‘Thỏa hiệp chính là tiếp tay cho tin giả’.
Thông tin Vingroup trình báo cơ quan chức năng và khởi kiện hàng loạt cá nhân, tổ chức tung tin vu khống, sai sự thật đang thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận. Lên tiếng về vấn đề này, Luật sư Trương Thanh Đức – Giám đốc Công ty Luật ANVI – khẳng định tin giả là hiểm họa đáng sợ hơn hàng giả, cần phải được nghiêm trị bằng pháp luật, thay vì phớt lờ chờ “chìm xuồng”.
Tin giả là vũ khí phá hoại
Nhiều người coi tung tin thất thiệt chỉ là “chém gió” trên mạng. Phải chăng Vingroup đang nghiêm trọng hóa một vấn đề đời thường, thưa ông?
Tin giả là vấn đề nghiêm trọng với cả nền kinh tế, xã hội, chứ không riêng gì cá nhân, doanh nghiệp. Một tin bịa đặt có thể làm sụp giá cổ phiếu, gây rối loạn thị trường, làm đổ vỡ quan hệ kinh tế, ảnh hưởng đến hàng triệu người lao động… Do đó, tôi cho rằng Vingroup đương đầu với vấn đề vô cùng nhức nhối trên mạng xã hội là phản ứng cần thiết và đúng luật. Đây là ứng xử văn minh với hành vi sai luật là sòng phẳng, công khai bằng pháp luật thay vì đôi co, “đấu khẩu” trên mạng.
Theo ông, điểm nguy hiểm nhất của những thông tin bịa đặt, sai sự thật nằm ở đâu?
Điều nguy hiểm là thông tin sai trái trên mạng lan truyền chóng mặt, tồn tại vĩnh viễn và có sức hủy hoại gấp ngàn vạn lần tin đồn truyền miệng. Thực tế nhiều vụ việc cho thấy, ngay cả khi cơ quan chức năng đã cảnh báo, xử phạt thông tin sai trái một cách hết sức rõ ràng, thuyết phục, nhưng dư luận vẫn cứ hoài nghi ám ảnh, doanh nghiệp vẫn bị mất uy tín, khách hàng vẫn ngần ngại. Bởi vậy, tin giả không chỉ làm hại trước mắt mà còn gây hệ lụy kéo dài, ngay cả khi đã được ngăn chặn kịp thời.
Mặc dù đa số đồng tình nhưng cũng có ý kiến cho rằng phản ứng quyết liệt của Vingroup giống như “dùng quyền lực để bịt miệng”. Ông nghĩ sao về ý kiến này?
Lâu nay, một số người tung ra nhiều thông tin tràn lan trên mạng xã hội, với chủ đích và động cơ riêng gây ảnh hưởng rất tiêu cực cho xã hội mà không phải chịu trách nhiệm khiến dư luận rất bức xúc. Do đó, việc “tuyên chiến” với tin giả của Vingroup nhận được sự đồng tình của nhiều người. Việc sẵn sàng đứng lên đấu tranh, sẵn sàng chiến đấu để góp phần giải quyết một vấn đề lớn của xã hội là biểu hiện cao của văn minh, cũng là đóng góp trách nhiệm xã hội.
Đưa sự việc ra ánh sáng pháp luật là thông điệp mới
Dù rình rang nhưng cũng không ít ý kiến cho rằng nỗ lực của Vingroup cũng chỉ như “ném đá ao bèo” vì khó xử lý tin giả. Đó cũng là lí do nhiều cá nhân doanh nghiệp chọn cách im lặng và “tặc lưỡi” cho qua. Ông nghĩ sao về hiệu quả của việc khởi kiện?
