầu của người dân là rất lớn.

Thứ tư, một bộ phận người dân, đặc biệt là người dân tại các vùng sâu, vùng xa, do chưa có nhiều thông tin về tín dụng ngân hàng nên bị các kênh cho vay không chính thức tiếp cận cho vay với lãi suất cao. Một số khách hàng tìm đến các kênh tín dụng phi chính thức do thói quen tiêu dùng, mục đích vay vốn không hợp pháp hoặc không đủ điều kiện vay vốn tại các nguồn cung cấp tín dụng chính thức, phát sịnh nhiều vụ việc tranh chấp, ảnh hưởng đến danh tiếng của các công ty tiêu dùng do nhầm tưởng các đối tượng vay vốn là công ty tài chính tiêu dùng.

25/03/2021 09:41

Bà Tùng cho rằng, để phát huy các kết quả đã đạt được, trong thời gian tới ngành ngân hàng sẽ tiếp tục đồng hành và triển khai quyết liệt các giải pháp để đẩy mạnh đầu tư tín dụng có hiệu quả phục vụ nhu cầu đời sống, tiêu dùng chính đáng của người dân, cụ thể:

Thứ nhất, NHNN tiếp tục chỉ đạo các TCTD tập trung nguồn vốn, đáp ứng kịp thời, đầy đủ nhu cầu vay vốn hợp pháp của người dân; đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, phát triển các dịch vụ cho vay, thanh toán trực tuyến, gắn với cải cách thủ tục hành chính, đơn giản quy trình, thủ tục vay vốn để tạo điều kiện cho mọi tầng lớp nhân dân dễ dàng tiếp cận nguồn vốn tín dụng chính thức với lãi suất ưu đãi, hỗ trợ khôi phục nền kinh tế sau giai đoạn Covid-19; kịp thời xử lý các khó khăn, vướng mắc trong quá trình cho vay.

Thứ hai, tiếp tục rà soát, tạo điều kiện mở rộng mạng lưới hoạt động của các tổ chức tín dụng ở những địa bàn có mạng lưới hoạt động ngân hàng chưa tương xứng với nhu cầu tiếp cận tín dụng, dịch vụ ngân hàng của người dân, để tăng khả năng tiếp cận vốn tín dụng tiêu của người dân.

Thứ ba, tăng cường công tác truyền thông về các cơ chế, chính sách tín dụng ngân hàng đến mọi tầng lớp nhân dân, giúp người dân, doanh nghiệp hiểu về tín dụng từ các kênh cung cấp tín dụng chính thức.

Thứ tư, tiếp tục tăng cường công tác quản lý, thanh tra, giám sát hoạt động cho vay tiêu dùng, cho vay phục vụ đời sống của các TCTD, đặc biệt các công ty tài chính, bảo đảm tuân thủ đúng quy định của pháp luật.

25/03/2021 09:51

Ông Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng CIEM

Ông Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết, tài chính tiêu dùng, xét về lợi ích thì người dân đã có nhu cầu từ rất lâu và lợi ích rất nhiều.

Cách đây 10 năm người dân đủ tiền thì mua còn bây giờ là xu hướng vay rồi mua hoặc thậm chí thuê về dùng.

Tuy nhiên, nếu đặt vấn đề tài chính tiêu dùng góp phần đẩy lùi tín dụng đen thì ông Hiếu cho rằng, tài chính tiêu dùng có góp phần đẩy lùi tín dụng đen bởi có tính liên quan nhưng chưa chắc là công cụ chính.

Bên cạnh đó, ông Hiếu cho biết, nhiều quốc gia thống kê số liệu này hàng ngày, hàng tuần để điều hành nền kinh tế, thúc đẩy sản xuất.

Song theo ông Hiếu, Nhà nước kiểm soát càng chặt thì hình thức phi chính thức càng phát triển, do đó chỉ cần để thị trường này phát triển tự nhiên theo nhu cầu thị trường là thành công. “Bất kể hoạt động kinh doanh nào cũng có rủi ro, Nhà nước không thể can thiệp ngăn chặn rủi ro này”, ông Hiếu nhấn mạnh và làm rõ, bên cạnh rủi ro của cá nhân thì còn có rủi ro của tổ chức.

