(VOV1) – Thưa quý vị và các bạn, điểm nóng thời sự được dư luận quan tâm gần đây, đó là cựu chủ tịch HĐTV Tập đoàn dầu khí Quốc gia VN, bị bắt vì tội cố ý làm trái quy định của Nhà nước gây hậu quả nghiêm trọng, khi đang còn là Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Đại Dương Oceanbank, giai đoạn 2010 – 2012. Nghĩa là bị bắt về những vi phạm khi còn là lãnh đạo ngân hàng. Nhưng đây chỉ là diễn biến tiếp theo của việc nhiều cựu lãnh đạo ngân hàng bị bắt kể từ vài năm trở lại đây. Trước đó, cựu lãnh đạo những ngân hàng như Agribank, ACB, GPBank, VNCB cũng đã bị bắt với nhiều vi phạm liên quan đến hoạt động ngân hàng.
Những kết luận cuối cùng về các sai phạm đối với từng cá nhân sẽ được các cơ quan chức năng làm rõ. Còn câu chuyện Thời sự hôm nay, chúng tôi muốn bàn về chuyện việc nhiều cựu lãnh đạo ngân hàng bị bắt cho thấy nổi lên những vấn đề gì trong hoạt động của lĩnh vực ngân hàng thời gian qua, đặc biệt là giai đoạn phát triển nóng cách đây vài năm. Bên cạnh đó là việc các quy định đã có, nhưng liệu có kẽ hở luật pháp hay giám sát nào khiến những sai phạm lớn của lĩnh vực này đã xảy ra. Khách mời của Câu chuyện thời sự hôm nay là Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI. Luật sư Trương Thanh Đức trước đây từng là phó tổng giám đốc của một Ngân hàng TMCP lớn, nên là người am hiểu về lĩnh vực ngân hàng. Quý vị thính giả quan tâm, hãy gọi điện đến số điện thoại quen thuộc để đặt câu hỏi với khách mời qua số điện thoại là 0439349483.
Vũ Dũng: Xin chào Luật sư Trương Thanh Đức. Cảm ơn ông tham gia chương trình.
LS Trương Thanh Đức: Chào anh Vũ Dũng, xin chào các bạn đang nghe Chương trình Theo dòng Thời sự.
- Thưa ông, ba năm trở lại đây, khá nhiều cựu lãnh đạo ngân hàng bị bắt. Trước tiên xin hỏi ông, việc nhiều cựu lãnh đạo ngân hàng bị bắt như thế, có gì là bất thường hay khác thường không?
LS Trương Thanh Đức:
Rất bất thường;
– Tỷ lệ bị khởi tố, bắt giam nhiều hơn hẳn các lĩnh vực khác;
– Những người có vị trí cao nhất của ngân hàng như TGĐ, Chủ tịch HĐQT
– Những năm trước kia rất hiếm khi xảy ra việc này.
- Theo góc nhìn của một Luật sư, những vi phạm khiến các cựu lãnh đạo ngân hàng này bị bắt có thể khái quá như thế nào? Xin ông giải thích cho thính giả?
LS Trương Thanh Đức:
– Tập trung vào 3 tội: Vi phạm quy định về cho vay, cố ý làm trái và thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng
– Hầu hết thuộc tội rất nặng, giá trị thiệt hại rất lớn, hang tram, hang ngan ty dong.
– Vi phạm vượt qua các quy định rất khắt khe về sở hữu chéo, về các trường hợp cấm cho vay, về điều kiện vay vốn, về cơ cấu lại thời hạn trả nợ, đảo nợ,…
- Thưa ông, nhiều người nhớ lại sự phát triển mạnh của ngành ngân hàng cách đây vài năm. Nhiều ngân hàng được thành lập, nhiều tập đoàn, tổng công ty đầu tư ngoài ngành, chung vốn thành lập ngân hàng khiến nhiều người ghi ngờ chuyện cho vay các dự án sân sau; từ đó xuất hiện tình trạng sở hữu chéo, huy động, tăng trưởng tín dụng thì quá nóng… Có mối liên hệ nào giữa việc nhiều lãnh đạo ngân hàng bị bắt gần đây với thực tế vừa nêu hay không?
LS Trương Thanh Đức:
– Mối liên hệ là có và tương đối rõ
– Sức ép tăng trưởng nóng, tăng vốn, tăng huy động, tăng dư nợ cho vay và lợi nhuận dẫn dến cho vay ồ ạt, dễ dãi, bỏ qua nguyên tắc
– Ngoài ra còn do giao dịch sân sau, sở hữu chéo, nhập nhằng trong vay nợ, đảo nợ, che dấu nợ xấu, lợi dụng phục vụ lợi ích nhóm, tư lợi.
- Vậy còn với việc, một số ngân hàng TMCP, hoạt động yếu kém, nợ xấu, gây mất vốn, khiến NHNN phải mua lại với giá 0 đồng, thì có liên quan nào với việc các lãnh đạo ngân hàng bị bắt hay không?
LS Trương Thanh Đức:
– Các ngân hàng bị mua 0 đồng thì lãnh đạo đều bị bắt do hoạt động yếu kém, nợ xấu cao, rủi ro lớn.
– Hậu quả trực tiếp của các ngân hàng này đều gắn chặt với lãnh đạo ngân hàng.
