(ANVI) Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, Trọng tài viên VIAC bình luận tại Toạ đàm môi trường KD dưới góc nhìn ứng xử của chính quyền với DN qua thực tiễn đấu giá quyền sử dụng đất, do Báo Pháp luật VN 7 CLB Pháp chế DN tổ chức.

1. Vấn đề pháp lý:

1.1. Giai đoạn đấu giá:

Ngày 27-6-2017, đã tổ chức đấu giá theo các quy định sau đây:

• Nghị định số 17/2010/NĐ-CP ngày 04-3-2010 của Chính phủ về “Bán đấu giá tài sản”;
• Nghị định số 43/2015/NĐ-CP ngày 15-5-2014 của Chính phủ “Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai năm 2013”, trong đó có quy định tại đoạn 2, điểm d, khoản 5, Điều 68 về “Trình tự, thủ tục giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng vào mục đích khác” như sau:

“Trường hợp người trúng đấu giá không nộp đủ tiền theo đúng yêu cầu thì cơ quan tài nguyên và môi trường trình Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền hủy quyết định công nhận kết quả trúng đấu giá”.

• Nghị định số 45/2014/NĐ-CP ngày 15-5-2014 của Chính phủ “Quy định về thu tiền sử dụng đất”, trong đó có quy định tại điểm c, khoản 4, Điều 14 về “Trình tự xác định, thu nộp tiền sử dụng đất” như sau: Quá thời hạn quy định theo thông báo, nếu:

“người sử dụng đất chưa nộp đủ số tiền sử dụng đất theo Thông báo thì phải nộp tiền chậm nộp đối với số tiền chưa nộp theo mức quy định của pháp luật về quản lý thuế trừ trường hợp có đơn xin ghi nợ tiền sử dụng đất đối với những trường hợp được ghi nợ”.

• Thông tư liên tịch số 88/2016/TTLT/BTC-BTNMT ngày 22-6-2016 của Bộ trưởng Bộ Tài chính và Bộ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường về “Quy định về hồ sơ và trình tự, thủ tục tiếp nhận, luân chuyển hồ sơ xác định nghĩa vụ tài chính về đất đai của người sử dụng đất” trong trường hợp được gia đất, cho thuê đất trả tiền thuê dất một lần cho cả thời gian thuê thông qua hình thức đấu giá”, trong đó có quy định tại khoản 4, Điều 15 về “Quy trình luân chuyển hồ sơ xác định nghĩa vụ tài chính về đất đai của người sử dụng đất trong trường hợp được giao đất, cho thuê đất trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê thông qua hình thức đấu giá”, tương tự như nội dung nêu trên của Nghị định số 43/2015/NĐ-CP.
• Quyết định số 25/2014/QĐ-UBND ngày 18-8-2014 của UBND thành phố Đà Nẵng về việc “Ban hành Quy chế đấu giá quyền sử dụng đất để giao đất có thu tiền sừ dụng đất hoặc cho thuê đất trên địa bàn thành phố Đà Nẵng”; đã được sửa đổi, bổ sung theo Quyết định số 01/2015/QĐUBND ngày 15-5-2015, trong đó có quy định tương tự như nội dung nêu trên của Nghị định số 43/2015/NĐ-CP;
• Quyết định số 1228/QĐ-UBND ngày 07-3-2016 của UBND TP Đà Nẵng, về việc “Phê duyệt Phương án Đấu giá quyền sử dụng đất đối với khu đất A20 mặt tiền đường Võ Văn Kiệt, phường An Hải Tây, quận Sơn Trà”;
• Các văn bản liên quan khác.

Kết quả đấu giá cao hơn nhiều mức khởi điểm 240 tỷ & người trả giá liền kề 127 tỷ.