Ông Hiếu cho rằng, nên để thị trường tài chính tiêu dùng phát triển một cách tự nhiên

Từ đó, ông Hiếu chia sẻ 2 kiến nghị.

Thứ nhất, đối với việc bảo vệ người tiêu dùng cần nâng cao nhận thức người dân là rất quan trọng. Cần phải để người dân gánh chịu rủi ro để tự mình nhận lấy bài học. Chính phủ cần tính đến việc phá sản tư nhân để các khoản nợ được giải quyết.

Thứ hai, bảo vệ tổ chức cho vay. Tranh chấp kéo dài 2-3 năm, nhiều năm hoặc không có cơ hội giải quyết vấn đề sẽ là rào cản lớn. “Cần để thị trường phát triển đúng, thoả mãn nhu cầu của người tiêu dùng và không phải chịu sứ mệnh gì”, ông Hiếu nói.

03/25/2021 10:03

Đánh giá những tác động của tài chính tiêu dùng đến nền kinh tế, PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh, Chuyên gia kinh tế cho rằng, tài chính tiêu dùng đem lại nhiều cơ hội hơn cho các cá nhân có nhu cầu tiêu dùng khi năng lực tài chính chưa đủ để trang trải nhu cầu.

Các ngân hàng thương mại chủ yếu tập trung vào nhóm khách hàng đạt chuẩn cấp tín dụng, có thu nhập thường niên từ khá trở lên, có điểm tín dụng cao, có lịch sử tín dụng tốt và cung cấp các khoản vay tiêu dùng có tài sản đảm bảo, gói vay lớn thì các công ty tài chính lại chọn phân khúc mà ngân hàng không thể đáp ứng. Với nhóm đối tượng dưới chuẩn, là người có thu nhập trung bình hoặc thấp, không chứng minh được thu nhập, chưa có lịch sử tín dụng hoặc điểm tín dụng thấp, khó tiếp cận được với nguồn vốn của các ngân hàng thương mại.

Các công ty tài chính tiêu dùng cung cấp các khoản vay nhỏ, không tài sản đảm bảo, phục vụ nhu cầu mua sắm trang thiết bị gia đình, xe máy, tiền mặt phục vụ nhu cầu đột xuất…, với thủ tục nhanh chóng, thuận tiện đáp ứng nhu cầu tài chính đa dạng của người dân, giúp người dân có thể chủ động trong chi tiêu, cải thiện chất lượng cuộc sống và gia tăng công bằng xã hội.

Bên cạnh đó, việc phát triển tài chính tiêu dùng còn góp phần gia tăng sự hiểu biết về tài chính cho các nhóm khách hàng mới, có thu nhập không cao, các tầng lớp dân cư ít tiếp cận các dịch vụ ngân hàng giúp họ quản lý tốt hơn các giao dịch tài chính cá nhân, cũng như tạo nền tảng để họ có thể sẵn sàng sử dụng các dịch vụ tài chính khác, bao gồm các dịch vụ ngân hàng truyền thống.

Bằng cách này, các công ty tài chính tiêu dùng đã giúp đẩy mạnh quá trình triển khai tài chính toàn diện tại Việt Nam với các hộ gia đình, các chủ thể yếu thế trong nền kinh tế.

PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh, Chuyên gia kinh tế

Ngoài ra, khi nhu cầu chi tiêu của xã hội tăng cao từ kết quả của hoạt động tài chínhtiêu dùng và các khoản vay nhỏ lẻ với thủ tục đơn giản sẽ là lực hút thúc đẩy nền sản xuất phát triển, thúc đẩy tăng trưởng GDP của nền kinh tế. Tài chính tiêu dùng phát triển sẽ kích thích hệ thống bán lẻ trong nền kinh tế phát triển, đồng thời, sẽ kích thích các ngành công nghiệp chế biến chế tạo ô tô, xe máy, điện tử, điện lạnh và hàng hóa tiêu dùng…ngày càng phát triển.

