Hiểm họa song hành từ tin giả và tấn công mạng.

(KTĐT) – Sự bùng nổ của Internet và mạng xã hội đã tạo ra một môi trường lan truyền thông tin chưa từng có. Nhưng đi cùng với đó là vấn nạn tin giả và các cuộc tấn công mạng ngày càng tinh vi, gây ra những thiệt hại lớn cho doanh nghiệp, tổ chức và người dân.

 Thông tin sai lệch có thể dễ dàng tiếp cận tới hàng triệu người dùng mạng xã hội. Ảnh minh họa.

Thực trạng và nguy cơ tin giả, tấn công mạng

Chỉ trong vài giờ, một thông tin sai lệch có thể tiếp cận tới hàng triệu người dùng mạng xã hội. Tin giả thường được dàn dựng với nội dung giật gân, phóng đại, khai thác tâm lý tò mò để “câu view”, “câu like”. Nhưng hậu quả thì không dừng lại ở những con số tương tác. Tin giả đã và đang gây ra tổn thất nặng nề cho doanh nghiệp, làm ảnh hưởng đến uy tín tổ chức và gây bất ổn xã hội.

Theo báo cáo 6 tháng đầu năm 2025 của Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, Việt Nam đang ở tình trạng báo động đỏ trước làn sóng tấn công mạng. Trong khi tin giả tiếp tục hoành hành, đặt ra thách thức cho quản lý xã hội cũng như an ninh quốc gia.

Gần đây, Tập đoàn Vingroup trở thành tâm điểm khi đối diện với những thông tin xuyên tạc, sai sự thật nhắm vào tập đoàn và lãnh đạo. Hành vi này được các chuyên gia pháp lý xác định có dấu hiệu vi phạm Luật An ninh mạng và Bộ luật hình sự. Để bảo vệ quyền lợi hợp pháp, Vingroup đã lập vi bằng, gửi văn bản đến các cơ quan chức năng, cơ quan ngoại giao và khởi kiện 68 tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước.

Theo Luật sư Trương Thanh Đức – Công ty Luật ANVI: “Người tung tin giả có thể phải chịu trách nhiệm dân sự, hành chính và đặc biệt nếu mức độ vi phạm nghiêm trọng thì hoàn toàn có thể là bị xử lý về tội hình sự, chẳng hạn như: tội vu khống hay tội lạm dụng quyền tự do dân chủ gây thiệt hại đến lợi ích của tổ chức, cá nhân”.

Không chỉ doanh nghiệp, các ngành dịch vụ công thiết yếu cũng thường xuyên là nạn nhân của tin giả. Ngành điện là ví dụ điển hình. Cứ đến cao điểm nắng nóng, mạng xã hội lại xuất hiện các thông tin sai sự thật, gây bức xúc dư luận. Tổng công ty Điện lực miền Bắc cho biết, chỉ trong 7 ngày đầu tháng 9 năm nay đã ghi nhận 500 phản ánh, trong đó 71 trường hợp được xác minh là sai sự thật. Đơn vị này đã chủ động kiểm tra, đối chiếu công tơ điện và công khai giải thích với khách hàng. Ông Phan Tử Lượng – Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Điện lực miền Bắc khẳng định: “100% công tơ hiện nay đã được đo đếm tự động, con người không thể can thiệp, vì vậy những thông tin về gian lận đều không có cơ sở”.

Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia cảnh báo, nguy hiểm nhất của tin giả là tốc độ lan truyền nhanh và khả năng lợi dụng công nghệ để tăng mức độ tinh vi. Người dùng khó có thể phân biệt đâu là thật, đâu là giả. Tin giả không chỉ làm xói mòn niềm tin vào doanh nghiệp và cơ quan công quyền mà còn trở thành “chiếc phễu” thu hút người hiếu kỳ, từ đó dẫn đến các hành vi xâm nhập, chiếm đoạt dữ liệu, thậm chí chiếm đoạt tài sản.

Song hành với vấn nạn tin giả là những mối đe dọa từ không gian mạng. Báo cáo an ninh mạng 6 tháng đầu năm 2025 còn cho thấy, Việt Nam đang đối mặt với 3 dạng tấn công nổi bật. Thứ nhất, tấn công mã hóa dữ liệu (Ransomware) gây thiệt hại hơn 10 triệu USD, mã hóa trên 3TB dữ liệu, khiến Việt Nam nằm trong nhóm 10 quốc gia bị tấn công nhiều nhất thế giới. Đây là hình thức mà tin tặc chiếm quyền kiểm soát hệ thống, mã hóa dữ liệu quan trọng và yêu cầu nạn nhân trả tiền chuộc để được khôi phục.

Thứ hai, tấn công lừa đảo (Phishing) gia tăng mạnh, với hơn 900 tên miền lừa đảo và 746 trang web giả mạo. Đáng chú ý, tin tặc sử dụng các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ deepfake để tạo ra các trang web, email và tin nhắn giả mạo, khiến người dùng dễ mắc bẫy.

