Đánh thuế giao dịch vàng có ngăn chặn được đầu cơ?
(KTĐT) – Theo luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) được Quốc hội thông qua sáng 10/12, thu nhập từ chuyển nhượng vàng miếng được bổ sung vào diện chịu thuế, với thuế suất 0,1% trên giá mua bán từng lần. Dù vậy, giới chuyên môn băn khoăn, quá trình thực thi khi phân biệt giữa người đầu cơ và người mua vàng nhằm mục đích tiết kiệm, trong khi thị trường “chợ đen” vẫn làm khó cơ quan quản lý.
Bán bao nhiêu vàng miếng sẽ phải nộp thuế?
Giới phân tích cho rằng việc đánh thuế với kim loại quý có thể mang lại nguồn thu cho ngân sách, đồng thời lập lại sự công bằng với các kênh đầu tư khác như chứng khoán – bất động sản.
Ảnh minh hoạ
Hiện tại, người mua vàng miếng vẫn phải trả 10% thuế GTGT, đã được tính sẵn trong giá bán. Doanh nghiệp (DN) kinh doanh vàng nộp khoản này cùng với thuế thu nhập DN ở mức 20%. Tuy nhiên, cá nhân mua bán vàng để sinh lợi lại chưa chịu thuế thu nhập cá nhân. Điều này tạo ra sự bất bình đẳng về nghĩa vụ thuế, khi một nhà đầu tư chứng khoán phải chịu thuế với từng lần giao dịch, trong khi người lướt sóng vàng thì không.
Theo các chuyên gia, khoảng trống này đang trở thành “kẽ hở” khiến nhiều nhà đầu cơ gom – xả vàng với quy mô lớn mà không phải gánh nghĩa vụ thuế. Do vậy, yêu cầu đánh thuế giao dịch vàng là hoàn toàn có cơ sở.
Điều quan trọng nhất là bán bao nhiêu vàng miếng sẽ phải nộp thuế thì phải chờ Chính phủ quy định chi tiết. Quốc hội giao Chính phủ quy định ngưỡng chịu thuế, thời điểm áp dụng thu và điều chỉnh thuế suất phù hợp với lộ trình quản lý thị trường vàng.
Việc giao Chính phủ quy định nhằm loại trừ trường hợp những cá nhân mua, bán vàng cho mục đích tiết kiệm, cất giữ (không vì mục đích kinh doanh).
Trước đó, một số ý kiến cho rằng, có thể quy định ngưỡng miễn thuế, chẳng hạn chỉ áp thuế với giao dịch nhiều, hoặc tổng giá trị giao dịch vượt mức nhất định trong năm. Điều này vừa bảo vệ người dân có nhu cầu tích trữ truyền thống, vừa tập trung quản lý những trường hợp đầu cơ quy mô lớn.
Chuyên gia Trần Duy Phương cho biết, nhiều nước trên thế giới đã thực hiện đánh thuế giao dịch vàng. Bởi, về nguyên tắc, tất cả hoạt động kinh tế tạo ra thu nhập và lợi nhuận cần phải được đánh thuế. Có điều, nếu áp thuế để ngăn ngừa, hạn chế đầu cơ như quan điểm của Bộ Tài chính thì mức tích trữ phải trên 10 lượng vàng (khoảng 1,5 tỷ đồng) và việc đánh thuế thu nhập từ chuyển nhượng 10 lượng vàng miếng trở lên mới hợp lý. Song, ngay cả tính trên 10 lượng cũng còn nhiều việc phải bàn.
Cùng quan điểm này, ông Nguyễn Văn Dưng, Chủ tịch Hội Mỹ nghệ Kim hoàn Đá quý TP Hồ Chí Minh (SJA), cho rằng về ngưỡng chịu thuế khi giao dịch vàng cần theo tiêu chí rõ ràng, cụ thể để các đơn vị kinh doanh vàng thực hiện. Đơn cử, có thể xem xét miễn thuế cho người mua bán nhỏ lẻ dưới 2 lượng/tháng hoặc dưới 24 lượng/năm, căn cứ theo CCCD và tổng giao dịch trong 30 ngày. Ngược lại, những trường hợp giao dịch lớn như vượt 24 lượng vàng miếng/năm sẽ thuộc diện chịu thuế cao hơn. “Nhà nước phải tính toán kỹ các ngưỡng này, còn chỉ đưa ra một mức thuế chung 0,1% cho mọi giao dịch thì rất khó” – ông Dưng nói.
PGS, TS. Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, cũng đồng tình với việc nghiên cứu đánh thuế giao dịch vàng. Bởi theo ông, vàng không chỉ là kênh tích trữ mà còn là công cụ đầu cơ phổ biến. Khi hành lang pháp lý được nới rộng theo Nghị định 232/2025, càng cần phải kiểm soát thị trường vàng. Bên cạnh đó, cơ chế thu – nộp thuế cũng phải được xác định rõ ràng: doanh nghiệp kinh doanh vàng sẽ thu hộ hay cơ quan thuế trực tiếp thực hiện.
