Đẩy mạnh công nghệ, phối hợp liên ngành trong phòng chống hàng giả trên môi trường số.
(VietQ) – Hàng giả, hàng nhái đang lan rộng trên cả không gian mạng lẫn cơ sở sản xuất trong nước, với thủ đoạn tinh vi. Trước thực trạng này, lực lượng chức năng đã tăng cường truy quét, ứng dụng công nghệ và phối hợp doanh nghiệp nhằm siết chặt quản lý, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và môi trường kinh doanh lành mạnh.
Hàng nghìn vụ vi phạm trên sàn thương mại điện tử
Theo thống kê của Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, từ đầu năm 2025 đến nay, lực lượng Quản lý thị trường (QLTT) cả nước đã phát hiện 4.052 vụ vi phạm liên quan đến hàng giả, hàng nhái trên môi trường thương mại điện tử, với tổng số tiền xử phạt gần 63 tỷ đồng. Cùng với đó, 44.446 sản phẩm vi phạm bị gỡ bỏ, 12.414 gian hàng có dấu hiệu gian lận đã bị ngăn chặn, đình chỉ hoạt động.
Thực tế kiểm tra của cơ quan chức năng cho thấy, hàng giả không chỉ xuất hiện nhỏ lẻ mà đang len lỏi có hệ thống qua các sàn TMĐT, mạng xã hội và hình thức livestream bán hàng. Điển hình, lực lượng chức năng tại Hà Nội mới đây phát hiện một cửa hàng kinh doanh không phép, bày bán 6.414 sản phẩm quần áo nghi giả mạo các thương hiệu nổi tiếng như Nike, Adidas, Puma, chủ yếu tiêu thụ qua Facebook và TikTok.
Tại TP.HCM, lực lượng QLTT cũng kiểm tra, phát hiện một kho hàng chứa hơn 5.000 bộ quần áo thể thao nghi giả mạo nhãn hiệu Nike, Adidas, Puma, được rao bán công khai trên các sàn thương mại điện tử. Chủ cơ sở không xuất trình được hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ, trong khi mẫu mã, tem nhãn và bao bì đều có dấu hiệu xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Không chỉ hàng thời trang, nhiều nhóm hàng khác cũng trở thành mục tiêu làm giả. Trong một vụ việc khác, lực lượng chức năng đã tạm giữ gần 30.000 vòng bi nghi giả mạo nhãn hiệu SKF khi số hàng này đang được chào bán trực tuyến, nhắm tới các cơ sở sản xuất, sửa chữa máy móc. Điều này cho thấy, hàng giả trên môi trường số không chỉ đe dọa người tiêu dùng cá nhân mà còn tiềm ẩn rủi ro lớn đối với hoạt động sản xuất công nghiệp.
Theo Ban Chỉ đạo 389 một số địa phương, chỉ trong các đợt cao điểm kiểm tra, hàng nghìn vụ buôn lậu, gian lận thương mại và sản xuất, kinh doanh hàng giả đã bị phát hiện, trong đó không ít vụ có liên quan trực tiếp đến thương mại điện tử, với các mặt hàng như mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, phụ kiện điện tử, linh kiện máy móc.
Lực lượng Quản lý thị trường kiểm tra, thu giữ hàng nghìn sản phẩm nghi giả mạo nhãn hiệu được tiêu thụ qua sàn thương mại điện tử và cơ sở sản xuất trong nước.
Siết chặt bằng công nghệ và cơ chế phối hợp
Nhận định về thực trạng này, ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết: Lực lượng QLTT đang triển khai quyết liệt Đề án 319 về chống hàng giả trên sàn thương mại điện tử đến năm 2025. Đồng thời, yêu cầu các sàn TMĐT lớn như Shopee, Lazada, TikTok Shop tham gia ký cam kết, thiết lập cơ chế phối hợp xác minh và xử lý nhanh gian hàng vi phạm ngay khi có cảnh báo.
Theo Luật sư Trương Thanh Đức, trước đây, hàng giả thường được bán giá rẻ, dễ gây nghi ngờ. Nhưng nay có nhiều vụ mỹ phẩm lên tới hàng nghìn tỷ, giá cao, mẫu mã bắt mắt, khiến người tiêu dùng càng dễ tin tưởng. Không thể chỉ dựa vào vài giấy tờ pháp lý. Việc kiểm chứng thông tin, điều tra nguồn gốc là rất quan trọng để tránh vô tình tiếp tay.
