Tranh luận trái chiều về đánh thuế vàng và nỗi lo ‘thuế chồng thuế’.
(VNF) – Việc đánh thuế mua bán vàng đang nhận nhiều ý kiến trái chiều. Các chuyên gia kiến nghị việc này cần cân nhắc sao cho thỏa đáng, tránh việc “thuế chồng thuế”.
Tranh cãi thuế mua bán vàng
Mới đây, Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) đề xuất biện pháp góp phần ổn định thị trường vàng bằng cách áp 10% thuế giá trị gia tăng (VAT) trên hóa đơn bán hàng với vàng miếng, vàng trang sức.
Ngày 4/11, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình Quốc hội dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi).
Đáng chú ý, dự thảo luật đề xuất thu thuế 0,1% đối với hoạt động chuyển nhượng vàng miếng để nâng cao tính minh bạch của thị trường, hạn chế đầu cơ.
Trình bày báo cáo thẩm tra, ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, cho biết nhiều ý kiến đề nghị cân nhắc thoả đáng việc áp thuế đối với chuyển nhượng vàng miếng để tránh bất cập cho người dân có hoạt động chuyển nhượng vàng không vì mục đích đầu cơ, kinh doanh.
Tại Kỳ họp thứ 10 diễn ra chiều 5/11, nhiều đại biểu Quốc hội cũng đề nghị cân nhắc quy định áp thuế 0,1% với chuyển nhượng vàng miếng.
Đại biểu Lê Thị Thanh Lam (Cần Thơ) nhận định chính sách này cần được triển khai với sự phân biệt rõ ràng giữa hoạt động đầu cơ và việc tích trữ, nhằm tránh ảnh hưởng đến những người dân mua vàng chỉ để tiết kiệm.
Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) đánh giá đề xuất thu thuế thu nhập cá nhân (TNCN) 0,1% khi chuyển nhượng vàng miếng là chưa thật hợp lý, bởi vàng là tài sản tích trữ, là “của để dành”, khi cần thiết người dân mới bán đi.
Theo ông Cường, việc đánh thuế đối với vàng nên được xem là biện pháp bình ổn thị trường, nhất là trong những giai đoạn biến động bất thường. Song chính sách thuế này không nên áp dụng thường xuyên mà chỉ nên coi là biện pháp tình thế.
Đại biểu Phạm Thị Kiều (Lâm Đồng) bày tỏ băn khoăn với quy định thu nhập từ chuyển nhượng vàng miếng phải chịu thuế. Theo bà, quy định này có thể phát sinh nhiều bất cập trong thực tiễn, bởi có những người có chuyển nhượng không vì mục đích đầu cơ, kinh doanh.
Ở góc nhìn khác, đại biểu Đặng Hồng Sỹ (Lâm Đồng) thống nhất với hướng quy định đánh thuế nhẹ (khoảng 0,1%) trên giá trị giao dịch nhằm hạn chế đầu cơ, lũng đoạn thị trường. Nhưng ông cho rằng cần phân biệt rõ giữa hoạt động kinh doanh và tích trữ vàng của người dân.
Việc đánh thuế vàng cũng nhận được nhiều tranh luận trái chiều từ giới phân tích. Nhiều người đồng tình nhưng cũng không ít ý kiến phản đối.
Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, bày tỏ ủng hộ quan điểm đánh thuế vàng như đề xuất của VAFI. Bởi vàng đã được xem là một loại hàng hóa mà hiện các hàng hóa thiết yếu phục vụ đời sống người dân như gạo, rau, mắm muối… đều phải chịu thuế VAT thì cớ gì vàng lại không bị tính thuế? Hơn nữa, vàng không được Nhà nước khuyến khích mua bán tích trữ nên càng không được ưu đãi về thuế.
PGS.TS Nguyễn Hữu Huân (Đại học Kinh tế TPHCM) cho rằng, việc đánh thuế giao dịch vàng là phù hợp với xu hướng của thị trường, bởi trên thế giới, nhiều quốc gia đã áp dụng thuế đối với sản phẩm này.
Trong khi đó, TS. Lê Xuân Nghĩa, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, lại bày tỏ quan điểm không nên đánh thuế thu nhập từ mua bán vàng. Theo ông, cần tính toán kỹ liệu số thuế thu được có đủ bù đắp chi phí thu thuế hay không.
Cần tránh việc “thuế chồng thuế”
Nhiều chuyên gia kiến nghị, việc đánh thuế vàng cần cân nhắc sao cho thỏa đáng, tránh việc “thuế chồng thuế”.
