Đề xuất miễn giảm trách nhiệm cho doanh nghiệp vi phạm không cố ý.
(VTV.vn) – Luật sư Trương Thanh Đức khuyến nghị nên miễn giảm trách nhiệm trong một giai đoạn nhất định (có thể 5 – 10 năm) đối với trường hợp vi phạm nhưng không cố ý.
Phát biểu tại toạ đàm “Tháo gỡ điểm nghẽn pháp lý tạo không gian phát triển cho doanh nghiệp”, PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, nếu chỉ dừng lại ở cách tiếp cận tháo gỡ từng “điểm nghẽn” sẽ không giải quyết được tận gốc vấn đề.
Theo ông Thiên, tháo gỡ chỉ mang tính tạm thời, vẫn giữ nguyên hệ thống cũ và chỉnh sửa từng phần, trong khi chính hệ thống đó đã có vấn đề. Nếu chỉ mải miết “tháo gỡ” thì rốt cuộc vẫn rơi vào bế tắc.
Dẫn lại câu chuyện tại một địa phương hơn chục năm trước, ông Thiên cho biết khi đó, lãnh đạo tỉnh từng cam kết “nhổ từng cái đinh” để giải tỏa khó khăn cho doanh nghiệp.
“Nghe thì hào hùng, nhưng thực tế, nhổ riêng một cái đinh có thể mất hàng chục năm, trong khi ‘đinh’ lại mọc tiếp. Vấn đề không phải là nhổ từng chiếc ‘đinh’, mà là làm sao để ‘đinh’ không mọc ra nữa”, PGS.TS Trần Đình Thiên chia sẻ.
PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam
Ông Thiên nhấn mạnh, cần nhìn nhận vấn đề ở cấp độ hệ thống, thay vì chỉ tập trung vào từng “điểm nghẽn” riêng lẻ. Hàng nghìn dự án bị tắc thủ tục, pháp lý với giá trị tài sản lên đến hàng triệu tỉ đồng là minh chứng rõ rệt cho sự ách tắc mang tính phổ biến, mang tính hệ thống.
Vì vậy, thể chế chính là điểm nghẽn của các điểm nghẽn. Không tháo gỡ ở đây thì không tháo được chỗ nào khác. Luật pháp phải thay đổi trên cơ sở coi quyền tài sản tư nhân là nền tảng cốt lõi của kinh tế thị trường. Nhà nước cần đóng vai trò bảo vệ sở hữu tư nhân và coi đây là nguyên lý cơ bản nhất.
“Cần đưa cuộc sống vào pháp luật”
Phát biểu tại toạ đàm, đại biểu Quốc hội Trần Công Phàn – Phó Chủ tịch Thường trực Hội Luật gia Việt Nam cho biết thời gian gần đây, với sự quyết tâm và thay đổi mạnh mẽ cả về tư duy và thể chế, Bộ Chính trị đã ban hành các Nghị quyết 57, Nghị quyết 59, Nghị quyết 66, Nghị quyết 68, Nghị quyết 71, Nghị quyết 72. Trong đó, Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân có mối quan hệ rất chặt chẽ với Nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật.
“Nghị quyết 66 là đổi mới “đột phá của đột phá” trong xây dựng pháp luật, còn Nghị quyết 68 tăng cường phát triển kinh tế tư nhân trong tình hình hiện nay. Hai nghị quyết này có mối liên hệ rất chặt chẽ với nhau”, TS Trần Công Phàn nói và nhấn mạnh chưa có thời điểm nào mà việc xây dựng pháp luật, thực hiện pháp luật, tạo không gian pháp lý thuận lợi để phát triển kinh tế tư nhân doanh nghiệp mạnh mẽ như hiện nay.
Đại biểu Quốc hội Trần Công Phàn – Phó Chủ tịch Thường trực Hội Luật gia Việt Nam
Theo ông Phàn, lâu nay chúng ta thường nói đến việc “đưa pháp luật, đưa nghị quyết vào cuộc sống”, nhưng có lẽ đã đến lúc phải “đưa cuộc sống vào nghị quyết, đưa cuộc sống vào pháp luật”. Bởi nếu những gì đang vướng mắc, đang đặt ra trong thực tiễn được phản ánh đầy đủ vào pháp luật và nghị quyết thì khi ban hành, bản thân pháp luật và nghị quyết đó đã là cuộc sống, tự nhiên đi vào đời sống mà không còn khoảng cách.
