Tiết kiệm, chống lãng phí: Cần hoàn thiện khung pháp lý toàn diện.
(VOV1) – Trong bài viết mới đây về “Thực hành tiết kiệm”, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ, Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí chưa thật sự đi vào thực tiễn cuộc sống, các quy định còn chung chung, dẫn đến chưa có cơ chế, biện pháp hiệu quả trong triển khai.
Thực hành tiết kiệm, phòng chống lãng phí đã được hiến định trong Hiến pháp năm 2013. Điều 56 quy định: “Cơ quan, tổ chức, cá nhân phải thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, phòng, chống tham nhũng trong hoạt động kinh tế – xã hội và quản lý nhà nước”. Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí cũng đã được Quốc hội thông qua năm 2005, được sửa đổi, bổ sung năm 2013, tạo cơ sở pháp lý từng bước hạn chế lãng phí. Tuy nhiên, tình trạng lãng phí vẫn xảy ra ở nhiều nơi, nhiều lĩnh vực.
Vậy cần hoàn thiện khung pháp lý ra sao để tiết kiệm, chống lãng phí thực sự trở thành lối sống, chuẩn mực đạo đức của từng cá nhân, nhằm kiến tạo nội lực phát triển bền vững? Chương trình đối thoại hôm nay bàn câu chuyện này, với sự tham gia của 2 vị khách mời: Chuyên gia kinh tế Ngô Dương, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật (Viện Nhà nước và pháp luật) và
Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam.
Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang đối diện nhiều thách thức, từ áp lực ngân sách đến biến động quốc tế, việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí không chỉ là nhu cầu, mà đã trở thành một đòi hỏi cấp thiết mang tính sống còn. Chống lãng phí không chỉ là ngăn chặn thất thoát nguồn lực, mà còn là cách để vun đắp sức mạnh nội sinh, hướng tới một Việt Nam phát triển bền vững, giàu mạnh từ những điều nhỏ bé nhất trong đời sống hàng ngày.
————-
VOV1 (Đối thoại) trực tiếp 9h15 – 10h ngày 14-6-2025:
(45 phút).
——————
Kịch bản:
CHƯƠNG TRÌNH ĐỐI THOẠI
Phát sóng trực tiếp: 09h15 ngày 15/06/2025, trên kênh Thời sự (VOV1), Đài Tiếng nói Việt Nam
Phát lại 14h05 ngày 14/06/2025 và 17/06/2025
Chủ đề: Tiết kiệm, chống lãng phí: Cần hoàn thiện khung pháp lý toàn diện.
MC: Thưa quý vị và các bạn! Thực hành tiết kiệm, phòng chống lãng phí đã được hiến định trong Hiến pháp năm 2013. Điều 56 quy định: “Cơ quan, tổ chức, cá nhân phải thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, phòng, chống tham nhũng trong hoạt động kinh tế – xã hội và quản lý nhà nước”. Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí cũng đã được Quốc hội thông qua năm 2005, được sửa đổi, bổ sung năm 2013, tạo cơ sở pháp lý từng bước hạn chế lãng phí. Tuy nhiên, tình trạng lãng phí vẫn xảy ra ở nhiều nơi, nhiều lĩnh vực.
Trong bài viết mới đây về “Thực hành tiết kiệm”, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ, bên cạnh kết quả, việc thực hành tiết kiệm vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế. Lãng phí không chỉ tồn tại ở các cơ quan nhà nước mà ngay trong hoạt động xã hội của người dân. Một trong những nguyên nhân được Tổng Bí thư chỉ ra là: Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí chưa thật sự đi vào thực tiễn cuộc sống, các quy định còn chung chung, dẫn đến chưa có cơ chế, biện pháp hiệu quả trong triển khai.
Vậy cần hoàn thiện khung pháp lý ra sao để tiết kiệm, chống lãng phí thực sự trở thành lối sống, chuẩn mực đạo đức của từng cá nhân, nhằm kiến tạo nội lực phát triển bền vững? Chương trình đối thoại hôm nay bàn câu chuyện này, với sự tham gia của 2 vị khách mời:
– Xin trân trọng giới thiệu: Chuyên gia kinh tế, TS Ngô Vĩnh Bạch Dương, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật (Viện Nhà nước và pháp luật)
TS Ngô Vĩnh Bạch Dương: Xin chào BTV, xin kính chào quý vị thính giả của Đài Tiếng nói Việt Nam
– Vị khách mời thứ hai, xin được trân trọng giới thiệu:
Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam
Luật sư Trương Thanh Đức: Xin kính chào quý vị thính giả của Đài Tiếng nói Việt Nam
Xin cảm ơn hai vị khách mời đã tham gia Chương trình đối thoại hôm nay. Chương trình đang được phát sóng trực tiếp trên Kênh Thời sự (VOV1) của Đài Tiếng nói Việt Nam. Quý vị quan tâm, nêu ý kiến, đặt câu hỏi cho khách mời xin mười gọi về các số điện thoại: 0243.934.1040 và 02435.563.563
- Thưa quý vị và hai vị khách mời! Trong bài viết “Thực hành tiết kiệm”, Tổng bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là điều cần làm trong cuộc sống của từng cá nhân và toàn xã hội, là “hòn đá tảng” góp phần xây dựng một xã hội văn minh, phát triển bền vững.
