Chưa có cơ sở truy thu

Liên quan đến quyết định truy thu 408 tỷ đồng tiền thuế tiêu thụ đặc biệt sau khi Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán năm 2013 của Tổng công ty Bia Rượu Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco) trong khi Kiểm toán thừa nhận sự việc diễn ra do lỗ hổng của Luật nhưng vẫn khẳng định Sabeco phải nộp lại số thuế tiêu thụ đặc biệt.

Theo đại diện Kiểm toán Nhà nước, thuế tiêu thụ đặc biệt được đánh vào khâu sản xuất và xác định là giá bán ra cuối cùng của khâu sản xuất nhưng Sabeco đã lập công ty TNHH Một thành viên thương mại Sài Gòn tiêu thụ sản phẩm của bia Sài Gòn, đối với các sản phẩm bia Sài Gòn mô hình sản xuất 100% vốn công ty mẹ.

Công ty thành lập công ty liên kết, công ty con chiếm đến 90% là vốn nhà nước, có 10 công ty thương mại khu vực bán sản phẩm ra đại lý cấp 1 với mô hình sản xuất kinh doanh là khép kín của Tổng công ty bia Sài Gòn.

Lợi nhuận cuối cùng được gửi về Sabeco do đó Kiểm toán Nhà nước xác định khâu cuối cùng là ở công ty thương mại khu vực trước khi bán ra cho các đại lý và chnsg tôi truy thu khoản thuế đó”, bà Trương Thị Việt Hương, Kiểm toán trưởng Kiểm toán khu vực 4 (Kiểm toán Nhà nước) nói.

Đại diện Kiểm toán Nhà nước cũng cho biết, hiện tượng của Sabeco thực chất là lỗ hổng nhưng vẫn khẳng định sẽ truy thu 408 tỷ đồng từ doanh nghiệp này.

Trao đổi với BizLIVE, Luật sư Trương Thanh Đức cho biết, việc Kiểm toán Nhà nước áp đặt câu chữ và điều luật như vậy là không công bằng, cơ quan nhà nước phải tôn trọng Luật đầu tiên sau đó đến người dân.

“Quy định như vậy là hoàn toàn đúng, nếu làm đúng bản chất giảm thuế là lách luật, đây là lỗ hổng, sơ hở của Luật do đó nhà nước phải chịu thiệt, chỉ khi nào hoàn thiện, áp dụng mới có quyền truy thu của doanh nghiệp”, ông Đức nêu quan điểm.

Luật sư Đức phân tích, hầu hết các doanh nghiệp đều làm như Sabeco, đơn vị hạch toán độc lập, nhưng cũng chính đơn vị này bán hàng. Thứ 2 là đơn vị độc lập, kinh doanh thương mại mặc dù văn bản không nói độc lập nhưng tất cả các công ty TNHH đều là hạch toán độc lập, các đơn vị thuộc doanh nghiệp không đơn vị nào được hạch toán độc lập.

“Đây là trường hợp cực kỳ rõ, độc lập nên có thể mua đắt, mua rẻ là việc của người ta, bên này giảm thuế bên kia tăng thuế”, ông Đức nói.

Hệ thống phân phối của Sabeco. Đồ hoạ: Sabeco

Ông Đức cũng cho biết, thuế đánh hay không, đánh nhiều hay ít thuộc thẩm quyền của Quốc hội, không phải quyền của Chính phủ nhưng có thực tế là từ trước đến nay Luật thuế đều rất sơ sài, nội dung quan trọng thường “đẩy” cho Nghị định, Thông tư trong khi thực chất Nghị định, Thông tư chỉ có chức năng minh hoạ, quy định thêm trình tự thủ tục.

Đồng quan điểm, TS. Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) cũng cho rằng, vấn đề này cần được đưa ra Quốc hội lấy ý kiến nhằm đảm bảo sự “sòng phẳng”, đồng thời phải có sự đối chiếu với thông lệ quốc tế.

“Kiểm toán nói doanh nghiệp làm sai và đề nghị Bộ Tài chính thay đổi Nghị định rõ ràng phải thay đổi Nghị định trước rồi mới kết tội doanh nghiệp nếu doanh nghiệp thực hiện sai. Lập luật có lỗ hổng nhưng vẫn kết tội là chưa thoả đáng”, ông Doanh cho hay.

Sabeco thắng kiện nếu khiếu kiện

Trả lời câu hỏi, liệu nếu Sabeco khiếu kiện, doanh nghiệp này có thắng kiện hay không, luật sư Đức cho biết, về lý và luật Sabeco kiện sẽ thắng nhưng vị luật sư này cũng nêu ra một cách giải quyết khác.

Theo đó, ông Đức cho rằng, nếu truy thu thuế tiêu thụ đặc biệt của doanh nghiệp phải giải quyết việc thoái thu thuế thu nhập doanh nghiệp do đã thu quá.

Luật sư Đức lập luận rằng, truy thu 408 tỷ đồng thuế tiêu thụ đặc biệt đến thời điểm này phải nộp con số đã gấp 4-5 lần. Giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đã làm tăng thuế thu nhập doanh nghiệp nên nếu truy thu giải quyết việc thoái thu thuế doanh nghiệp do đã thu quá, số tiền này có thể ở mức hơn 100 tỷ đồng.

“Nếu cuối cùng vẫn đánh thuế, nhà nước cũng làm sai và xuất hiện tình trạng thuế chồng chéo”, ông Đức nói.

Cũng theo ông Đức, đối với các sản phẩm như rượu, bia ở nhiều nước khác trên thế giới có 2 cách tính thuế tiêu thụ đặc biệt, tính giá bán cuối cùng hoặc tính theo giá đơn vị sản xuất bán ra vì bản chất giá bán ra có thể bán lỗ, bán lãi, bán dưới giá thành… là câu chuyện thị trường, bất kể doanh nghiệp nào cũng có thể tham gia mua, giá mua có thể khác nhau.

Ông Mai Thanh Tòng, Phó Chủ tịch Hội Kế toán hành nghề Việt Nam cho biết, Bộ Tài chính đã có tờ trình gửi Chính phủ về dự thảo Nghị định thi hành Thuế tiêu thụ đặc biệt quy định giá tính thuế, tức là giá cơ sở sản xuất bán ra trường hơp bán qua công ty thương mại phải là công ty thương mại đầu tiên không có quan hệ công ty mẹ công ty con, tránh tính trạng thành lập công ty con để chuyển giá.

Tuy nhiên, luật sư Trương Thanh Đức cũng cho biết, dự thảo Nghị định kể trên vẫn còn nhiều điểm hạn chế như việc áp đặt mức chênh lệch gấp đôi, gấp 3 thay vì chênh bao nhiêu áp đặt bấy nhiêu.