Nói về giải pháp tháo gỡ các vướng mắc, điểm nghẽn, TS Phan Đức Hiếu – Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, việc thực thi Nghị quyết 66, Nghị quyết 68 không phải là việc có thể hoàn thành trong vòng một, hai năm mà đó là câu chuyện của cả đời, có nghĩa là cải cách thể chế là một công việc phải được tiến hành thường xuyên, liên tục, không có điểm bắt đầu và cũng không có điểm kết thúc.
Ông Hiếu đánh giá, hiện nay ở Việt Nam, vai trò cải cách thể chế quan trọng nhất vẫn chủ yếu dựa vào các bộ, ngành chủ động tự rà soát, tự đề xuất phương án bãi bỏ quy định. Tuy nhiên, theo ông Hiếu, kinh nghiệm quốc tế cho thấy cải cách sẽ rất khó khăn nếu chỉ xuất phát từ nỗ lực đơn lẻ của các cơ quan thực thi pháp luật hoặc chỉ dựa vào chỉ đạo từ trên xuống của Chính phủ. Việt Nam hiện đang thiếu một cơ quan độc lập có chức năng giám sát và thúc đẩy cải cách thể chế.
TS Phan Đức Hiếu – Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội
“Để các nghị quyết đi vào cuộc sống có hai thách thức lớn. Một là làm sao nhận diện đầy đủ các rào cản để kịp thời bãi bỏ. Hai là phải duy trì được động lực cải cách ít nhất trong vòng 10 năm, tức là cần một cơ chế bền vững”, ông Hiếu nêu quan điểm.
Ông Hiếu đề xuất, trước hết, cần xây dựng một bộ tiêu chí rõ ràng để rà soát và bãi bỏ quy định pháp luật. Trên cơ sở đó, các bộ, ngành sẽ tiến hành rà soát và đồng loạt bãi bỏ ngay những quy định không cần thiết, ưu tiên loại bỏ trước để tạo ra chuyển biến nhanh chóng, còn những quy định cần chỉnh sửa thì xử lý dần. Chẳng hạn, điều kiện kinh doanh nào không còn phù hợp thì bỏ ngay, rất nhanh gọn.
Đề xuất miễn giảm trách nhiệm cho doanh nghiệp vi phạm không cố ý
Cùng quan điểm, Luật sư Trương Thanh Đức – Giám đốc Công ty Luật ANVI – nhận định, sau khi có Nghị quyết 66 và Nghị quyết 68, việc xây dựng và thực thi pháp luật đặc có rất nhiều thay đổi cơ bản, thậm chí đã có tính đột phá. Tuy nhiên phải mất nhiều thời gian nữa mới đáp ứng được yêu cầu thực tế. Chúng ta gỡ được cái này lại vướng cái kia, vẫn khó khăn, vẫn vướng mắc.
Trong bối cảnh mới, yêu cầu mới, quan điểm mới và để bước vào kỷ nguyên mới thành công thì việc xây dựng và thực thi pháp luật cần phải làm thật sự đột phá.
Luật sư Trương Thanh Đức – Giám đốc Công ty Luật ANVI
Đầu tiên theo ông Đức, thực tế đã tăng quyền cho cơ quan chức năng, thì cũng phải tăng quyền cho doanh nghiệp, doanh nhân. Ban hành là quyền của Nhà nước, thì tăng quyền lựa chọn áp dụng pháp luật là quyền của nhân dân.
Tiếp theo, ông Đức khuyến nghị nên miễn giảm trách nhiệm trong một giai đoạn nhất định đối với trường hợp vi phạm nhưng không cố ý, đặc biệt là trong trường hợp có mâu thuẫn, xung đột pháp luật, bao gồm 3 loại: một là miễn hoàn toàn việc xử phạt, nhất là xử tội hình sự; hai là giảm nhẹ việc xử phạt; ba là thay thế việc xử phạt hình sự bằng xử phạt hành chính.
Cuối cùng theo ông Đức, việc tăng quyền lựa chọn áp dụng pháp luật và miễn giảm trách nhiệm phải được quy định rõ trong một luật hay Nghị quyết.
Thùy An
————-
VTV.vn (Kinh tế) ngày 25-9-2025:
(345/1.356)