Xây công trình phụ trợ trên đất nông nghiệp: Nới nhưng kiểm soát chặt.
(CT) – Luật Đất đai 2024 cho phép xây công trình phụ trợ phục vụ sản xuất nông nghiệp, nhưng đi kèm giám sát chặt chẽ, tránh vi phạm và lợi dụng chính sách.
Nông dân được phép xây công trình phụ trợ trên đất nông nghiệp
Theo Quyết định 90/2024/QĐ-UBND của UBND TP. Hồ Chí Minh quy định về sử dụng một diện tích đất nông nghiệp để xây dựng công trình phục vụ trực tiếp sản xuất nông nghiệp trên địa bàn thành phố, chỉ những công trình phục vụ trực tiếp sản xuất nông nghiệp mới được phép xây dựng, tuyệt đối không sử dụng làm nơi ở hay công trình dân sinh khác.
Xây dựng công trình phụ trợ trên đất nông nghiệp. Ảnh minh họa
Các điều kiện cơ bản gồm: Đất phải có mục đích sử dụng là đất nông nghiệp (trừ đất lúa), đã có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và còn thời hạn. Diện tích đất tối thiểu từ 500m² trở lên (có thể gộp nhiều thửa cùng chủ sử dụng). Công trình xây dựng không vượt quá 1% diện tích đất và tối đa 50m². Chỉ được xây một tầng, cao không quá 5m, kết cấu bán kiên cố, không có tầng hầm, gác lửng. Không bố trí cửa hậu, bếp, nhà vệ sinh trong công trình.
Công trình được phép tồn tại 3 năm. Hết thời hạn, nếu có nhu cầu tiếp tục, người dân nộp đơn xin gia hạn để UBND xã rà soát, hỗ trợ giải quyết. Màu sắc khuyến nghị là nâu đỏ để dễ quản lý.
Thủ tục được đánh giá là đơn giản: Chỉ cần nộp đơn, bản vẽ sơ đồ và giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Thời gian giải quyết trong vòng 10 ngày.
Xã Bình Chánh (TP. Hồ Chí Minh) là đơn vị đầu tiên ban hành văn bản hướng dẫn để bà con triển khai. Chính sách này được người dân đón nhận tích cực, bởi sau hàng chục năm kiến nghị, nay nhu cầu thực tế mới được giải quyết. Nhiều hộ nông dân cho rằng quy định mới giúp họ thuận lợi hơn trong sản xuất, yên tâm mở rộng mô hình, cung cấp sản phẩm trực tiếp cho người tiêu dùng. Việc có kho chứa, nơi sơ chế đảm bảo vệ sinh cũng góp phần nâng cao uy tín và giá trị nông sản, nhất là khi vận chuyển xa.
Để quản lý hiệu quả, UBND xã Bình Chánh yêu cầu các công trình phụ trợ phải sơn màu nâu đỏ ở phần mái và tường ngoài. Quy định này vừa tạo sự đồng bộ, vừa giúp cơ quan chức năng dễ nhận diện, ngăn ngừa việc lợi dụng chính sách để xây dựng sai mục đích.
Theo quy định, mỗi công trình được phép tồn tại tối đa ba năm kể từ ngày được chấp thuận. Nếu còn nhu cầu sử dụng, người dân có thể nộp đơn xin gia hạn và hồ sơ sẽ được giải quyết trong vòng 10 ngày.
Khung pháp lý về việc này đã được quy định rõ. Theo Điều 31 Luật Đất đai 2024, người sử dụng đất có trách nhiệm dùng đất đúng mục đích, tuân thủ ranh giới thửa đất, quy định về độ sâu, chiều cao, bảo vệ công trình công cộng và các quy định pháp luật liên quan. Khoản 3 Điều 178 của Luật cho phép người sử dụng đất nông nghiệp được dùng một phần diện tích theo quy định của UBND cấp tỉnh để xây dựng công trình phục vụ trực tiếp sản xuất nông nghiệp.
Nghị định 112/2024/NĐ-CP cũng nêu rõ, công trình phụ trợ chỉ bao gồm nơi sơ chế, bảo quản nông sản; kho chứa vật tư, máy móc, dụng cụ; hoặc khu trưng bày, giới thiệu sản phẩm. Việc xây nhà ở trên đất nông nghiệp không thuộc diện này và chỉ được phép nếu chuyển đổi mục đích sử dụng đất.
Chính sách mới không chỉ đáp ứng nguyện vọng lâu nay của nông dân mà còn góp phần thúc đẩy sản xuất hiệu quả, nâng cao giá trị nông sản, hướng đến nền nông nghiệp hiện đại và bền vững hơn.
Cần vừa mở, vừa siết trong quản lý công trình phụ trợ
Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, cho biết Luật Đất đai 2024 đã có quy định rõ ràng về việc xây dựng công trình phụ trợ trên đất nông nghiệp. Trên cơ sở đó, các địa phương ban hành quy định cụ thể như diện tích tối thiểu hay yêu cầu giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là hoàn toàn phù hợp, nhằm hỗ trợ sản xuất nông nghiệp và khắc phục tình trạng xây dựng trái phép trước đây.
Tuy nhiên, Luật sư Trương Thanh Đức nhấn mạnh, người dân vẫn phải tuân thủ nghiêm các điều kiện về giấy phép xây dựng, quy mô công trình, tác động môi trường và phương án tháo dỡ. Chính quyền địa phương cần tăng cường thanh tra, kiểm tra để tránh tình trạng lợi dụng chính sách, bởi khi “nới” quyền xây dựng thì nguy cơ vi phạm cũng cao hơn.
Theo Luật sư Trương Thanh Đức, chính sách mới sẽ tháo gỡ nhiều điểm nghẽn, tạo điều kiện cho nông nghiệp chuyển sang hướng hiện đại. Song, cho phép xây dựng không đồng nghĩa với hiện đại hóa toàn diện. “Ở miền núi, việc dựng chòi nhỏ phục vụ sản xuất là hợp lý, nhưng ở đồng bằng, xây dựng nhà xưởng lớn chưa chắc là ưu tiên. Mọi việc cần tiến hành từng bước, có kiểm soát và phù hợp với quy hoạch”, ông phân tích.
Luật sư Trương Thanh Đức cũng cho rằng đất đai vốn là lĩnh vực nhạy cảm, nên chính sách phải vừa bảo đảm quyền lợi người sử dụng đất, vừa tránh lạm dụng. Trước đây, hạn chế xây dựng trên đất nông nghiệp xuất phát từ các yêu cầu quản lý nguồn nước, phòng chống dịch bệnh, quy hoạch nông thôn. Khi điều kiện thay đổi, cơ chế cũng cần mở dần để sử dụng đất hiệu quả hơn, nhưng phải gắn liền với giám sát chặt chẽ.
“Quan điểm của tôi là ủng hộ cho phép xây dựng công trình phụ trợ trên đất nông nghiệp, nhưng đi kèm quản lý nghiêm ngặt, thực hiện từng bước. Chính sách phải vừa hỗ trợ sản xuất, vừa phòng ngừa lợi dụng”, Luật sư Trương Thanh Đức nhấn mạnh.
Chính sách mới được kỳ vọng không chỉ giúp nông dân an tâm đầu tư, nâng cao chất lượng sản xuất mà còn góp phần gia tăng thu nhập, từng bước đưa nông nghiệp tiến gần hơn với mô hình sản xuất hiện đại.
Nguyễn Hạnh
—————
Công thương (Xã hội) ngày 17-9-2025:
(401/1.198)