(ANVI) – Chuẩn bị tại chỗ & phát biểu tại cuộc họp chuyên gia tài chính, ngân hàng & kinh tế vĩ mô, do NHNN tổ chức ngày 17-7-2024.
1. Lý do xét lại:
1.1. Thứ nhất, có thể nói, việc áp dụng lãi suất tiền gửi USD 0% là một chính sách lớn, đồng thời là một sự thành công vượt quá sự mong đợi. Việc xem xét lại lãi suất tiền gửi USD 0% không phải bây giờ mới đặt ra, mà ngay từ khi Thống đốc Lê Minh Hưng mới nhậm chức, nhưng vẫn được giữ nguyên đến nay mà cơ bản là ổn.
1.2. Thứ hai, cần xác định lại mục tiêu, hiệu quả có thay đổi so với khi bắt đầu áp dụng chính sách lãi 0% tiền gửi USD cách đây gần 10 năm hay không? Theo Báo cáo của NHNN thì tôi cho rằng vẫn đáp ứng tốt mục tiêu và hiệu quả của chính sách này. Báo cáo và cuộc họp này chính là một bước tổng kết quan trọng. Nếu vẫn giữ nguyên các mục tiêu và định hướng của chính sách lãi suất tiền gửi USD 0% là ổn định kinh tế vĩ mô, chống đô la hoá, không khuyến khích gửi USD, giảm thiểu và tiến tới không cho vay USD thì chính sách lãi suất này có thay đổi cũng không nhiều.
1.3. Thứ ba, về pháp lý, khác với vàng, lãi suất tiền gửi nói chung, USD nói riêng hoàn toàn cho Ngân hàng Nhà nước quyết định nếu theo đúng quy dịnh.
2. Thực trạng xem xét:
2.1. Thứ nhất, cân đối cung cầu huy động, cho vay và sử dụng ngoại hối trong nền kinh tế, NHNN nắm rõ nhất;
2.2. Thứ hai, việc trả lãi ngoài: Vẫn diễn ra trên thực tế với nhiều cách thức khác nhau. Tuy nhiên, không phải tất cả mà chỉ một số chứ không phải là tất cả và quan trọng hơn là không chỉ đối với tiền gửi USD mà cả VND;
2.3 Thứ ba, người dân vẫn sẵn sàng gửi USD 0% vì vẫn có lợi, thậm chí một số thời điểm là lợi hơn gửi VND.
3. Kiến nghị giải pháp:
3.1. Nguyên tắc chung vẫn là tôn trọng quy luật thị trường và phù hợp với thực tế. Tuy nhiên vẫn đành phải chấp nhận nhiều yếu tố phi thị trường, nhất là thị trường tiền tệ.
3.2. Vì vậy, xem lại vấn đề lãi suất USD 0% trên cơ sở phân biệt lãi suất tiền gửi USD theo nguồn gốc:
Thứ nhất, đối với USD của doanh nghiệp có nguồn gốc xuất khẩu thì trả lãi hợp lý (ví dụ 1 – 2%) để bảo đảm sự khuyến khích hợp lý trong đầu tư, kinh doanh, trong đó có đầu tư nước ngoài. Điều này không khó, vì việc quản lý ngoại tệ đầu vào, đầu ra của doanh nghiệp khá chặt chẽ, minh bạch;
Thứ hai, đối với USD do người dân nắm giữ, nhất là USD trôi nổi trên thị trường, thì có thể áp dụng 03 trường hợp lãi suất theo thứ tự ưu tiên như sau:
– Có thể trả lãi với mức rất thấp, ví dụ 0,1 – 0,2%/năm (bằng với mức lãi suất tiền gửi VND không kỳ hạn hay lãi suất tiền gửi có kỳ hạn rút ra trước hạn);
– Giữ nguyên 0% nếu chưa thấy sức ép bất lợi;
– Áp dụng lãi suất âm, là vấn đề cần đặt ra và sẵn sàng áp dụng bất cứ thời điểm nào.
3.3. Trước mắt, cần truyền thông rộng đường dư luận theo hướng: Có thể áp dụng cả 3 mức lãi dương, bằng không hay lãi âm như trên và áp dụng mức nào thì cũng vẫn là lãi suất thị trường mà các nước có nền kinh tế thị trường phát triển áp dụng.
—————————-
Hà Nội ngày 17-7-2024
Luật sư Trương Thanh Đức,
Giám đốc Công ty Luật ANVI, Trọng tài viên VIAC.
(691)