Song song với đó, lực lượng QLTT đẩy mạnh một số biện pháp như: Trao đổi dữ liệu với hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp sở hữu thương hiệu để nhận diện hàng hóa nghi vi phạm; Ứng dụng công nghệ, sử dụng công cụ quét tự động trên nền tảng số để phát hiện gian hàng vi phạm; Tăng kiểm tra thực địa, kết hợp truy quét kho hàng, điểm trung chuyển, cơ sở đóng gói – nơi cung ứng cho hoạt động bán hàng online.
“Mục tiêu cao nhất là bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh cho doanh nghiệp chân chính. Thương mại điện tử phát triển nhanh, nhưng không thể để trở thành ‘mảnh đất màu mỡ’ cho hàng giả”, ông Linh nhấn mạnh.
Triển khai Quyết định 1825/QĐ-BCT của Bộ Công Thương, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cũng xác định mỗi ngày đều là cao điểm kiểm tra thị trường, không để hình thành “vùng trống” trong quản lý nhà nước, đặc biệt trên thương mại điện tử, nơi hành vi vi phạm có thể lan rộng chỉ trong vài giờ.
Cục cũng kiến nghị các bộ ngành và UBND các tỉnh, thành phố tăng cường phối hợp, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc, hàng cấm, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Bên cạnh đó, Cục đang triển khai đề án nền tảng truy xuất nguồn gốc sản phẩm cho một số nhóm hàng như dệt may, da giày, đồ điện tử… nhằm hỗ trợ người tiêu dùng nhận diện hàng thật – hàng giả ngay từ bước tra cứu.
Có thể thấy, trong bối cảnh thương mại điện tử tăng trưởng mạnh, nhiệm vụ chống hàng giả, hàng vi phạm bản quyền và gian lận thương mại ngày càng trở nên cấp thiết. Sự quyết liệt của Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cùng lực lượng QLTT tại từng địa phương được kỳ vọng sẽ tạo ra môi trường mua sắm an toàn, minh bạch, nơi người tiêu dùng có thể yên tâm, doanh nghiệp chân chính được bảo vệ.
Cũng bàn về giải pháp xử lý vi phạm hàng hoá trên sàn TMĐT, bà Trần Bích Ngọc, Phó phòng Chính sách – Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho biết: “Chúng tôi đã phối hợp các bộ, ban ngành qua các cuộc làm việc để đề xuất Bộ Công thương, trình chính phủ quốc hội, ngày 10/12 vừa thông qua Luật thương mại điện tử. Luật này sẽ chính thức có hiệu lực vào 1/7/2026. Đây là đạo luật đầu tiên về thương mại điện tử của Việt Nam, nhằm quy định trách nhiệm của các nền tảng, cá nhân, tổ chức bán hàng trực tuyến”.
Theo đạo luật này, các nền tảng sẽ phải chịu trách nhiệm, phối hợp với cơ quan chức năng để giải quyết và ngăn chặn tình trạng hàng nhái, hàng giả trên sàn thương mại điện tử.
Thứ 2 là đạo luật cũng có quy định về các hoạt động livetream bán hàng trên mạng xã hội. Vấn đề quản lý thế nào, chủ quản nền tảng sẽ chịu trách nhiệm ra sao đều được quy định cụ thể trong luật thương mại điện tử với mục tiêu là bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Thứ 3 là việc bán hàng qua mạng xã hội rất phổ biến nhưng trước đây chưa có cơ chế quản lý cụ thể.
Tuy nhiên, theo Bà Bích Ngọc, trong luật thương mại điện tử đã có cơ chế với mục đích cuối cùng là nhằm bảo vệ người tiêu dùng. Luật được thiết kế với quy định riêng bởi người bán hàng qua mạng xã hội rõ ràng là buôn bán như trên sàn thương mại điện tử nhưng chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm của mình.
Hiện nay nhờ ứng dụng công nghệ số để định danh người bán, thông qua mã số thuế, VNeID, chúng ta đã có thể xác định chủ thể người bán, sản xuất, truy vết được nguồn hàng, trước hết là để phòng tránh nạn hàng giả, sau đó là nếu mua phải hàng giả thì có thể truy vết để bảo vệ quyền lợi cho người tiêu dùng.
Thanh Hiền
————-
VietQ (Cảnh báo chất lượng) ngày 15-12-2025:
(74/1.475)