Thúc đẩy chuyển đổi hộ kinh doanh.

(TN) – Số liệu thống kê cũng cho thấy, hiện nay, cả nước có khoảng 5,5 triệu hộ kinh doanh. Hầu như các hộ kinh doanh này đều không muốn “lớn”, chuyển đổi thành doanh nghiệp.

Sản xuất hàng may xuất khẩu tại hộ gia đình. Ảnh: NAM ANH

Mở quán ăn theo mô hình hộ kinh doanh được hơn 10 năm, anh Nguyễn Văn Long (phố Tô Hiệu, Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết, từng có ý định chuyển đổi mô hình thành doanh nghiệp. Nếu như vậy sẽ thuận lợi trong việc xuất hóa đơn đỏ cho khách hàng. Tuy nhiên, sau khi tìm hiểu anh thấy có quá nhiều thủ tục phải làm. Cửa hàng ăn quy mô nhỏ, trở thành doanh nghiệp phải thực hiện chế độ kế toán, phải đóng bảo hiểm cho người lao động…

Những thách thức

Anh Long đã quyết định giữ nguyên mô hình kinh doanh hộ hiện tại. “Nếu chuyển đổi lên doanh nghiệp, chúng tôi phải đóng bảo hiểm cho người lao động, phí công đoàn… và có thể phải nộp thuế cao hơn. Để thực hiện các việc này, lại phải thuê thêm kế toán và làm tăng chi phí trong khi doanh thu có thể không tăng”.

Theo đánh giá của ông Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Hà Nội, TP Hà Nội đã có nhiều động thái tích cực tạo cơ hội cho các doanh nghiệp bằng các chính sách hỗ trợ về thủ tục pháp lý, giải quyết thủ tục hành chính, tổ chức đào tạo, hỗ trợ tài chính… Tuy nhiên, số lượng hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp chưa nhiều. Nguyên nhân là do sau khi chuyển đổi, nghĩa vụ pháp lý sẽ nhiều hơn, như phải đóng các loại bảo hiểm đầy đủ, tuân thủ quy định an toàn lao động và nộp thuế theo kê khai theo quy định.

Ngoài ra, các quy định liên quan đến mẫu mã sản phẩm, thương hiệu cũng phải thực hiện theo pháp luật về đăng ký sở hữu trí tuệ. “Nhìn chung, hộ kinh doanh thường do một hoặc vài cá nhân quản lý, thiếu kỹ năng và kinh nghiệm quản lý doanh nghiệp. Trong khi đó, việc chuyển đổi đòi hỏi họ phải cải thiện, nâng cao khả năng quản trị, đây có thể là một thách thức lớn”, ông Mạc Quốc Anh nhìn nhận.

Trên thực tế, trong những năm qua, Việt Nam đã có nhiều chính sách ưu đãi, hỗ trợ hộ sản xuất, kinh doanh nhỏ chuyển đổi thành doanh nghiệp. Chẳng hạn, theo quy định tại Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp sẽ được miễn, giảm nhiều loại thuế, phí, lệ phí. Cụ thể, được miễn lệ phí đăng ký doanh nghiệp và phí cung cấp thông tin doanh nghiệp lần đầu. Doanh nghiệp cũng được miễn lệ phí môn bài trong thời hạn 3 năm kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần đầu. Đồng thời họ còn được miễn, giảm tiền sử dụng đất có thời hạn theo quy định pháp luật về đất đai…

Tuy vậy, theo bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, phần lớn các hộ kinh doanh đều không muốn chuyển đổi thành doanh nghiệp vì cho rằng thủ tục phiền hà, nộp thuế nhiều hơn, hoạt động kinh doanh sẽ phải minh bạch hơn và chịu sự giám sát chặt chẽ từ các cơ quan chức năng. Thậm chí, có những hộ kinh doanh đã chuyển lên doanh nghiệp, nhưng sau khoảng thời gian được hưởng ưu đãi thuế lại quay về mô hình hộ kinh doanh để được đóng thuế khoán đơn giản theo từng tháng và ở mức rất thấp. Đặc biệt, từ ngày 1/1/2026, các hộ kinh doanh có doanh thu dưới 200 triệu đồng không phải chịu thuế giá trị gia tăng (VAT), thay vì mức 100 triệu đồng như hiện nay.

Cần mở rộng chính sách hỗ trợ

Nhìn vào kinh nghiệm nhiều quốc gia trên thế giới, bà Cúc cho biết, khi muốn các hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp, thường mức thuế phải đóng của hộ kinh doanh phải cao hơn của doanh nghiệp. Ngoài ra, về cơ chế quản lý thuế, nhiều nước bắt buộc người kinh doanh phải kê khai, tính thuế đối với tất cả các hoạt động phát sinh. Kể cả ở các nước có áp dụng chế độ thuế khoán đơn giản nhất cũng phải nộp theo một mức tỷ lệ trên doanh thu của cá nhân, hộ kinh doanh.