- Có thể nói Ngân hàng Nhà nước đã quá vất vả để xử lý được hàng loạt các ngân hàng yếu kém. Giờ đây thì tình hình có vẻ ổn hơn rất nhiều. Lần lượt các ngân hàng yếu kém đã được xử lý. Thị trường ngân hàng vẫn ổn định. Từ góc nhìn pháp luật, theo ông, những sai phạm đó có xuất phát từ những kẽ hở luật pháp hay không? Ông có thể nêu ví dụ hoặc phân tích cụ thể?
LS Trương Thanh Đức:
– Một trong những nguyên nhân phải thừa nhận là kẽ hở của luật pháp.
– Không cần có tài sản bảo đảm hoặc chỉ cần có một số rất ít. Khi rủi ro xảy ra thì không có nguồn thu
– Không cần có vốn chủ sở hữu hoặc chỉ một số rất ít. Gần như toàn bộ rủi ro của doanh nghiệp chuyển sang cho ngân hàng
– Không hạn chế cho vay bất động sản, chứng khoán một thời gian dài, dẫn đến rủi ro quá lớn khi 2 thị trường này đổ vỡ
– Không hạn chế mua trái phiếu doanh nghiệp, mà bản chất cũng là cho vay nhưng lại không phải thực hiện các điều kiện về cho vay
– Không có quy định gì về việc đặt cọc, thanh toán trước hàng nghìn tỷ mua hoặc thuê nhà đất.
– Không có quy định về việc mua tài sản trong một thời hạn rồi sau đó bán lại
– Không có quy định chặt chẽ về việc mua bán nợ trong một thời hạn.
- Cũng có những góc nhìn cho rằng, mô hình quản trị ngân hàng ở nước ta còn rất nhiều điểm phải bổ sung. Những sai phạm của không ít cựu lãnh đạo ngân hàng chính một phần là vì mô hình quản trị thiếu chặt chẽ. Ví dụ như dù có Ban Kiểm soát, nhưng hai cựu lãnh đạo ngân hàng xây dựng vẫn rút được hơn 18.000 tỷ đồng để chi tiêu cho mục đích cá nhân. Ông nghĩ sao về góc nhìn này?
LS Trương Thanh Đức:
– Đúng là mô hình quản trị còn thiếu chặt chẽ, bài bàn, thống nhất trong cả quy định cũng như trên thực tế.
– Lĩnh vực có thể nói là quy định và quản lý chặt chẽ nhất, nhưng rồi vi phạm lại tràn lan, phổ biết thuộc loại nhiều nhất.
- Ở nước ta có nhiều ngân hàng nước ngoài đang hoạt động, nhưng rõ ràng, không thấy họ mắc phải những vấn đề hoặc để xảy ra sai phạm như một số ngân hàng trong nước. Thực tế này có gợi nên điều gì cần suy ngẫm hay không, thưa ông?
LS Trương Thanh Đức:
– Do lợi thế đặc biệt lớn của ngân hàng nước ngoài, không vướng mắc, nhập nhèm ở sở hữu chéo, tăng vốn ảo, nhiều khách hàng yếu kém, nhiều khoản vay dưới chuẩn.
– Bài bản, chính quy, nghiêm túc, ý thức chấp hành, tuân thủ pháp luật rất cao.
- Trong định hướng tái cơ cấu hệ thống ngân hàng, thì từ nay đến năm 2020, số ngân hàng cả nước còn lại quá ít,
LS Trương Thanh Đức:
– Định hướng cần một số ngân hàng lớn, mạnh, cạnh tranh…
– Nhưng nhiều hay ít cần phải để thị trường quyết định
– Ngân hàng lớn hay nhỏ không quan trọng, miễn là an toàn, lành mạnh, hiệu quả.
- Trải qua việc nhiều cựu lãnh đạo cấp cao các ngân hàng bị bắt nhưng rõ ràng thị trường, hệ thống ngân hàng không hề bị xáo trộn. Phải nói rằng đó là nhờ NHNN đã có những bước đi rất chắc chắn và quyết liệt. Thậm chí nhiều người còn nói rằng, NHNN cần tiếp tục giám sát, loại bỏ hết những người trục lợi trên cương vị lãnh đạo ngân hàng, để lành mạnh hóa lĩnh vực vốn rất nhạy cảm này.Ông nghĩ sao về điều này?
LS Trương Thanh Đức:
– NHNN chịu trách nhiệm chính về chất lượng hoạt động của các ngân hàng, vì vừa cấp phép, vừa thanh tra, kiếm tra, giám sát, xử lý.
– Kết quả chấn chỉnh, khắc phục trong thời gian qua là do NHNN đã quyết tâm và đúng bài, đúng biện pháp.
– Thực tế của Việt Nam, một ngân hàng thương mại tốt hay xẩu phụ thuộc chủ yếu vào những người đứng đấu ngân hàng. Vì vậy cần tập trung giải quyết vấn đề này, loại bỏ những người trục lợi, tư lợi, lợi dụng ngân hàng hoặc không đáp ứng được điều kiện mà nghề ngân hàng đỏi hỏi, thì hệ thống ngân hàng sẽ từng bước an toàn, lành mạnh và hiệu quả.
——————
VOV1 (Theo dòng Thời sự) phát trực tiếp từ 7h17 đến 7h33 ngày 28-7-2015:
http://vov1.vov.vn/cau-chuyen-thoi-su/nhieu-cuu-lanh-dao-ngan-hang-bi-bat-noi-cho-thay-van-de-gi-trong-hoat-dong-cua-c47-19634.aspx