1.2. Giai đoạn nộp tiền:

• Ngày 28-7-2017, UBND thành phố Đà Nẵng đã ban hành Quyết định số 4105/QĐ-UBND công nhận kết quả bán đấu giá theo quy định của Nghị định số 43/2015/NĐ-CP.
• Ngày 21-9-2017, Cục Thuế TP Đà Nẵng có Thông báo số 3224/TB-CT về việc Thông báo nộp thuế thuê đất và Thông báo số 5548/TB-CT về việc nộp tiền sử dụng đất và nộp lệ phí trước bạ.
• Ngày 19-12-2017, UBND TP Đà Nẵng đã có Công văn số 10270/UBND-KT V/v “Xử lý kiến nghị của Công ty cổ phần VIPICO”, trong đó ghi nhận sẽ xin ý kiến Bộ Tài chính;
• Công văn số 117/UBND-STNMT ngày 06-01-2018 của UBND TP Đà Nẵng gửi Bộ Tài chính V/v “Một số nội dung vướng mắc trong triển khai thủ tục về đấu giá quyền sử dụng đất”. Trong đó UBND nêu sự mâu thuẫn giữa các quy định tại Nghị định 43/2014/NĐ-CP và 45/2014/NĐ-CP cũng như các Thông tư liên quan.
• Công văn số 1712/BTC-TCT ngày 09-02-2018 của Bộ Tài chính trả lời Công văn số 117/UBND-STNMT của UBND TP Đà Nẵng V/v “Một số nội dung vướng mắc trong triển khai thủ tục về đấu giá quyền sử dụng đất” đã hướng dẫn áp dụng theo Nghị định số 45/2014/NĐ-CP và Thông tư liên tịch số 88/2016/TTLT/BTC-BTNMT.
• Công văn số 1466/TCQLĐĐ-CKTPTQĐ ngày 17-8-2018 của Tổng cục Quản lý Đất đai, Bộ Tài nguyên và Môi trường V/v “Hướng dẫn tháo gỡ vướng mắc của doanh nghiệp liên quan đến đấu giá quyền sử dụng đất”. Trong đó, Tổng cục cho rằng doanh nghiệp đã hoàn thành nghĩa vụ nộp ngân sách và đủ điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận.
• Công văn số 532/QLXLVPHC&TDTHPL-THPL ngày 04-10-2018 của Cục Quản lý, xử lý vi phạm hành chính và theo dõi thi hành pháp luật, Bộ Tư pháp V/v “Theo dõi thi hành pháp luật”. Trong đó, Cục đã đề nghị UBND TP Đà Nẵng thực hiện giao đất và cấp Giấy chứng nhận cho doanh nghiệp.
• Công văn số 1722/KTNN-TH ngày 26-11-2018 của Kiểm toán Nhà nước V/v “Kiến nghị của Công ty TNHH MTV VIPICO”. Trong đó, Kiểm toán Nhà nước khẳng định chỉ kiến nghị UBND TP Đà Nẵng “xem xét giải quyết theo quy định của pháp luật đối với trường hợp Công ty TNHH MTV VIPICO…”, chứ không kiến nghị huỳ kết quả đấu
• Các quy định về đấu giá cũ nói chung & của ĐN nói riêng, đương nhiên hết hiệu lực từ ngày 01-7-2017 khi Luật Đấu giá 2016 có hiệu lực.
• QĐ công nhận kết quả đấu giá của UBND & các Thông báo của Cục thuế Đà Nẵng đều được ban hành sau khi 2 Quyết định về đấu giá của UBND TP Đà Nẵng đã hết hiệu lực.
• Xử lý việc chậm nộp:
• Công ty đề nghị UBND cho gia hạn;
• UBND trả lời là chờ hỏi Bộ Tài chính;
• Đã nộp xong 652 tỷ đồng, kể cả tiền lãi chậm nộp vào 09-2-2018.
• Câu hỏi đặt ra là: Nếu được nộp chậm thì chậm bao lâu? Và nếu được hủy thì khi nào được huỷ, được chậm huỷ đến bao lâu?

2. Việc áp dụng pháp luật:

2.1. Không có quy định nào chỉ rõ áp dụng đối với việc nộp tiền trúng đấu giá thì tiếp tục theo quy định mới hay cũ. Và chính các quy định cũ lại đã vênh nhau giữa NĐ 43 & 45/2014 cùng ngày.

2.2. Vì vậy cần giải thích áp dụng pháp luật trong bối cảnh tổng thể 1 cách hợp lý, trong đó có ý kiến của các cơ quan chức năng, các bộ, ngành:

• Bộ Tài chính trả lời rõ phạt nộp chậm;
• Báo cáo của Kiểm toán nhà nước. Nhưng cái gậy kiểm toán thì cái gậy đã gẫy.
• Tổng cục Đất đai, Cục Quản lý xử lý vi phạm hành chính;
• Các cơ quan chuyên môn của chính Đà Nẵng.

2.3. Nếu như UBND TP Đà Nẵng không xin ý kiến Bộ Tài chính & huỷ ngay kết quả đấu giá trước khi doanh nghiệp nộp đủ tiền thì sẽ có lý nhất định. Nhưng sau khi đã nộp đủ tiền 1 năm mới huỷ.

3. Kết luận & kiến nghị:

3.1. Tuy nhiên, nếu xét theo góc độ áp dụng pháp luật với 2 lựa chọn huỷ kết quả đấu giá và tính lãi phạt chậm thanh toán, thì theo cách thứ 2 mới đúng với tinh thần và bản chất của sự việc.

3.2. Còn nếu xét theo quan hệ hợp đồng, thì doanh nghiệp đã nộp xong các loại tiền vào ngân sách, kể cả tiền phạt chậm nộp. Tức việc đấu giá đã hoàn tất trên thực tế, đã thực hiện xong mọi nghĩa vụ, kể cả có sai thì cũng đã được chấp nhận trên thực tế, không còn lý do để huỷ hợp đồng.

3.3. Vậy thì xét về mọi khía cạnh, cả pháp lý, đạo lý & thực tế đều nên, cần & phải áp dụng quy định phạt chậm nộp thay vì huỷ kết quả đấu giá.

3.4. Hội chứng thu hồi, lật ngược quá khứ. Huỷ kết quả đấu giá, phạt cọc, gây thiệt hại cho cả DN, chính quyền & đặc biệt là ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường kinh doanh, xổ toẹt các Nghị quyết của Chính phủ về cải thiện môi trường kinh doanh. Nếu không chặn đứng việc này thì sẽ tạo ra tiền lệ vô cùng xấu.

 Hà Nội 04-11-2018