Đồng bộ các giải pháp chống đầu cơ
Khi nghe tin đánh thuế giao dịch vàng, bà Trần Thị Minh (Tây Hồ, Hà Nội) cho rằng, việc đánh thuế nhằm mục đích hạn chế tình trạng đầu cơ, lướt sóng. “Người dân chúng tôi không mua để buôn bán, chỉ muốn dành dụm an toàn. Nếu Nhà nước thu được thuế thêm nguồn ngân sách để đầu tư cho các hoạt động đầu tư công, an sinh xã hội thì cuối cùng dân vẫn là người được hưởng lợi. Nếu đánh thuế giúp ổn định giá, hạn chế đầu cơ thì tôi hoàn toàn ủng hộ. Quan trọng là chính sách phải rõ ràng, công khai để người dân yên tâm”- chị Minh chia sẻ.
Biến động của thị trường vàng trong nước là một trong những vấn đề được nhiều đại biểu Quốc hội cũng như chuyên gia quan tâm. Giá vàng tăng cao thời gian qua, chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới có những thời điểm trên 20 triệu đồng mỗi lượng.
Chia sẻ quan điểm về thu thuế giao dịch đối với vàng miếng, Luật sư Trương Thanh Đức băn khoăn: “Nếu là chứng khoán thì trên sàn giao dịch tập trung, nhưng đối với vàng lại khác, người ta có thể giao dịch mua bán bên ngoài, làm sao quản được?”. Chưa kể chỉ thu thuế đối với vàng miếng, người ra quay ra mua vàng nhẫn, thậm chí vàng đúc thành hình trụ … thì làm sao thu được thuế?”- luật sư phân tích.
Song song với câu chuyện thuế, giải pháp tổng thể để ổn định thị trường vàng cũng được đặc biệt quan tâm.
Hàng loạt doanh nghiệp kinh doanh vàng bạc tại một số địa phương vừa bị lực lượng công an khởi tố do sử dụng hàng chục tài khoản cá nhân để che giấu doanh thu và trốn thuế trong thời gian dài. Hoạt động điều tra ban đầu cho thấy số tiền chưa kê khai lên tới hàng nghìn tỷ đồng, gây thất thoát lớn cho ngân sách và phơi bày nhiều bất cập trong quản lý lĩnh vực vàng bạc đá quý.
Báo cáo của Ban Kiểm tra, Cục Thuế (Bộ Tài chính) tại cuộc họp triển khai 3 chuyên đề trọng điểm về chống thất thu thuế diễn ra cuối tháng 11/2025 cho thấy, hoạt động kinh doanh vàng đang tồn tại nhiều rủi ro, đặc biệt là tình trạng giao dịch qua tài khoản cá nhân, mua bán không hóa đơn hoặc kê khai doanh thu thấp hơn thực tế. Trước thực trạng này, cơ quan thuế yêu cầu các địa phương tăng cường kiểm tra, rà soát toàn bộ doanh nghiệp và hộ kinh doanh trong lĩnh vực vàng bạc nhằm kịp thời phát hiện sai phạm.
Theo ông Đặng Văn Đức – Phó Chi cục trưởng Chi cục Điều tra chống buôn lậu – Cục Hải quan (Bộ Tài chính, do cầu vàng trong nước lớn, chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới cao, nguy cơ buôn lậu vàng luôn hiện hữu. “Cần sớm có hướng dẫn cụ thể để chính sách quản lý vàng đi vào thực tế, tạo minh bạch cho thị trường. Cơ quan hải quan cũng mong muốn, minh bạch thị trường trong nước để hạn chế cầu đối với các mặt hàng vàng bất hợp pháp, cũng như hỗ trợ cho lực lượng để đấu tranh buôn lậu vàng ở các tuyến biên giới.”- Ông Đặng Văn Đức chia sẻ.
Trong khi đó, nhiều chuyên gia, cho rằng, để chính sách thu thuế trên từng lần giao dịch vàng miếng mới vận hành hiệu quả, việc lập sàn vàng quốc gia là bước đi tất yếu. Một sàn giao dịch hiện đại, liên thông với các thị trường quốc tế sẽ giúp giá vàng trong nước sát hơn với thế giới. Sàn vàng còn mở ra cơ chế giao dịch minh bạch, thanh toán và lưu ký chuẩn quốc tế. Khi đó, cơ quan quản lý không chỉ kiểm soát và ổn định được thị trường vàng trong nước mà còn dễ dàng đưa công cụ thuế vào để quản lý. “Sàn vàng cần được xây dựng và phát triển hạ tầng số hiện đại, ứng dụng blockchain và định danh điện tử (eKYC) nhằm gia tăng tính an toàn và hiệu quả giao dịch”- Một sàn giao dịch vàng hoạt động hiệu quả là một yếu tố quan trọng và cần thiết để phát triển một thị trường vàng trong nước lành mạnh, góp phần vào sự phát triển chung của thị trường tài chính và toàn bộ nền kinh tế, Chủ tịch Hiệp hội Vàng Việt Nam Đinh Nho Bảng nhấn mạnh.
Thảo Nguyên
————-
Kinh tế & Đô thị (Kinh tế) ngày 14-12-2025:
https://kinhtedothi.vn/danh-thue-giao-dich-vang-co-ngan-chan-duoc-dau-co.936476.html
(85/1.575)