Vì sao tiết kiệm, chống lãng phí lại có vai trò quan trọng như vậy, thưa Luật sư Trương Thanh Đức:?
Luật sư Trương Thanh Đức:
- Còn TS Ngô Vĩnh Bạch Dương, từ thực tế cuộc sống, qua quan sát, ông thấy việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí hiện nay như thế nào?
TS Ngô Vĩnh Bạch Dương:
- Luật sư Trương Thanh Đức có bổ sung gì thêm?
Luật sư Trương Thanh Đức:
# Như phân tích của hai vị khách mời, các biểu hiện lãng phí vẫn hiện hữu ở nhiều nơi, từ những dự án bỏ hoang, tài sản công không được khai thác hiệu quả, cho đến thói quen tiêu xài hoang phí trong đời sống thường ngày. Trước khi tiếp tục trao đổi mời quý vị thính giả và khách mời nghe phản ánh ngắn sau đây:
14-06 DOI THOAI- PHAN ANH
(# Dự án nhà ở xã hội IEC Bảo Ngọc nằm ở ngõ 184, phố Thạch Bàn, quận Long Biên, Hà Nội. Tòa nhà hiện đại, với khoảng 800 căn hộ từng được dự khiến hoàn thành vào năm 2024, đáp ứng phần nào nhu cầu nhà ở cho người thu nhập thấp. Nhưng nhiều năm nay, trên thực địa chỉ là bãi đất hoang. Anh Nguyễn Thế Hải, người dân phường Thạch Bàn, quận Long Biên cho rằng, thực trạng dự án để hoang kéo dài nhiều năm không chỉ ảnh hưởng đến môi trường sinh thái, trật tự đô thị mà còn gây lãng phí tài nguyên đất:
Băng: Bỏ hoang qua rất nhiều chủ rồi. Từ khoảng năm 2018 có chủ đầu tư về để triển khai nhà ở xã hội, nhưng từ đó đến nay không thấy triển khai gì, nhưng giờ bỏ hoang cỏ mục um tùm và không có ai chăm nom gì cả.
Tương tự, Trạm bơm Mỹ Tài, huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định được đầu tư xây dựng hơn 37 tỷ đồng để tưới tiêu hơn 350 héc ta hoa màu các xã Mỹ Tài, Mỹ Chánh Tây nhưng chỉ hoạt động được một thời gian ngắn rồi bỏ hoang, phơi nắng, phơi mưa. Ông Nguyễn Ngọc Cang, ở huyện Phù Mỹ tiếc nuối:
Băng: Từ cái ngày trạm bơm được xây dựng hoàn thành đến nay đâu có tưới tiêu được gì và bỏ hoang tới nay. Họ làm kiểu này đường ống ở khu vực tiếp giáp đường ống của trạm bơm với đường ống vào ruộng của người dân bị hư hỏng hết. Tiếc lắm.
Cho rằng tình trạng lãng phí hiện nay còn phổ biến, từ trong sinh hoạt đời sống, đến đầu tư công và phát triển hạ tầng, đại biểu Nguyễn Anh Trí, đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội nêu ví dụ:
Băng: Lãng phí từ ý tưởng từ những chiến lược trong vấn đề đầu tư. Tôi xin lấy ví dụ về hai bệnh viện ở Hà Nam, cái thời ấy người ta nghiên cứu để làm tập trung rất lớn cái là xây 2 bệnh viện đấy ở cửa ngõ của thành phố Hà Nội. Như vậy, tất cả những bệnh nhân từ Nghệ An, từ Quảng Bình thì sẽ ghé vào đấy. Người ta không cần ra Hà Nội, suy nghĩ như vậy là duy ý chí. Gia đình mà có người thân bị ốm thì kế hoạch trong đầu người ta đều đi ra Hà Nội.)