Chuyên gia tài chính Phan Dũng Khánh nhìn nhận việc đánh thuế thu nhập từ hoạt động mua bán vàng vừa giúp hạn chế đầu cơ, “lướt sóng” vừa có thể tăng thu cho ngân sách. Tuy nhiên, theo ông, khi xây dựng chính sách cần làm rõ đối tượng chịu thuế là cá nhân, doanh nghiệp hay cả hai, tránh tình trạng đánh thuế chồng thuế và tạo kẽ hở cho việc né thuế.
- Nguyễn Ngọc Tú, giảng viên Trường ĐH Kinh doanh và công nghệ Hà Nội, cho rằng mức thuế suất VAT 10% là quá sốc đối với vàng. Nhận xét giữa 2 sắc thuế TNCN và VAT, theo ông Tú, áp dụng thuế TNCN giai đoạn này là hợp lý. Nhưng mức thuế suất 0,1% là khá thấp, cần tăng lên 0,5%.
Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu nên đánh thuế trên lợi nhuận thay vì đánh thuế trên giá trị giao dịch vàng. Việc đánh thuế vàng trên giá trị giao dịch là chưa phù hợp, bởi số tiền người dân dùng để mua vàng thực chất có thể đã là thu nhập sau thuế từ lương hoặc kinh doanh. Nếu đánh thuế trên giá trị giao dịch sẽ dễ dẫn đến tình trạng “thuế chồng thuế”.
Tuy nhiên, ông Hiếu cũng lưu ý, việc đánh thuế trên lợi nhuận sẽ không dễ triển khai, do khó xác định giá đầu vào, nhất là với các trường hợp mua vàng từ hàng chục năm trước đây và người dân không còn lưu giữ chứng từ.
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính – Ngân hàng (Trường ĐH Nguyễn Trãi) đề xuất, thuế TNCN chỉ nên áp dụng trên phần lợi nhuận thực tế, tức chênh lệch giữa giá bán và giá mua chứng minh được, thay vì toàn bộ giá trị giao dịch. Ngoài ra, cần thiết lập ngưỡng miễn thuế hợp lý, chẳng hạn miễn thuế nếu lợi nhuận trong năm dưới một mức xác định hoặc nếu khối lượng giao dịch nhỏ.
Chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh đánh giá việc đánh thuế lên hoạt động mua bán vàng là vấn đề cần được cân nhắc kỹ lưỡng, bởi thời điểm hiện nay chưa phù hợp để áp dụng.
Theo ông Thịnh, về nguyên tắc, việc thu thuế với vàng không sai, bởi vàng cũng là một loại hàng hóa như nhiều hàng hóa khác. Nhưng nếu đánh thuế mua hoặc bán vàng ở mức cao như đề xuất của VAFI hay là đề xuất thu 0,1% thuế khi bán vàng của Bộ Tài chính sẽ làm tăng chi phí cho người dân và gây ra hiệu ứng “thuế chồng thuế”.
Theo ông Thịnh, thay vì áp thuế, Nhà nước nên hoàn thiện cơ chế quản lý, khuyến khích giao dịch qua sàn vàng giúp thị trường vận hành công khai, minh bạch. Khi đó, người dân có thể yên tâm đầu tư, vàng vật chất vẫn là kênh tích lũy an toàn cho nhiều người dân.
Bà Hà Võ Bích Vân, cố vấn tài chính tại Hub Đồng Hành thuộc Công ty CP tư vấn đầu tư và quản lý tài sản FIDT, cho rằng, nếu chỉ đánh thuế mà chưa có giải pháp đồng bộ về tỷ giá, lãi suất hay phát triển kênh đầu tư thay thế, thì việc áp thuế có thể khiến chênh lệch giá trong ngoài nước tăng, và giao dịch phi chính thức nở rộ.
Chuyên gia tài chính Trần Trọng Đức, CEO của Virtus Prosperity, kiến nghị thay vì áp thuế, nên tập trung vào hai giải pháp then chốt: đồng bộ hóa giá vàng trong nước với thế giới và tăng cường giám sát chặt chẽ hoạt động kinh doanh vàng.
Bên cạnh việc ổn định thị trường vàng, ông Đức cho rằng cần phát triển các kênh đầu tư thay thế vừa hấp dẫn vừa an toàn hơn để thu hút dòng vốn trong dân.
Minh Anh
————-
VietnamFinance (Tài chính) ngày 06-11-2025:
(88/1.425)