Đặc biệt, trong điều kiện của dịch bệnh COVID-19, nhiều doanh nghiệp trong nền kinh tế đang tái cấu trúc quá trình sản xuất kinh doanh và hướng mạnh vào việc đáp ứng các nhu cầu tiêu dùng nội địa, thì việc cho vay tiêu dùng, cho vay tín chấp dành cho nhóm khách hàng dưới chuẩn mà các công ty tài chính tiêu dùng đang triển khai là lĩnh vực quan trọng, cần khuyến khích phát triển mạnh mẽ.

Một điểm nữa, theo số liệu của hệ thống ngân hàng, hiện có khoảng 47% người Việt tham gia vay tiền, nhưng chỉ có 18,5% là vay từ những tổ chức tín dụng và các tổ chức tài chính chính thức, phần còn lại là vay từ người thân, bạn bè hoặc “tín dụng đen”. Khi các hộ gia đình và các chủ thể có thể dễ dàng tiếp cận kênh tài chính tiêu dùng nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng, nhu cầu vốn nhỏ lẻ, sẽ hạn chế được tình trạng tín dụng đen, tín dụng ngầm trên thị trường, góp phần tăng thu ngân sách nhà nước, tránh được các bất ổn trong đời sống xã hội…

Vấn đề nữa, tài chính tiêu dùng đang tạo ra một khối lượng lớn công ăn việc làm với một lực lượng lao động có tay nghề và hiểu biết luật pháp cao. Đến hết năm 2020, ước tính các công ty tài chính đã tạo ra khoảng 51.000 việc làm, trong đó, riêng ba công ty tài chính hàng đầu đang sở hữu khoảng gần 40.000 nhân viên. Đây cũng chính là lực lượng tuyên truyền, tư vấn, kết nối và thẩm định để thực hiện các khoản vay tiêu dùng và các loại hàng hóa khác của thị trường tài chính tiêu dùng.

Cuối cùng, là một lĩnh vực tương đối mới trong lĩnh vực tài chính, các vấn đề pháp lý cho hoạt động tài chính tiêu dùng chưa đầy đủ và chưa toàn diện, cụ thể. Hơn nữa, do nhận thức cho người dân về dịch vụ tài chính tiêu dùng chưa cao, việc hỗ trợ, môi giới tín dụng chưa đầy đủ, trong khi tài chính tiêu dùng thường có thời hạn cho vay ngắn và lãi suất cao hơn của các ngân hàng thương mại nên có một thiểu số các chủ thể khi vay đã không trả được nợ khiến có những vụ việc một số cá nhân môi giới hành xử vượt mức cho phép tạo ra bức xúc trong xã hội, ảnh hưởng xấu tới hoạt động tài chính tiêu dùng. Đây là vấn đề khó khăn ở Việt Nam khi nền kinh tế mới chuyển sang cơ chế thị trường.

PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh, Chuyên gia kinh tế

Về các biện pháp thúc đẩy tài chính tiêu dùng, ông Thịnh cho rằng, tiềm năng phát triển của tài chính tiêu dùng Việt Nam là rất lớn. Với dân số gần 100 triệu người, nền kinh tế tăng trưởng cao và ổn định, thu nhập bình quân đầu người tăng nhanh, sức tiêu thụ hàng hóa ngày càng tăng cùng xu thế phát triển của nền kinh tế, Việt Nam đang được đánh giá có triển vọng hàng đầu trong khu vực để phát triển tài chính tiêu dùng.

Tại các nước phát triển, tài chính tiêu dùng là kênh cung cấp vốn khá lớn, có tỷ trọng đóng góp cao vào tăng trưởng GDP. Trong khi tại Việt Nam, tỷ trọng này vẫn còn khá khiêm tốn, chưa tương xứng với mức độ kỳ vọng.

03/25/2021 10:20

Trao đổi tại tọa đàm, TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng của BIDV cho rằng, đánh giá hoạt động tài chính tiêu dùng tại Việt Nam trong những năm qua có thể thấy nhiều bước phát triển tích cực về cả khuôn khổ pháp lý, quy mô thị trường, sản phẩm – dịch vụ và hiệu quả hoạt động.