- Qua phản ánh vừa rồi cho thấy, lãng phí không chỉ cản trở quá trình phát triển, mà còn làm suy giảm lòng tin của người dân đối với sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước. Quan điểm của TS Ngô Vĩnh Bạch Dương như thế về vấn đề này?
TS Ngô Vĩnh Bạch Dương
- Như đã đề cập ngay từ đầu chương trình, nước ta đã có Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và Hiến pháp năm 2013 cũng đã quy định: “Cơ quan, tổ chức, cá nhân phải thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, phòng, chống tham nhũng trong hoạt động kinh tế – xã hội và quản lý nhà nước”. Vậy thì thời điểm này, còn những vướng mắc nào khiến việc thực hành tiết kiệm chống lãng phí chưa hiệu quả, thưa Luật sư Trương Thanh Đức?
Luật sư Trương Thanh Đức:
- Chúng tôi cũng muốn nghe thêm ý kiến của TS Ngô Vĩnh Bạch Dương?
TS Ngô Vĩnh Bạch Dương:
- Bộ luật Hình sự cũng có 2 điều đề cập đến các hành vi phạm tội dẫn đến hậu quả lãng phí. Đó là, Điều 179 về tội thiếu trách nhiệm gây thiệt hại đến tài sản của Nhà nước, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và Điều 219 về tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí. Từ thực tế, Luật sư Trương Thanh Đức thấy đã có nhiều trường hợp bị xử lý hình sự về tội danh này chưa thưa ông?
Luật sư Trương Thanh Đức:
- Một câu chuyện đang thu hút dư luận những ngày này đó là vụ lãng phí hơn 200 tấn xi măng ở xã Lộc Yên, huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh, ngày 10/6 vừa qua, Công an tỉnh Hà Tĩnh đã khởi tố, bắt tạm giam ông Nguyễn Văn Hưng, Chủ tịch UBND xã Lộc Yên về tội Vi phạm quy định, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí. Theo ông Ngô Vĩnh Bạch Dương, vụ việc này giúp cảnh tỉnh ra sao đối với đội ngũ cán bộ, nhất là người đứng đầu?
TS Ngô Vĩnh Bạch Dương:
# Quý vị và các bạn đang nghe chương trình Đối thoại có chủ đề: Tiết kiệm, chống lãng phí: Cần hoàn thiện khung pháp lý toàn diện, với sự tham gia bàn luận của 2 vị khách mời là: Chuyên gia kinh tế, TS Ngô Vĩnh Bạch Dương, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật (Viện Nhà nước và pháp luật) và Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam. Quý vị quan tâm, nêu ý kiến, đặt câu hỏi cho khách mời xin mười gọi về các số điện thoại: 0243.934.1040 và 02435.563.563.
Quay trở lại chương trình, cũng bàn về nguyên nhân khiến công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí thời gian qua còn mang tính hình thức, Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường, đại biểu Quốc hội Bùi Hoài Sơn và Chuyên gia kinh tế, TS. Cấn Văn Lực cho rằng:
14-06 DOI THOAI- VOXPOP
– Trên thực tế khi chúng ta triển khai Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí còn mang tính chất hình thức là nhiều, mang tính chất thủ tục, mang tính chất báo cáo cho đúng quy trình, đúng các quy định, còn bản chất là mỗi lần báo cáo như thế, mỗi 1 năm tổng kết như thế, người ta đã nhìn xem ở địa phương, ở cơ quan, ở đơn vị mỗi một vùng có những yếu tố nào là lãng phí, những gì tồn tại thì hành động năm sau đã tập trung vào chuyện đấy chưa thì chưa có.
– Chúng ta đã có luật, và tại Quốc hội, hằng năm, chúng tôi vẫn đọc các báo cáo về tiết kiệm, chống lãng phí. Tuy nhiên, rõ ràng rằng mặc dù đã có những chuyển biến trong thực tiễn, những kỳ vọng mà chúng ta đặt ra vẫn lớn hơn rất nhiều. Chính vì vậy, chúng ta rất cần có một chuyển biến thực chất hơn. Tất cả những thói quen tiết kiệm, chống lãng phí cần phải trở thành một văn hóa, một trách nhiệm, một chuẩn mực đạo đức của mỗi người.
– Chế tài trong đó chưa nghiêm, chính vì thế khâu thực thi trong thời gian vừa qua của chúng ta tính hiệu quả chưa cao. Tôi rất mong muốn trong thời gian tới chúng ta cần sửa luật này’.