Vì vậy, để thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển đổi lên doanh nghiệp, Việt Nam cần có giải pháp về quản lý doanh thu của hộ kinh doanh và mức thuế khoán đúng, đủ. Cùng với đó, các hộ kinh doanh phải bảo đảm nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, thực hiện quy định an toàn lao động như một doanh nghiệp. “Nếu mức đóng thuế và chi phí tuân thủ pháp luật của hộ kinh doanh thấp hơn nhiều so doanh nghiệp thì chắc chắn họ sẽ không muốn chuyển lên doanh nghiệp”.

Đồng quan điểm, ông Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI cũng cho rằng, trên thực tế, có những hộ kinh doanh doanh thu lên đến hơn chục tỷ đồng, thậm chí hàng trăm, hàng nghìn tỷ đồng… Do đó, phải siết chặt lại hình thức thuế khoán cũng như giám sát việc thực hiện các chính sách quản lý thuế. Việc kiểm soát doanh thu của hộ kinh doanh sẽ chống thất thu thuế và từ đó cũng có thể các cơ sở kinh doanh sẽ tính toán chuyển dần lên thành doanh nghiệp.

Tuy vậy, việc chuyển đổi này cần phải có sự hỗ trợ từ phía Nhà nước về thuế, về thủ tục pháp lý, về phần mềm hạch toán, kế toán và ngành thuế phải có hướng dẫn chi tiết về thủ tục, lập báo cáo… Hay có các chính sách như ưu đãi về vay vốn… “Nếu chúng ta cứ để tồn tại mô hình này, dù vẫn có tác dụng và hiệu quả nhưng các hộ kinh doanh sẽ không bao “lớn” được và nền kinh tế cứ nhỏ lẻ và manh mún”.

Còn theo ông Mạc Quốc Anh, trên thực tế, không ít hộ kinh doanh cũng có nguyện vọng làm ăn lớn, mở rộng quy mô, kinh doanh chuyên nghiệp hơn, nhưng lại chưa được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng quản trị trong giai đoạn hội nhập hiện nay. Trong khi đó, các chính sách ưu đãi, hỗ trợ đã có nhiều nhưng dường như mới tập trung vào khuyến khích thành lập doanh nghiệp, hỗ trợ, động viên khởi nghiệp.

Vì vậy, để hộ kinh doanh mạnh dạn chuyển sang doanh nghiệp, cần có các chính sách hỗ trợ đồng bộ trong tất cả các khâu sản xuất, kinh doanh. Cụ thể, trong 1 – 3 năm đầu chuyển đổi, các doanh nghiệp mong muốn được giảm, giãn các loại thuế, phí như thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế đất hay được giảm một phần tiền đóng bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế.

Về nguồn vốn, cần tăng cường các chương trình vay vốn ưu đãi cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh với lãi suất thấp hơn và điều kiện vay vốn dễ dàng hơn. Bên cạnh đó, phát triển các quỹ hỗ trợ doanh nghiệp để cung cấp nguồn vốn đầu tư cho các doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tiếp cận tín dụng ngân hàng. Về mặt thị trường, tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp tăng cường tiếp cận thị trường và ban hành thêm chính sách hỗ trợ hoạt động xuất khẩu.

Ngoài ra, đẩy mạnh chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo thông qua việc hỗ trợ chi phí chuyển đổi số cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh, bao gồm chi phí phần mềm, hạ tầng công nghệ và đào tạo nhân lực. “Chúng ta cần một cơ chế hỗ trợ rộng hơn, lớn hơn và hỗ trợ nhiều hơn – thay vì chỉ nhằm mục tiêu đưa hộ kinh doanh lên thành doanh nghiệp”, ông Mạc Quốc Anh nhìn nhận.

Trong buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương về phát triển khu vực kinh tế tư nhân ở Việt Nam mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm đánh giá, dù đông về số lượng nhưng khối doanh nghiệp này hạn chế về quy mô, tiềm lực, năng lực cạnh tranh. Cùng với đó, với hơn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể là lực lượng rất lớn, nhưng “không muốn, không chịu lớn” bởi những ràng buộc, lo ngại về quy định, thủ tục đặt ra.

Về giải pháp phát triển kinh tế tư nhân, Tổng Bí thư cho rằng, điểm cốt yếu để tạo đột phá là tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, nhanh chóng cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, xóa bỏ các rào cản, trở lực đối với sự phát triển của doanh nghiệp, thực hiện nhất quán quan điểm “người dân và doanh nghiệp được phép làm những gì mà pháp luật không cấm”.

Đồng thời, phải tập trung xây dựng và triển khai có hiệu quả các chương trình quốc gia để thúc đẩy phát triển khu vực này, giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ nhanh chóng vươn lên trở thành doanh nghiệp lớn.

Gia Hưng

————-

Thời nay (Thời sự) 18-3-2025:

https://nhandan.vn/thuc-day-chuyen-doi-ho-kinh-doanh-post865885.html

(191/1.667)