Thứ ba, tấn công có chủ đích (APT) từ các nhóm tin tặc quốc tế như APT40, Mustang Panda hay Sandworm, tập trung vào các mục tiêu trọng yếu: cơ quan chính phủ, ngân hàng, giáo dục và y tế. Đây là dạng tấn công âm thầm, kéo dài, khó phát hiện nhưng hậu quả rất lớn nếu dữ liệu chiến lược bị rò rỉ.

Ông Vũ Duy Hiền – Phó Tổng Thư ký kiêm Chánh văn phòng Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia cho biết, công nghệ AI đang làm cho tình hình thêm phức tạp. Với AI, tin giả có thể được tạo dựng bằng hình ảnh, video giả mạo, lan truyền nhanh hơn cả thông tin thật. Người dân bị đặt vào thế khó khi không thể phân biệt, từ đó rơi vào bẫy lừa đảo hoặc bị định hướng sai lệch. Ông Hiền nhận định đây là một trong những nguy cơ nguy hiểm nhất hiện nay, tác động sâu rộng đến toàn xã hội.

Tấn công lừa đảo (Phishing) gia tăng mạnh. Ảnh minh họa.

Giải pháp và khuyến nghị từ cơ quan, chuyên gia

Đối mặt với những thách thức nghiêm trọng này, vấn đề đặt ra là làm thế nào để nâng cao khả năng phòng ngừa và bảo vệ người dùng. Từ góc độ quản lý, các chuyên gia cho rằng cần đồng thời hành động ở cả 3 phương diện: pháp lý, công nghệ và nhận thức xã hội.

Về mặt pháp lý, các hành vi tung tin giả, phát tán thông tin sai lệch phải được xử lý nghiêm minh. Pháp luật hiện hành đã có quy định rõ: người vi phạm có thể bị buộc xin lỗi, cải chính, bồi thường theo luật dân sự, xử phạt hành chính theo luật hành chính và nếu gây hậu quả nghiêm trọng thì có thể bị xử lý hình sự với các tội danh như vu khống hoặc lạm dụng quyền tự do dân chủ. Đây là biện pháp răn đe cần thiết để ngăn chặn tình trạng coi thường pháp luật trên không gian mạng.

Về mặt công nghệ, minh bạch thông tin được xem là giải pháp quan trọng nhất. Các doanh nghiệp, tổ chức phải chủ động công bố thông tin chính thống trên website, cổng thông tin điện tử hoặc kênh truyền thông được xác thực. Khi người dân có nguồn chính thức để đối chiếu, tin giả sẽ khó có đất sống. Đồng thời, việc ứng dụng các công cụ công nghệ để phát hiện, ngăn chặn sớm cũng là yêu cầu cấp thiết.

Ở góc độ xã hội, nâng cao nhận thức và kỹ năng số của người dân là chìa khóa để phòng ngừa. Ông Vũ Duy Hiền khuyến cáo: “Người dùng tuyệt đối không nhấn vào các đường link lạ được gửi qua Zalo, Facebook hay email, không cài đặt ứng dụng không rõ nguồn gốc, và đặc biệt không cung cấp mã OTP cho bất kỳ ứng dụng hay cá nhân nào. Bởi chỉ cần để lộ OTP, người dùng có thể mất toàn bộ tiền trong tài khoản. Ngoài ra, khi gặp thông tin nghi ngờ, người dân cần chủ động liên hệ với các cơ quan chức năng hoặc Hiệp hội An ninh mạng để xác minh”.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh vai trò của truyền thông trong việc tuyên truyền, định hướng đúng đắn cho dư luận. Bằng việc lan tỏa thông tin chính xác, kịp thời, báo chí góp phần quan trọng vào việc xây dựng niềm tin xã hội, giúp người dân phân biệt đúng sai. Đây cũng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm để bảo đảm an toàn thông tin trong bối cảnh chuyển đổi số toàn diện.

Nhìn từ tổng thể, tin giả và tấn công mạng không chỉ là nguy cơ an ninh mà còn là thách thức đối với sự phát triển bền vững của đất nước. Khi niềm tin bị xói mòn, doanh nghiệp chịu thiệt hại, người dân bị lừa đảo, nền kinh tế số sẽ khó có thể phát triển lành mạnh. Do đó, sự vào cuộc đồng bộ của Nhà nước, doanh nghiệp, giới chuyên môn và người dân là yêu cầu cấp thiết.

Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi số, an ninh mạng và phòng chống tin giả cần được coi là nhiệm vụ song hành. Chỉ khi tạo dựng một môi trường mạng trong sạch, minh bạch và an toàn, xã hội mới có thể tận dụng trọn vẹn lợi ích từ công nghệ số để phát triển kinh tế và nâng cao đời sống nhân dân.

Nhiên Nhiên

————-

Kinh tế Đô thị (Chuyển đổi số) ngày 13-9-2025:

https://kinhtedothi.vn/hiem-hoa-song-hanh-tu-tin-gia-va-tan-cong-mang.841854.html

(74/1.624)