TS. Cấn Văn Lực

Về quy mô thị trường, trong vòng 10 năm qua, tín dụng tiêu dùng (TDTD) tại Việt Nam đã có bước phát triển nhảy vọt. Dư nợ TDTD cuối năm 2020 đạt khoảng 1,8 triệu tỷ đồng, chiếm khoảng 20% tổng dư nợ nền kinh tế, gấp 2,5 lần so với năm 2012 (khoảng 8%). Trong đó, đối với tín dụng bất động sản nhà ở đạt khoảng 1 triệu tỷ đồng (chiếm khoảng 55,5%), theo chỉ đạo của Chính phủ, từ năm 2019, loại tín dụng này được thống kê vào nhóm tín dụng bất động sản). Trong 5 năm qua, tín dụng tiêu dùng (gồm cả tín dụng BĐS nhà ở) tăng trưởng khoảng 20%/năm – là tương đối tích cực so với tín dụng toàn ngành (tăng khoảng 15,4%). Tuy nhiên, nếu bóc tách phần tín dụng BĐS nhà ở, thì tín dụng tiêu dùng tại Việt Nam chỉ khoảng 800 ngàn tỷ đồng, chiếm khoảng 8,7% tổng dư nợ của nền kinh tế, thấp hơn nhiều so với các nước như Malaysia, Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia, Hàn Quốc… với tỷ trọng tín dụng tiêu dùng (không bao gồm tín dụng BĐS nhà ở) chiếm khoảng 15-35%/tổng dư nợ thì tiềm năng phát triển thị trường này tại Việt Nam là còn rất lớn.

Trong đó, tỷ trọng dư nợ của các CTTC trong tổng tín dụng tiêu dùng gia tăng đáng kể so với trước đây, từ mức dưới 1% vào năm 2011 đến tỷ trọng 16,3% năm 2020 (khoảng 130.000 tỷ đồng), còn lại là các NHTM, quỹ tín dụng (chiếm khoảng 75%) và các tổ chức tài chính khác (khoảng 8,7%). Theo thông tin công bố trên website của riêng 3 công ty lớn nhất thị trường là FE Credit, Home Credit và HD Saison, tổng số lượng khách hàng giao dịch đã lên đến 30 triệu tại 37.000 điểm bán.

Đáng chú ý là, các CTTC đã xây dựng được mạng lưới khách hàng thân thiết, thường xuyên sử dụng dịch vụ chứng tỏ thói quen tiêu dùng của người dân đã có sự thay đổi đáng kể.

Mặc dù vậy, thị trường TCTD còn có một số bất cập như quy mô còn nhỏ, thị trường phát triển còn tập trung chủ yếu vào 1 số công ty lớn (3 công ty hàng đầu chiếm đến hơn 75% thị phần); kiến thức về tài chính-tín dụng của người dân còn hạn chế; thiếu thông tin minh bạch, dữ liệu chuẩn về khách hàng; bản thân các CTTC còn khó khăn về huy động vốn (do thị trường vốn còn chưa phát triển), thông tin đôi khi còn thiếu minh bạch, năng lực nhân viên và trình độ công nghệ không đồng đều, bộ máy cồng kềnh dẫn đến chi phí hoạt động còn cao…

25/03/2021 10:32

Ông Lực cho rằng, mặc dù có bước phát triển tích cực, nhưng thị trường tài chính tiêu dùng cũng còn một số tồn tại bất cập

Về định hướng phát triển thị trường tài chính tiêu dùng, theo ông Cấn Văn Lực, tài chính tiêu dùng sẽ đóng vai trò quan trọng trong tăng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính, nhất là phục vụ các nhóm dân cư chưa hoặc ít tiếp cận với dịch vụ ngân hàng truyền thống ở vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn…