Nếu cứ chọn cách dễ nhất, nhanh nhất là cho qua thì sự cam chịu ấy sẽ làm cho xã hội ngày càng méo mó. Hôm nay là một tin giả, ngày mai có thể là mười tin giả. Tin giả nhỏ nhặt không được ngăn chặn, sẽ nuôi dưỡng cái giả ác độc, nguy hiểm. Im lặng, lo ngại phiền phức, sợ chọc vào tổ kiến lửa chính là sự dung túng. Vì thế, việc Vingroup dám đương đầu là cách làm văn minh và cần được ủng hộ, bởi nó không chỉ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp mà còn ý nghĩa trong cảnh tỉnh xã hội, giúp cộng đồng không bị dẫn dắt, thao túng bởi những thông tin hỗn loạn.
Tôi tin là dù ở bất cứ quốc gia nào, tự do ngôn luận cũng không đồng nghĩa với nói không thành có, vu khống, tung tin bất chấp chỉ để câu view hoặc các động cơ nào khác.
Một số vụ kiện tụng các hành vi vu khống, thông tin sai sự thật từng không có kết quả rõ ràng hoặc án phạt không đủ sức răn đe. Ông có lo Vingroup sẽ đánh đổi quá nhiều cho một kết quả tương tự?
Đúng là thực tế từng có nhiều vụ kiện kết thúc bằng những án phạt hành chính nhẹ nhàng, gây cảm giác “chưa đủ sức răn đe”, thậm chí không xử lý được. Tuy nhiên, trong việc này, giá trị không chỉ nằm ở bản án cuối cùng hay đánh đổi bao nhiêu tiền bạc, thời gian, mà nằm ở việc doanh nghiệp dám đưa sự việc ra ánh sáng pháp luật. Kiện tụng có thể kéo dài, kết quả thế nào chưa thể khẳng định, nhưng điều chắc chắn là doanh nghiệp đã tạo ra một tiền lệ giúp mọi người dũng cảm lên tiếng vì một xã hội văn minh và thượng tôn pháp luật, không thỏa hiệp với sai trái.
Đó chính là thông điệp mạnh mẽ hơn bất kì phán quyết nào, rằng xã hội này không chấp nhận sự bịa đặt và bất kì ai tung tin giả cũng phải bị xử lý.
Ông kì vọng việc Vingroup khởi kiện sẽ mang lại thay đổi gì cho môi trường kinh doanh ở Việt Nam cũng như văn hóa ứng xử trong cộng đồng?
Tôi tin đây là tiếng chuông cảnh tỉnh mạnh mẽ, đúng lúc cho “công dân mạng” nói chung. Cá nhân, doanh nghiệp Việt Nam không thể cứ cam chịu, bó tay với tin tức bịa đặt, vu khống. Đã có một số vụ doanh nghiệp trong nước thắng kiện đơn vị, cá nhân đưa thông tin sai sự thật, tuy nhiên một khi doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam hành động thì hy vọng tác động mạnh đến nhiều doanh nghiệp, cơ quan chức năng và cả xã hội.
Cảm ơn ông!
PV
—————
Tiền phong (Pháp luật) ngày 10-9-2025:
(733/1.059)
—————–
Bài đủ chưa qua cắt sửa:
Luật sư Trương Thanh Đức: Cứ thỏa hiệp là tiếp tay cho tin giả
Thông tin Vingroup trình báo cơ quan chức năng và khởi kiện hàng loạt cá nhân, tổ chức tung tin vu khống, sai sự thật đang thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận. Lên tiếng về vấn đề này, Luật sư Trương Thanh Đức – Giám đốc Công ty Luật ANVI – khẳng định tin giả là hiểm họa đáng sợ hơn hàng giả, cần phải được nghiêm trị bằng pháp luật và đã đến lúc cá nhân, doanh nghiệp Việt phải tuyên chuiến thay vì phớt lờ chờ chìm xuồng.
Tin giả không chỉ là đồn thổi sai trái, mà là vũ khí phá hoại
– Trước hết, ông có cảm nhận thế nào về vấn nạn tin giả trên mạng xã hội?
Tôi là tuýp người không nịnh, ít khen, nhiều chê (tự đội cái mũ phản biện), nhưng luôn thấy rất bất ổn về muôn vàn những màn ném đá áo ào trên mạng xã hội. Từ người danh tiếng đến kẻ ẩn danh, sẵn sàng ném vào mọi thứ, từ lãnh tụ đến dân đen, từ chuyên trên giời đến dưới bể, không chừa một ngóc ngách nào trên trần đời.
