Nền tảng pháp lý cho tài sản mã hoá.

(TN) – Việt Nam có khoảng 10 triệu người nắm giữ tiền số. Nhưng đây lại là “vùng xám” pháp lý. Nghị quyết 05 vừa được Chính phủ ban hành, mở ra thời kỳ minh bạch đối với những hoạt động này.

Việc Chính phủ ban hành Nghị quyết 05 đã chính thức thừa nhận giao dịch tài sản mã hóa là hợp pháp.

Thống kê từ cổng thanh toán điện tử Triple-A (tổ chức thanh toán tiền mã hóa được Cơ quan Tiền tệ Singapore cấp phép) cho thấy, hiện có khoảng 21,2% dân số, tương đương hàng chục triệu người đang nắm giữ tiền số, đưa Việt Nam lên vị trí top đầu thế giới về tỷ lệ sở hữu.

Văn bản pháp lý chính thức đầu tiên

Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 05 về thí điểm thị trường tài sản mã hóa trong thời hạn 5 năm. Đây là văn bản chính thức đầu tiên thiết lập khung pháp lý cho loại tài sản mới mẻ nhưng đang phát triển nhanh chóng.

Nhìn nhận chính sách này, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI cho biết, sau nhiều năm Việt Nam chưa có bất kỳ quy định hay cơ sở pháp lý nào để bảo đảm cho hoạt động giao dịch, phát hành và mua bán tài sản mã hóa (trước đây gọi là tiền ảo), thì nay đã hình thành hệ thống văn bản từ nghị quyết của Đảng, Quốc hội đến nghị quyết của Chính phủ.

Giống như thị trường chứng khoán, khi tài sản mã hóa được thẩm định, đánh giá và quản lý chặt chẽ, mức độ an toàn sẽ cao hơn, giúp nhà đầu tư yên tâm hơn và rủi ro chỉ còn đến từ biến động thị trường và các hoạt động đầu tư, chứ không còn xuất phát từ sự mơ hồ của các tài sản “ảo” trôi nổi như trước. Đồng thời, nhà đầu tư cũng không còn tự do mua bán hàng trăm, hàng nghìn loại tiền mã hóa trôi nổi, đặc biệt từ nước ngoài, qua đó hạn chế tác động đến giao dịch ngoại hối và dòng tiền ra vào đất nước, vốn là những yếu tố vốn khó kiểm soát và dễ gây bất ổn kinh tế.

“Đây là bước tiến quan trọng khi chính thức thừa nhận giao dịch tài sản mã hóa là hợp pháp, cho phép doanh nghiệp phát hành và người dân, nhà đầu tư tham gia. Đây là quan điểm mới, thể hiện sự chấp nhận và hợp pháp hóa loại tài sản này”.

Đồng tình với quan điểm này, PGS, TS Đặng Ngọc Đức, Viện trưởng Công nghệ tài chính, Trường đại học Đại Nam, hiện Việt Nam có khoảng 200 công ty fintech, trong đó nhiều đơn vị đã phát triển mạnh như MoMo, Viettel Pay, VNPay, song một số mảng như cho vay ngang hàng vẫn gặp hạn chế. Vì vậy, cần xây dựng môi trường pháp lý ổn định nhằm quản lý dòng vốn lớn và đông đảo người tham gia, vừa bảo vệ nhà đầu tư vừa giữ ổn định kinh tế.

Mặt khác, khi nhiều quốc gia như Nhật Bản, Singapore, Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) hay Thái Lan đã đi trước trong việc định hình khung pháp lý, Việt Nam không thể chậm trễ. Tài sản số không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là công cụ thúc đẩy kinh tế số, giúp hội nhập hệ thống tài chính quốc tế và thu hút vốn đầu tư nước ngoài.

Với nghị quyết mới, lần đầu tiên, hoạt động tài sản số được đưa từ “vùng xám” sang khu vực có sự quản lý của Nhà nước, dù mới ở mức thí điểm. Điều đó không chỉ tạo niềm tin cho doanh nghiệp, fintech và startup yên tâm phát triển, mà còn góp phần bảo vệ lợi ích của người dân và nhà đầu tư với hơn 10 triệu người tham gia với tổng giá trị giao dịch hàng trăm tỷ USD.

“Tài sản số và tài sản hóa cũng hứa hẹn trở thành kênh huy động vốn quốc tế, giúp đa dạng hóa nguồn vốn thay vì phụ thuộc vào vàng hay bất động sản, qua đó tạo dựng một thị trường minh bạch và củng cố niềm tin của nhà đầu tư trong lẫn ngoài nước”, ông Đức nêu rõ.

Hiệp hội Blockchain Việt Nam góp ý về Tài sản số với Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội.

Những thách thức chực chờ

Tuy vậy, vị chuyên gia này cũng nhấn mạnh rằng, thách thức lớn nhất là vừa quản lý chặt chẽ để phòng ngừa rủi ro, vừa khuyến khích đổi mới sáng tạo. Theo đó, cần kiểm soát nghiêm ngặt thông qua các quy định về vốn điều lệ tối thiểu, cấp phép hoạt động và chỉ cho phép giao dịch bằng VND, giúp Nhà nước giám sát hiệu quả.

Đồng thời, việc bảo đảm an toàn công nghệ bằng tiêu chuẩn bảo mật cấp độ 4 sẽ bảo vệ hệ thống và dữ liệu. Bên cạnh đó, đổi mới được khuyến khích thông qua việc cho phép thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ trong phạm vi nhất định, có giám sát và đánh giá trước khi nhân rộng. Sau 5 năm thí điểm, Việt Nam sẽ có dữ liệu đầy đủ để đánh giá và triển khai chính thức các chính sách liên quan.

Còn theo nhanh chóng.

