(ĐBND) – Luật Đầu tư quy định chỉ có 267 lĩnh vực kinh doanh có điều kiện, nhưng đến thời điểm hiện tại có tới gần 6.000 giấy phép con, trong đó có gần 3.000 giấy phép con được ban hành trái thẩm quyền. Khi tư duy “lo hộ” doanh nghiệp trong nhiều văn bản vẫn khá rõ, thì phải chăng đây là hệ quả tất yếu (?!).

Chỉ tăng, không giảm

Theo thống kê từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trong số 5.826 điều kiện đầu tư, kinh doanh áp dụng đối với 267 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện theo quy định của Luật Đầu tư 2014, hiện có đến 2.833 điều kiện đang được quy định tại các văn bản được ban hành không đúng thẩm quyền, bao gồm cả các văn bản được ban hành trước và sau khi Luật có hiệu lực thi hành.

Trong khi Luật Đầu tư 2014 nêu rõ, các quy định về đăng ký kinh doanh do các bộ, UBND các cấp đương nhiên hết hiệu lực thi hành từ ngày 1.7.2016, theo LS Trương Thanh Đức – thành viên Tổ Công tác thi hành Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư, không cần chờ đến ngày đó mà điều kiện kinh doanh đã trái luật nhiều năm qua. Rõ ràng Luật Doanh nghiệp 2005 đã quy định: “Bộ, cơ quan ngang bộ, HĐND và UBND các cấp không được quy định về ngành, nghề kinh doanh có điều kiện và điều kiện kinh doanh” (Khoản 5, Điều 7); thì quy định về “ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện” (Khoản 3, Điều 7) của Luật Đầu tư 2014 chỉ là nhắc lại. Duy cho một điểm khác là, hiện nay Thủ tướng Chính phủ cũng không còn được phép ban hành điều kiện kinh doanh như trước đây.

Chẳng thế mà, trong thời gian qua, số giấy phép con, tức điều kiện kinh doanh do các bộ, ngành và chính quyền địa phương ban hành trái luật không những không giảm mà còn tăng vọt với con số lên đến khoảng hàng nghìn điều kiện kinh doanh trái luật, LS Trương Thanh Đức nhấn mạnh.

Thực tế ghi nhận, Luật Đầu tư 2014 có quy định chỉ có 267 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, nhưng tại thời điểm này đã xuất hiện ít nhất ngành, nghề kinh doanh thứ 268 là dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn. Song dù điều kiện kinh doanh thuộc 268 ngành, nghề trên, nhưng chưa có quy định cụ thể hoặc mới chỉ được quy định trong các thông tư, mà không được Chính phủ ban hành bằng các Nghị định trước ngày 1.7.2016 thì sẽ vô hiệu. Ngoài ra, dẫn chiếu quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2008 “thời điểm có hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật được quy định trong văn bản nhưng không sớm hơn 45 ngày kể từ ngày công bố hoặc ký ban hành”, thì các điều kiện kinh doanh này có được ban hành đúng thẩm quyền ngay hôm nay, thì vẫn cứ trái luật.

Nguồn: vietstock.vn

Dự thảo nghị định 8 “không”

Ông Nguyễn Quốc Bình – Chủ tịch Hiệp hội Taxi Hà Nội cho hay, vì các điều kiện kinh doanh ràng buộc nên taxi không phát triển được. “Mặc dù Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư không cho phép UBND các địa phương được ban hành điều kiện kinh doanh, nhưng chỉ cần một chỉ thị của lãnh đạo là phải thi hành. Chỉ thị của lãnh đạo nói tạm dừng cấp phép kinh doanh taxi nên từ năm 2010 đến nay hầu hết các doanh nghiệp taxi không tăng. Bởi chỉ thị, quyết định to hơn luật nên buộc doanh nghiệp phải luồn lách bằng cách thành lập công ty ở các địa phương khác rồi đem xe về Hà Nội. Luồn lách đủ đường chỉ để được kinh doanh”.

Theo ông Đậu Anh Tuấn – Trưởng ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), doanh nghiệp có lẽ sẽ không quá sợ điều kiện kinh doanh như vậy, nếu được ban hành một cách minh bạch, thay vì ban hành một cách khó hiểu như hiện nay, gây bất lợi cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Hơn cả, ông Đậu Anh Tuấn tỏ ra quan ngại về chất lượng các nghị định khi tính đến nay đã có 50 nghị định, trong đó 38 nghị định đã trình Chính phủ. Khối lượng nghị định nhiều đến mức Bộ Tư pháp phải thẩm định tới 44 nghị định trong một tuần.

Đây là hệ quả của các bộ, ngành khi cứ tư duy “lo hộ” doanh nghiệp, mà vô tư ban hành các điều kiện kinh doanh trái thẩm quyền mặc dù Luật Đầu tư không hề cho phép làm việc đó, ông Vũ Tiến Lộc – Chủ tịch VCCI nói và cho biết thêm: “Các bộ, ngành dường như đang thực hiện các hoạt động này một cách cơ học, đó là nâng các quy định từ cấp thông tư lên thành nghị định và vẫn giữ nguyên tính chất của quy định, chưa đánh giá về tính hợp lý và hiệu quả của các quy định về điều kiện kinh doanh”.

Đồng tình quan điểm này, ông Đậu Anh Tuấn còn chỉ ra thực tế, hiện nay các nghị định, thông tư về điều kiện kinh doanh được các bộ xây dựng với 8 “không”. Đó là: không đăng dự thảo trên mạng; không lấy ý kiến doanh nghiệp; không tổ chức hội thảo; không đánh giá tác động; không tổng kết thi hành; không kiểm soát thủ tục hành chính; không thuyết minh; không bản giải trình ý kiến. Vậy nên, chỉ có 24/50 nghị định được lấy ý kiến từ đại diện cộng đồng doanh nghiệp là VCCI.

Phải thừa nhận, trong quá trình rà xét, nhiều cơ quan soạn thảo vẫn chưa tách bạch các điều kiện đầu tư kinh doanh để tiếp cận thị trường của các chủ thể với các quy định về quy trình sản xuất, tiêu chuẩn đối với chất lượng sản phẩm, dịch vụ. Như vậy, xét về bản chất, rất nhiều điều kiện kinh doanh vẫn như cũ mà chưa có sự sàng lọc, đánh giá để cân nhắc sửa đổi, loại bỏ. Điều này sẽ kéo theo hệ quả là những ngành nghề không cần thiết quy định điều kiện kinh doanh. Góp ý cho việc rà soát, sửa đổi, loại bỏ các điều kiện kinh doanh trong các nghị định, ông Đậu Anh Tuấn kiến nghị, các cơ quan nhà nước cần đề cao đến tính minh bạch trong quá trình rà soát, xây dựng nghị định liên quan đến điều kiện kinh doanh. Hay nói như của ông Nguyễn Quốc Bình: “Nếu phải ban hành nghị định thì các bộ, ngành phải cố gắng bao trùm vấn đề, tránh tình trạng đẻ thêm thông tư, rồi chỉ thị… khiến doanh nghiệp rất khổ”.

MINH TRÍ

——————————–

Đại biểu Nhân dân (Pháp luật) 16-6-2016:

http://daibieunhandan.vn/ONA_BDT/NewsPrint.aspx?newsId=373742

(384/1.284)