Với sự săm soi của hàng triệu cư dân mạng, thì những thứ tưởng như chân lý trước kia, như không làm gì thì mới không có lỗi, nay cũng chưa chắc yên ổn. Ngày nay, làm kiểu gì hay không làm gì cũng vẫn có thể dính lỗi to với dân mạng, nói gì đền làm nhiều, làm nhanh, làm mạnh, thì dù có tốt mấy cũng khó yên ổn. Ai cũng có thể bất thình lình bị đấu tố trên mạng, kể cả việc tôi dám nói trái ý họ trong bài phỏng vấn này.
Tung tin thất thiệt, bới móc, xăm xoi, xúc xiểm, hay diễn đạt kiểu dân dã là bóc phốt dìm hàng, bao giờ cũng hấp dẫn, lôi cuốn, vì dễ bùng lên góc khuất của mỗi con người, ít nhất là thoả mãn cái tôi. Tại sao câu hài Táo quân “Giầu thì nó ghét, đói rét thì nó khinh, thông minh thì nó tìm cách tiêu diệt” lại được nhắc đến nhiều, chẳng qua vì người ta thấy nó đúng quá.
Văn hoá mạng ngày nay nhiều khi bạt mạng, nên thật khó sống, khó hiểu và khó chiều. Việc đồn thổi thời online không còn ai rỉ tai chuyện tiểu tam hay buông sông, ném đất đá vào những cô gái chót lỡ chửa hoang, mà cứ phi thẳng “con mồi” lên mạng để thiên hạ hả hê ném đá bạt mạng trên khắp cõi mạng. “Con mồi” có thể là bất kỳ ai hay doanh nghiệp nào, không chừa một ngóc ngách nào của nhân loại.
– Ở góc độ pháp lí, ông nhìn nhận ra sao về việc Vingroup có hành động pháp lí quyết liệt đối với hàng loạt cá nhân, tổ chức tung tin sai sự thật về Tập đoàn?
Tôi cho rằng đây là phản ứng cần thiết và đúng luật. Ứng xử văn minh với hành vi sai luật là sòng phẳng, công khai bằng pháp luật thay vì đôi co, “đấu khẩu” trên mạng. Lâu nay, một số người tung ra nhiều thông tin tràn lan trên mạng xã hội, với chủ đích và động cơ riêng, khiến dư luận bức xúc vì sự bịa đặt trắng trợn, suy đoán vô căn cứ gây ảnh hưởng rất tiêu cực cho xã hội. Đầu tiên chống tham nhũng, rồi chống lãng phí và đã đến lúc cần phải chống tiêu cực.
Nếu như đời sống trên mặt đất những người đồng điệu về tần số thường có xu hướng xích lại gần nhau, thì “cuộc sống” trên không gian mạng, người có năng lượng xấu hút nhau siêu nhanh, tụ lại siêu mạnh và khi ấy xuất hiện nguy cơ lớn “cái xấu hại người tốt là dễ nhất”, kể cả người vô “tội” hay người vừa “nằm xuống” (hết “tội”).
– Nhiều người coi tung tin thất thiệt chỉ là “chém gió” trên mạng. Vingroup có đang nghiêm trọng hóa một vấn đề đời thường không?
Không. Một lần nữa, Vingroup chấp nhận xông lên hàng đầu để đương đầu giải quyết vấn đề vô cùng nhức nhối trên mạng xã hội. Tin giả không còn là chuyện chém gió bâng quơ, đùa cợt vô tư, mà đã trở thành vấn đề nghiêm trọng với cả nền kinh tế, xã hội, chứ không riêng gì cá nhân, doanh nghiệp nào. Chúng ta đang sống trong xã hội số, thông tin xấu độc càng dễ lan truyền với tốc độ kinh hoàng. Một tin bịa đặt có thể làm sụp giá cổ phiếu, gây rối loạn thị trường, làm đổ vỡ quan hệ kinh tế, ảnh hưởng đến hàng triệu người lao động… Thế giới cũng đang đau đầu vì nạn fake news và Việt Nam thì còn đáng ngại hơn nữa.