Nhìn nhận chính sách này, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, nếu như trước đây việc mua bán tài sản mã hóa diễn ra trôi nổi trong và ngoài nước, thì trong vòng sáu tháng tới, kể từ khi Nghị quyết có hiệu lực, các giao dịch sẽ chỉ được phép thực hiện trên một sàn tài sản mã hóa duy nhất. Đối với nhà đầu tư, việc khai báo, mở tài khoản chính thức và thực hiện giao dịch hợp pháp là bắt buộc, thay vì tham gia trôi nổi như trước đây.

Các doanh nghiệp phát hành loại tài sản này cũng phải đáp ứng những điều kiện rất chặt chẽ và khắt khe, đặc biệt là yêu cầu dựa trên cơ sở tài sản thật. Đây là quy định lần đầu tiên được đặt ra, vì vậy cần có hướng dẫn rõ ràng để xác định tài sản thật là gì, tiêu chuẩn và điều kiện ra sao, nhằm giúp cơ quan cấp phép và doanh nghiệp cùng thực hiện thống nhất. Quan trọng nhất, doanh nghiệp phải chuẩn bị cơ sở pháp lý và cơ sở kỹ thuật, đặc biệt là dựa trên tài sản thật, thì mới đủ điều kiện phát hành và giao dịch chính thức trên sàn tài sản mã hóa.

Vì vậy, các cơ quan chức năng cũng cần sớm ban hành hướng dẫn, từ quy định pháp lý đến thủ tục hành chính, để doanh nghiệp biết rõ phải chuẩn bị gì, xin phép và được chấp thuận như thế nào. Sau đó, khi sàn chính thức được mở, mới có thể vận hành an toàn, hạn chế rủi ro cho cả nhà đầu tư, doanh nghiệp và thị trường.

Vấn đề thuế cũng rất quan trọng. Trước đây, do các giao dịch trôi nổi, chưa được công nhận và quản lý, gần như không thu được thuế và cũng không phải khai báo. Với quy định mới, các doanh nghiệp vận hành sàn hoặc phát hành tài sản sẽ nộp thuế như doanh nghiệp bình thường. Đối với nhà đầu tư, cách tính thuế có thể áp dụng tương tự chứng khoán.

“Dù theo phương án nào, việc đưa thuế vào quy định sẽ tạo cơ sở rõ ràng hơn, đồng thời buộc người tham gia thị trường tuân thủ pháp luật về thuế”.

Vừa thử nghiệm vừa điều chỉnh

Trước những thách thức đặt ra, ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và tài sản số Việt Nam cho rằng, khi triển khai khung pháp lý đầu tiên, bất kỳ quốc gia nào cũng sẽ gặp khó khăn. Cụ thể, trong thời gian đầu, các mô hình gọi vốn “chui” trong nhóm kín, hứa hẹn lợi nhuận 20 – 30% sẽ chấm dứt vì bị coi là bất hợp pháp. Trong khi đó, thị trường gọi vốn công khai qua sàn hợp pháp sẽ được thừa nhận, giúp dòng chảy tài sản mã hóa chuyển từ “vùng xám” sang minh bạch, đóng góp cho nền kinh tế.

Tuy vậy, trong 5 năm thí điểm, Nghị quyết 05 không đặt mục tiêu bao trùm toàn bộ mà tập trung khởi tạo khuôn khổ cơ bản, có lộ trình điều chỉnh sau từng giai đoạn nhằm bảo đảm thị trường khởi động trên nền tảng an toàn, minh bạch và được kiểm soát chặt chẽ. Về công nghệ, các đơn vị tham gia phải đáp ứng chuẩn bảo mật ít nhất ở cấp độ 4, mức rất cao nhằm bảo đảm an toàn. Về quản trị, doanh nghiệp cần có đội ngũ nhân sự cấp cao như giám đốc công nghệ, giám đốc tuân thủ và sở hữu các chứng chỉ hành nghề liên quan đến chứng khoán tài chính. Về vốn, trong giai đoạn đầu, ít nhất 65% cổ đông sáng lập phải là tổ chức hoạt động trong lĩnh vực ngân hàng, chứng khoán hoặc công nghệ tài chính.

Hiệp hội sẽ phối hợp cùng các bộ, ngành, doanh nghiệp và cộng đồng để góp ý, xây dựng chuẩn công nghệ, đào tạo nhân lực và hỗ trợ quản trị. Đây cũng là cơ hội để Việt Nam vừa thử nghiệm, vừa điều chỉnh.

“Quan trọng hơn, chúng tôi mong muốn giúp Chính phủ sớm hoàn thiện hành lang pháp lý tiếp theo, từ nghị quyết, nghị định, đến thông tư để thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam phát triển minh bạch, an toàn và hội nhập quốc tế”.

Nghị quyết 05 không chỉ đánh dấu bước khởi đầu xây dựng thị trường tài sản mã hóa chính thức tại Việt Nam, mà còn là phép thử để dung hòa giữa quản lý chặt chẽ và khuyến khích đổi mới sáng tạo. Sau 5 năm thí điểm, Việt Nam sẽ có dữ liệu để hình thành luật riêng về tài sản mã hóa, đưa thị trường này trở thành một kênh huy động vốn minh bạch, góp phần phát triển kinh tế số và hội nhập toàn cầu.

Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và tài sản số Việt Nam: Việc hoàn thiện công nghệ và khả năng kết nối với chuẩn quốc tế vẫn là thách thức lớn. Hiện nay có hơn 800 sàn giao dịch toàn cầu.

Gia Hưng

————-

Thời nay (Thời sự) ngày 26-9-2025:

https://nhandan.vn/nen-tang-phap-ly-cho-tai-san-ma-hoa-post910261.html

(363/1.847)