Do ảnh hưởng của dịch Covid-19 đối với nền kinh tế, từ tháng 6/2020 đến nay, chủ trương kích cầu thị trường nội địa thông qua thúc đẩy tiêu dùng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Chính phủ. Theo đó, tài chính tiêu dùng góp phần phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội, thể hiện qua ba phương diện: (i) góp phần tăng sức mua, kích thích tiêu dùng, nhất là giai đoạn sau dịch bệnh; từ đó, thúc đẩy sản xuất và cuối cùng là hỗ trợ tăng trưởng kinh tế; (ii) Góp phần phát triển tài chính toàn diện tại Việt Nam khi tài chính tiêu dùng tập trung vào phân khúc khách hàng dưới chuẩn, nhỏ lẻ, khó hoặc chưa đủ điều kiện tiếp cận tín dụng ngân hàng; (iii) tạo việc làm cho xã hội với nhu cầu về nhân lực tài chính, tư vấn khách hàng, quản trị hệ thống…v.v.

Góp ý một số giải pháp phát triển thị trường tài chính tiêu dùng lành mạnh, bền vững, TS. Cấn Văn lực cho rằng, đối với các cơ quan quản lý, cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý trong việc quản lý, giám sát các  công ty tài chính; tạo điều kiện cho các công ty tài chính quy mô vừa và nhỏ phát triển, nhằm tăng tính cạnh tranh thông qua việc thu hút vốn từ nhà đầu tư nước ngoài, tiếp nhận nguồn vốn ưu đãi quốc tế; sớm hoàn thiện cơ sở dữ liệu dân cư quốc gia.

Đối với các công ty tài chính, cần rà soát, điều chỉnh chiến lược kinh doanh; phát triển mô hình kinh doanh mới phù hợp với xu hướng thị trường trong và sau dịch bệnh.

Đồng thời, chú trọng phát triển các nền tảng công nghệ phục vụ cho vay tiêu dùng, giảm chi phí, tăng năng suất lao động, phối hợp phát triển các mô hình kinh doanh mới (Fintech, cho vay ngang hàng, Mobile money…); Chú trọng quản trị rủi ro tín dụng và tiết giảm chi phí để tối ưu hóa hoạt động, cân đối phù hợp giữa rủi ro và lãi suất cho vay.

Cuối cùng, đẩy mạnh giáo dục tài chính cho người tiêu dùng và xây dựng đội ngũ nhân sự để phát triển hiệu quả, bền vững là những giải pháp mà ông Lực cho rằng cần phải tập trung.

03/25/2021 10:40

Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI

Theo Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, trong 10 năm qua, tài chính tiêu dùng phát triển rất mạnh, nhưng hành lang pháp lý thì không thay đổi nhiều, nên đã trở thành một trong những nguyên nhân cản trở hoạt động này.

Về quy định pháp luật về cho vay, luật Các tổ chức tín dụng và Bộ luật Dân sự gần như không có thay đổi, ngoại trừ quy định về lãi suất cho vay.

Bên cạnh đó, số lượng công ty tài chính trong 10 năm qua gần như không thay đổi, nhiều năm gần đây và đến 31/12/2020 vẫn chỉ có 16 công ty tài chính, trong đó nhiều không ty không cho vay tiêu dùng.

Luật sư Trương Thanh Đức

Tuy hoạt động cho vay tiêu dùng nói chung, cho vay tiêu dùng của các tổ chức tín dụng nói riêng phát triển khá mạnh trong 10 năm qua, nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế.

Đặc biệt, theo Luật sư Trương Thanh Đức, tình trạng tín dụng đen (cho vay bất hợp pháp, lãi suất bất hợp pháp và thu hồi nợ bất hợp pháp) không những không suy giảm, mà còn gia tăng một cách càng ngày ngày trầm trọng, với lãi suất thực tế lên đến hàng trăm % mỗi năm.

03/25/2021 11:45

Là diễn giả đầu tiên chia sẻ trong phần thảo luận, ông Nguyễn Thành Phúc, Phó tổng giám đốc FE Credit cho biết, khởi đầu với sản phẩm vay trả góp xe máy, tới nay, để đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng, FE Credit đã mở rộng thêm sản phẩm dịch vụ cho vay tiền mặt. “FE Credit là công ty đầu tiên cho vay tiền mặt, đáp ứng nhiều nhu cầu của người dân”, ông nói.