Từ thời chưa có internet, tôi đã đọc được cuốn sách, trong đó có ý rằng, để gây sự thu hút, thì người ta không đưa tin con gì đó đớp người, vì nó quá hiển nhiên bình thường, mà phải viết kiểu ai đó cắn con gì đó thì mới câu được “viu”. Trong thế giới bùng nổ, bội thực thông tin, thì càng phải tìm ra sự khác thường, thoả mãn gốc khuất của người.
– Theo ông, điểm nguy hiểm nhất của những thông tin bịa đặt, sai sự thật nằm ở đâu?
Điều nguy hiểm là thông tin sai trái trên mạng lan truyền chóng mặt và có sức hủy hoại gấp ngàn vạn lần tin đồn truyền miệng. Trên mạng, dấu vết tồn tại lâu dài, tiêm nhiễm vào hàng triệu người, rất khó xóa bỏ. Thực tế nhiều vụ việc cho thấy, ngay cả khi cơ quan chức năng đã cảnh báo, xử phạt thông tin sai trái một cách hết sức rõ ràng, thuyết phục, nhưng dư luận vẫn cứ hoài nghi ám ảnh, doanh nghiệp vẫn bị mất uy tín, khách hàng vẫn ngần ngại. Bởi vậy, tin giả không chỉ làm hại trước mắt mà còn gây hệ lụy kéo dài, ngay cả khi đã được ngăn chặn kịp thời.
– Dư luận lo ngại phản ứng mạnh của doanh nghiệp như Vingroup có thể là hành vi “dùng quyền lực để bịt miệng”. Ông nghĩ sao về ý kiến này?
Chắc chắn sẽ có những ý kiến như vậy, bởi bên cạnh những lợi ích tuyệt vời, không gian mạng cũng rất nhiều rác rưởi. Hành vi “tuyên chiến” này của Vingroup sẽ nhận được sự đồng tình vì góp phần vào việc chấn chỉnh ứng xử trên mạng xã hội, nhưng cũng sẽ bị một số phản ứng trái chiều.
Nói xấu thì chính nó đã được định vị bằng ngôn từ là “xấu” rồi và luật thì có những quy định xử lý như buộc phải xin lỗi, bồi thường dân sự, phạt hành chính, thậm chí xử tội hình sự (như Tội vu khống hay Tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Cái đẹp dẹp cái xấu, chính là góp phần “bịt miệng” cái sai. Nhưng chính thức thì chỉ có pháp luật, Nhà nước và Toà án mới có quyền lực để “bịt miệng” cái ác, cái xấu.
Vì vậy, hành động khởi kiện cho thầy quyết liệt, dũng cảm của Vingroup, một lần nữa chấp nhận thử thách đi đầu, sẵn sàng chiến đấu để giải quyết một vấn đề lớn của xã hội, không im lặng, không chỉ nói không, mà phải giải quyết đẩy lùi sai trái, giả dối. Đó mới là biểu hiện cao của văn minh, là đóng góp trách nhiệm xã hội, đúng như tinh thần đổi mới mạnh mẽ, quyết liệt của Tổng Bí thư Tô Lâm.
Đưa sự việc ra ánh sáng pháp luật là thông điệp mới
– Có ý kiến cho rằng cách đấu tranh với tin giả như Vingroup đang làm chỉ là “ném đá ao bèo”. Đó cũng là lí do nhiều cá nhân doanh nghiệp chọn cách im lặng và cho qua, thưa ông?
Dù chưa kinh doanh thì ai cũng thuộc câu “khách hàng là thượng đế”, khi đã kinh doanh thì thuộc thêm câu “khách hàng luôn luôn đúng”, nên điều sống còn của doanh nghiệp là giữ khách và lấy lòng khách hàng. Doanh nghiệp dù không thích thì cũng phải thừa nhận khi khách hàng không hài lòng, góp ý chân thành, chỉ trích đúng, kể cả nặng nề, vì nói phải củ cải cũng nghe. Nhưng nếu nói sai, thậm chí là sự vu khống, bịa đặt thì người ta cũng cần phải tự vệ theo đúng luật.