- Trong bối cảnh hiện nay, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí không chỉ là yêu cầu cấp thiết về mặt kinh tế mà còn là một biểu hiện cụ thể của đạo đức công vụ, trách nhiệm xã hội và văn hóa ứng xử của từng cá nhân trong cộng đồng. Vì thế, nhiều ý kiến đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí theo hướng xác định lãng phí tương đương với tham nhũng, chế tài xử lý đối với lãng phí phải cao hơn, nghiêm minh hơn so với Luật hiện hành. Còn Luật sư Trương Thanh Đức, ý kiến của ông như thế nào về đề xuất này?
Luật sư Trương Thanh Đức:
- Ngày 3/6, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 158 về Phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 5/2025. Theo đó, giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ và các cơ quan liên quan khẩn trương hoàn thiện Hồ sơ chính sách Luật Tiết kiệm, chống lãng phí (sửa đổi) theo hướng nghiên cứu chế tài xử lý đủ mạnh, có tính răn đe cao đối với các hành vi lãng phí.
Ông Ngô Vĩnh Bạch Dương có góp ý gì để các quy định trong luật sửa đổi không chỉ mang tính chất cảnh báo, nhắc nhở như hiện nay?
TS Ngô Vĩnh Bạch Dương:
- Trở lại bài viết “Thực hành tiết kiệm” của Tổng bí Thư Tô Lâm, để tạo chuyển biến thực chất trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, Tổng Bí thư chỉ rõ là “tập trung hoàn thiện thể chế, tạo cơ sở khắc phục triệt để những lãng phí do thể chế gây ra, xóa bỏ những rào cản, khó khăn, vướng mắc cản trở phát triển, khơi thông các điểm nghẽn tạo nền tảng cho phát triển”. Như vậy, để tiết kiệm, chống lãng phí hiệu quả cần bắt đầu từ thể chế, thưa Luật sư Trương Thanh Đức?
Luật sư Trương Thanh Đức:
- Cải cách thể chế cũng không chỉ dừng ở việc sửa đổi luật. Để phòng chống lãng phí bền vững, cần nâng cao hiệu quả giám sát thực thi pháp luật. Muốn đồng thời “vá” cả lỗ hổng thể chế và tăng cường năng lực thực thi, cần phải lưu tâm đến những vấn đề nào thưa TS Ngô Vĩnh Bạch Dương?
TS Ngô Vĩnh Bạch Dương:
- Theo ông, trong quá trình hoàn thiện khung pháp lý có nên bổ sung cơ chế, chính sách động viên, khen thưởng kịp thời đối với những cá nhân, tổ chức gương mẫu, tiên phong trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí không và vì sao?
TS Ngô Vĩnh Bạch Dương:
- Trên cơ sở luật, từng cơ quan, đơn vị cần xây dựng và thực thi các quy định, quy chế ra sao để mỗi cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức nghiêm túc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí từ những việc nhỏ hàng ngày, thưa Luật sư Trương Thanh Đức?
Luật sư Trương Thanh Đức:
- Để hoàn thiện thể chế, đổi mới mạnh mẽ công tác xây dựng và thực thi pháp luật nhằm phòng, chống lãng phí từ gốc, theo 2 vị khách mời, cần thực hiện tổng thể các giải pháp như thế nào để tiết kiệm, chống lãng phí thực sự trở thành lối sống, chuẩn mực đạo đức của từng cá nhân, nhằm kiến tạo nội lực phát triển bền vững?
TS Ngô Vĩnh Bạch Dương:
Luật sư Trương Thanh Đức:
# Thưa quý vị và các bạn! Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang đối diện nhiều thách thức, từ áp lực ngân sách đến biến động quốc tế, việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí không chỉ là nhu cầu, mà đã trở thành một đòi hỏi cấp thiết mang tính sống còn. Chống lãng phí không chỉ là ngăn chặn thất thoát nguồn lực, mà còn là cách để vun đắp sức mạnh nội sinh, hướng tới một Việt Nam phát triển bền vững, giàu mạnh từ những điều nhỏ bé nhất trong đời sống hàng ngày.
Một lần nữa xin trân trọng cảm ơn Chuyên gia kinh tế, TS Ngô Vĩnh Bạch Dương, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật (Viện Nhà nước và pháp luật) và Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam đã tham gia chương trình. Cảm ơn quý vị và các bạn đã chú lắng nghe.
Chương trình do các BTV Thu Thảo và Đỗ Minh thực hiện.
Chịu trách nhiệm nội dung: Lê Hằng.