Năm 2017, trước xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt, thương mại điện tử phát triển, FE Credit đã ra mắt sản phẩm thẻ tín dụng quốc tế và cũng là công ty tài chính đầu tiên phát hành thẻ tín dụng. Đến nay, FE Credit có 2,2 triệu khách hàng, 19.500 điểm dịch vụ, phục vụ trên 11 triệu lượt vay.

Ông Nguyễn Thành Phúc, Phó tổng giám đốc FE Credit

Vấn đề tiếp theo là “tiền đâu cho vay”, bởi là công ty tài chính, chúng tôi không được huy động tiền cá nhân. Thị trường lúc đó, họ chưa biết FE là ai, thị trường tài chính tiêu dùng lại quá rủi ro, không ngân hàng nào cho chúng tôi vay tiền. Chúng tôi vay tiền đầu tiên từ ngân hàng nước ngoài. Sau khi những ngân hàng lớn nhất cho vay thì các ngân hàng Việt Nam mới cho chúng tôi vay tiền, ông cho hay.

Bên cạnh đó, FE Credit còn đẩy mạnh triển khai sản phẩm bảo hiểm liên kết tới cho khách hàng. Chuyển đổi số cũng thay đổi cách giao dịch với khách hàng.

Theo ông Phúc, đối với nền kinh tế và xã hội ngày càng phát triển hiện nay, thị trường tín dụng tiêu còn tiềm năng rất lớn, đóng góp vào phát triển xã hội.

03/25/2021 11:51

Góp ý chính sách, ông Nguyễn Thành Phúc nhấn mạnh quan điểm, hãy để tài chính tiêu dùng phát triển theo thị trường.

03/25/2021 13:07

Ông Nguyễn Mạnh Khang, Giám đốc Khối công nghệ thông tin MCredit

Nói về câu chuyện chuyển đổi số, ông Nguyễn Mạnh Khang, Giám đốc Khối công nghệ thông tin MCredit cho biết, cách đây khoảng 3 năm, các ngân hàng nói nhiều về câu chuyện cạnh tranh với các công ty Fintech, P2P. Tuy nhiên gần đây, quan điểm này đã thay đổi.

Hiện nay, mọi người đặt vấn đề xây dựng hệ sinh thái chứ không nói về vấn đề đối thủ cạnh tranh. Quan điểm của MCredit là vẫn song hành cùng các công ty Fintech, P2P, ngân hàng, ông Khang nói.

Tuy nhiên, để chuyển đổi số thành công, cần có thời gian để thay đổi tư duy người dân, tiếp cận người dân. Nếu công ty tài chính tiêu dùng phối hợp thêm với công ty viễn thông để tiếp cận người dân, ra đời các sản phẩm dịch vụ phục vụ thì truyền thông sẽ tốt hơn, người dân sẽ biết về công ty dịch vụ tài chính, từ đó số lượng khách hàng sẽ tăng lên.

03/25/2021 12:04

Kết luận tọa đàm, ông Lê Trọng Minh, Tổng biên tập Báo Đầu tư cho rằng, cuộc tọa đàm hôm nay đã nhìn lại 10 năm phát triển rực rỡ của thị trường tài chính tiêu dùng, đồng thời thảo luận một phần nhỏ làm sao để nó có sức sống mới hơn, thuận lợi hơn, đóng góp nhiều hơn, đem lại nhiều lợi ích hơn cho công chúng.

Đây là những thông tin đầu vào, dữ liệu tham khảo hữu ích trong quá trình xây dựng chính sách cho các nhà hoạch định.

Kỳ Thành – Chí Cường

—————-

Đầu tư (Tài chính – Chứng khoán) 25-3-2021:

https://baodautu.vn/toa-dam-tai-chinh-tieu-dung-suc-song-moi-sau-hon-10-nam-phat-trien-d139926.html