Người Việt ghét nói về tiền, nhưng khát tiền?

(Znew) – TS Lê Xuân Nghĩa, nguyên Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, nhận định người Việt có thái độ mâu thuẫn với tiền nói riêng, và các vấn đề tài chính nói chung.

Người Việt ngại nhắc tới tiền, dẫn tới ngại giáo dục trẻ nhỏ về tiền. Theo ông Lê Xuân Nghĩa – Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, nguyên Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, đồng tiền là thứ cao quý, là giá trị của sức lao động được xã hội thừa nhận. Hiểu rõ hệ sinh thái tiền tệ có vai trò quan trọng với phát triển kinh tế.

Tuy nhiên, theo khảo sát của Standard & Poor’s, chỉ 24% người trưởng thành Việt Nam có hiểu biết tài chính, xếp hạng thứ 118/144 quốc gia được khảo sát. Cùng với đó, Báo cáo của Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia cho thấy, thiệt hại tài chính do lừa đảo trực tuyến ở Việt Nam ước tính tới 18.900 tỷ đồng.

Trong buổi ra mắt bộ sách Giáo dục tài chính dành cho học sinh phổ thông Việt Nam từ lớp 1 tới lớp 12 của Thạc sĩ Lê Thị Thúy Sen – Tổng biên tập Thời báo Ngân hàng – diễn ra chiều 18/8, ông Lê Xuân Nghĩa và nhiều chuyên gia xuất bản, chuyên gia kinh tế nhận định bộ sách có ý nghĩa lớn, là bộ sách giáo dục về tiền tệ không chỉ cho trẻ nhỏ, mà cho toàn bộ xã hội.

Bộ sách “bình dân học vụ” về tiền tệ

“Như ở quê tôi, chắc phải 99% người cần đọc bộ sách này”, TS Lê Xuân Nghĩa nhận định về bộ sách Giáo dục tài chính của bà Lê Thị Thúy Sen. Tuy nhiên, nhận định này của ông cũng hàm chứa một sự thật rằng: người Việt chưa có nhiều kiến thức về tiền.

Theo ông Lê Xuân Nghĩa, hiện nay thế giới đang chuyển từ kỷ nguyên chủ nghĩa tư bản công nghiệp sang chủ nghĩa tư bản số. Nhưng dù trong giai đoạn nào, tiền tệ vẫn là nòng cốt, hệ thống tài chính vẫn là trụ cột của nền kinh tế. Trong giai đoạn tới, tiền số còn là một vấn đề phức tạp khó nắm bắt hơn.

Kiến thức cấp thiết và cần cập nhật nhanh là vậy, nhưng người Việt còn nhiều tâm lý né tránh khi nói tới tiền. “Chúng ta xem thường tiền, xem thường bất động sản. Nhưng ai cũng khát tiền và ai cũng khát bất động sản. Chúng ta muốn có nó nhưng lại ghét nói về nó”, ông Lê Xuân Nghĩa nói.

Ông Nghĩa cho rằng ngôi nhà có thể là tài sản duy nhất của nhiều người Việt. Nhưng đồng thời, nhiều người chưa hiểu hết tầm quan trọng của bất động sản, cho rằng đây là “đầu cơ, gian lận, không minh bạch”. Tuy nhiên, thị trường bất động sản có vai trò rất lớn với nền kinh tế. Nếu tổng tài sản của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam gấp khoảng 1,6 lần GDP Việt Nam, thì giá trị vốn hóa của thị trường bất động sản gấp 3-4 lần (khoảng 1.500 tỷ đô).

Bởi vậy, bình dân học vụ tiền tệ, giáo dục tài chính cho toàn dân là việc làm cấp thiết, nhất là trong bối cảnh Việt Nam bước vào kỷ nguyên vươn mình, thúc đẩy chuyển đổi số. Phát triển khoa học công nghệ dù mang nhiều tiện ích, lại đi kèm với rủi ro tài chính nếu cộng đồng không có kiến thức tài chính tốt. Người dân cần có hiểu biết về “tín dụng đen”, tội phạm công nghệ…

Đồng tình với ý kiến của tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa, Luật sư Trương Thanh Đức – người có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực kinh tế, tài chính, ngân hàng – cho rằng thời buổi này, ứng xử với tiền là thứ cần học.

“Chúng ta có ứng xử với xã hội, bạn bè, gia đình, cũng nên có ứng xử với tiền. Tính chất thị trường, tất cả đều là giá trị, đều có thể quy ra tiền. Mà người xưa dạy ‘đồng tiền đi trước là đồng tiền khôn’”, ông Thanh Đức chia sẻ. Giáo dục thái độ với tiền trước hết chính là dạy về tinh thần hiếu nghĩa, biết quý trọng công sức lao động của người kiếm tiền, quản lý tài chính trong mỗi gia đình.