Nếu cứ chọn cách dễ nhất, nhanh nhất là cho qua thì sự cam chịu ấy sẽ làm cho xã hội ngày càng méo mó. Hôm nay là một tin giả, ngày mai có thể là mười tin giả. Giả nhỏ nhặt không được ngăn chặn, sẽ nuôi dưỡng cái giả ác độc, nguy hiểm. Im lặng, lo ngại phiền phức, sợ chọc vào tổ kiến lửa chính là sự dung túng. Vì thế, việc Vingroup dám đương đầu là cách làm quyết liệt và cần được ủng hộ, bởi nó không chỉ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp mà còn ý nghĩa trong cảnh tỉnh xã hội, giúp cộng đồng không bị dẫn dắt, thao túng bởi những thông tin hỗn loạn.
– Không chỉ trong nước, Vingroup còn làm việc với luật sư quốc tế để khởi kiện cả tổ chức, cá nhân ở nước ngoài – nơi quyền tự do ngôn luận được đảm bảo rất rộng. Liệu có cơ hội thắng kiện không, thưa ông?
Tôi tin là dù ở bất cứ quốc gia nào, tự do ngôn luận cũng không đồng nghĩa với nói không thành có, vu khống, tung tin bất chấp chỉ để câu view hoặc các động cơ nào khác. Vấn đề nằm ở chứng cứ. Nếu có tài liệu, dữ liệu rõ ràng về việc phát tán thông tin sai sự thật và thiệt hại thực tế, thì sẽ được Tòa án xem xét bảo vệ. Bởi thế, việc Vingroup hợp tác với luật sư quốc tế là bước đi đúng, bởi họ hiểu luật sở tại và có thể giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp Việt.
– Nhiều vụ kiện tụng các hành vi vu khống, thông tin sự thật đều không có kết quả rõ ràng hoặc án phạt cuối cùng khá nhẹ nhàng. Ông có lo Vingroup sẽ đánh đổi quá nhiều cho một kết quả tương tự?
Đúng là thực tế từng có nhiều vụ kiện kết thúc bằng những án phạt hành chính nhẹ nhàng, gây cảm giác “chưa đủ sức răn đe”, thậm chí không xử lý được. Tuy nhiên, trong việc này, giá trị không chỉ nằm ở bản án cuối cùng hay đánh đổi bao nhiêu tiền bạc, thời gian, mà nằm ở việc doanh nghiệp dám đưa sự việc ra ánh sáng pháp luật. Kiện tụng có thể kéo dài, kết quả thế nào chưa thể khẳng định, nhưng điều chắc chắn là doanh nghiệp đã tạo ra một tiền lệ giúp mọi người dũng cảm lên tiếng vì một xã hội văn minh và thượng tôn pháp luật, không thỏa hiệp với sai trái.
Đó chính là thông điệp mạnh mẽ hơn bất kì phán quyết nào, rằng xã hội này không chấp nhận sự bịa đặt và bất kì ai tung tin giả cũng phải bị xử lý.
– Ông kì vọng việc Vingroup khởi kiện sẽ mang lại thay đổi gì cho môi trường kinh doanh ở Việt Nam cũng như văn hóa ứng xử trong cộng đồng?
Tôi tin đây là tiếng chuông cảnh tỉnh mạnh mẽ, đúng lúc cho “công dân mạng”. Cá nhân, doanh nghiệp Việt Nam không thể cứ cam chịu, bó tay với tin tức bịa đặt, vu khống. Đã có một số vụ doanh nghiệp trong nước thắng kiện báo chí và cá nhân đưa thông tin sai sự thật, tuy nhiên một khi doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam hành động thì hy vọng tác động mạnh đến nhiều doanh nghiệp, cơ quan chức năng và cả xã hội.
– Cảm ơn những chia sẻ của ông!