Từ trái sang phải: luật sư kinh tế Trương Thanh Đức, ông Trần Quang Vinh – Phó tổng biên tập NXB Giáo dục Việt Nam, Thạc sĩ Lê Thị Thúy Sen – tác giả, Tổng biên tập Thời báo Ngân hàng, bà Nguyễn Kim Thoa – CEO Tân Việt Books, Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa – Thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách tiền tệ quốc gia. Ảnh: Tân Việt Books.

Bộ sách có nhiều “lần đầu tiên”

Chia sẻ tại sự kiện ra mắt sách, ông Nguyễn Tiến Thanh – Tổng giám đốc Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXB) – cho biết đây là lần đầu tiên NXB hợp tác với một công ty phát hành tư nhân để thực hiện bộ sách. Trong 56 nhà xuất bản, chỉ duy nhất có NXB Giáo dục Việt Nam chưa từng hợp tác xuất bản với đơn vị nào.

Đây cũng là bộ sách giáo dục học sinh phổ thông về tài chính đầu tiên được viết bởi tác giả trong nước. PGS.TS Phạm Thị Hoàng Anh – Phó giám đốc phụ trách Học viện Ngân hàng, thành viên ban cố vấn của bộ sách – cho biết các hoạt động giáo dục tài chính cho học sinh vùng sâu, vùng xa trước đây của đơn vị thường dùng bộ sách của Đức. Tác giả bộ sách – bà Lê Thị Thúy Sen cũng nhận định tại Việt Nam, học liệu về giáo dục tài chính thường là sách nước ngoài.

“Sách nước ngoài có cái hay là kiến thức có tính hội nhập quốc tế, nhưng cái dở là cấu trúc tài chính và văn hóa xã hội mỗi quốc gia lại khác nhau. Bởi vậy, cuốn sách có kiến thức khoa học về tài chính mang tính hội nhập nhưng dành cho người Việt, nên cần làm dễ nhớ, dễ hiểu”, bà Sen chia sẻ.

Vì thế, bà Sen chọn cách tiếp cận kiến thức tài chính bằng ca dao, dân ca và văn hóa Việt. Điều này khiến bộ sách trở thành bộ sách đầu tiên giáo dục chủ đề tài chính – tiền tệ bằng ca dao.

Bộ sách Giáo dục tài chính dành cho học sinh phổ thông Việt Nam từ lớp 1 tới lớp 12. Ảnh: Tân Việt Books.

Theo bà Sen, cha ông để lại một kho tàng tục ngữ ca dao liên quan tới tài chính. Ví dụ các câu “Được mùa chớ phụ ngô khoai / Đến khi thất bát lấy ai bạn cùng”, hay “kiến tha lâu cũng đầy tổ”, “tiền trong nhà tiền chửa, tiền ra cửa tiền đẻ”, “Đi buôn không lỗ thì lời / Đi ra cho biết mặt trời mặt trăng”…

Bà Sen cho rằng dùng ca dao tục ngữ để dạy tài chính không chỉ khiến cách tiếp cận vấn đề mềm mại thân quen hơn, mà còn dạy cho trẻ tình yêu văn hóa của quê hương đất nước, để trẻ có tinh thần trách nhiệm về tài chính với gia đình, xã hội, có tình yêu lao động, có tình yêu gia đình qua những câu ca dao như “Cánh cò cõng nắng cõng mưa / Mẹ tôi cõng cả bốn mùa gió sương”.

Bà Hoàng Anh đánh giá cuốn sách có thể coi là “kỷ lục”, vì trước đây chưa có tác giả nào ở Việt Nam viết bộ sách cho toàn bộ 12 bậc học.

Bộ sách Giáo dục tài chính gồm ba phần: Tiểu học (lớp 1 – 5): Hiểu đúng về tiền – Hình thành nhận thức ban đầu về giá trị đồng tiền; Trung học cơ sở (lớp 6 – 9): Tư duy tài chính – Học thông – dụng khéo: Trang bị kiến thức cơ bản phong tục, tập quán liên quan đến tiền, tiền kỹ thuật số, nghề nghiệp và thu nhập trong bối cảnh công nghệ số; Trung học phổ thông (lớp 10 -12): Thông minh tài chính – Tự chủ tương lai: Hiểu sâu hơn về kinh tế như các yếu tố kinh tế và mối quan hệ của các yếu tố kinh tế.

Bộ sách cung cấp những kiến thức tài chính cơ bản, gần gũi, gắn với cuộc sống hằng ngày và hình thành tư duy tài chính tốt hơn cho học sinh.

Thúy Hạnh

————-

ZNews (Xuất bản) ngày 18-8-2025:

https://znews.vn/nguoi-viet-ghet-noi-ve-tien-nhung-khat-tien-post1578014.html

(133/1.540)