(TBKD) – Thời gian qua đã ghi nhận những nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh từ phía Chính phủ và chính quyền các địa phương. Song, rủi ro pháp lý và rủi ro chính sách vẫn là những rủi do lớn nhất đối với doanh nghiệp (DN) và nhà đầu tư. Vì vậy, điều mà các DN mong muốn chính là sự “thủy chung” của chính quyền đối với họ.
Tại Hội thảo “Làm gì để môi trường đầu tư kinh doanh minh bạch, ổn định” do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Thời báo Kinh Doanh vừa tổ chức, ông Tào Quốc Tuấn – Tổng Giám đốc công ty TNHH xây dựng và sản xuất vật liệu xây dựng Bình Minh, cho biết, DN luôn muốn môi trường đầu tư kinh doanh minh bạch và bình đẳng. Song chính sách dường như chưa đảm bảo được điều này.
“Sống dở, chết dở” vì chính sách thay đổi
Kể lại câu chuyện của DN mình, ông Tuấn chia sẻ, năm 2007, công ty TNHH Bình Minh đã đầu tư xây dựng Nhà máy nước sạch Nghi Sơn, với công suất 90.000 m3/ngày đêm tại xã Hải Thượng, huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa, để phục vụ cho Khu kinh tế Nghi Sơn và Dự án lọc hóa dầu Nghi Sơn.
Theo quy hoạch, Khu kinh tế Nghi Sơn đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Nhà máy nước sạch Nghi Sơn sẽ bảo đảm cấp nước cho khu vực Đông Nam của khu kinh tế này đến năm 2025. Đến năm 2010, công ty Bình Minh đã hoàn thành giai đoạn 1 của nhà máy và từ tháng 2/2016, tiếp tục đầu tư xây dựng giai đoạn 2.
Thế nhưng, UBND tỉnh Thanh Hóa đã thần tốc ký Quyết định số 1982/QĐ-UBND ngày 10/6/2016, chấp thuận chủ trương cho liên doanh Tổng công ty Anh Phát – Sông Chu làm chủ đầu tư nhà máy nước sạch mới tại Khu kinh tế Nghi Sơn với công suất 60.000m3/ngày, chặn họng đầu nguồn Nhà máy nước Nghi Sơn và không có trong quy hoạch chung Khu kinh tế Nghi Sơn.
Theo ông Tuấn, nhà máy mới đã được ồ ạt xây dựng trong khi chưa được phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch cùng với việc tỉnh Thanh Hóa cấp tốc đề nghị hợp thức hóa thủ tục pháp lý.
“Sau gần 10 năm với bao cay đắng, khó khăn, rủi ro vì không bán được hàng do Khu công nghiệp chậm tiến độ, đến ngày đạt thành quả lại có kẻ mạnh khác nhảy vào giành chiếm thị phần. Nhà máy nước có đặc thù là không phải bán một lần là xong, mà bán khối nào được tiền khối ấy, gắn liền với nhu cầu của các khách hàng cố định, không thể bán cho khách hàng hay thị trường khác”, ông Tuấn chia sẻ.
Ông Tuấn cho rằng nếu Nhà máy nước sạch Nghi Sơn chỉ khai thác được 1/10 công suất thiết kế, có nghĩa là Thanh Hóa đã bức tử nhà đầu tư, đã ưu ái cho DN này bằng cách tiêu diệt DN khác. “Chúng tôi đã nhiều lần kêu cứu nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết”, ông Tuấn nói.
Câu chuyện DN của ông Tuấn không phải là cá biệt, một câu chuyện tương tự như vậy cũng diễn ra tại Hải Phòng. Cụ thể, năm 2013, công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Kim khí Hải Phòng xây dựng bến xe khách Thượng Lý (Hải Phòng) với tổng diện tích 11.600m2, công suất 300 lượt xe ra vào mỗi ngày, mức đầu tư 50 tỷ đồng, để thay thế cho bến xe Tam Bạc đóng cửa vào tháng 6/2015.
Tuy nhiên, thay vì điều chuyển toàn bộ phương tiện đang hoạt động tại bến xe Tam Bạc sang bến xe Thượng Lý như chủ trương ban đầu, Sở Giao thông Vận tải Hải Phòng đã cho phép các DN đang hoạt động tại bến xe Tam Bạc được lựa chọn chuyển sang bến xe Niệm Nghĩa ở trung tâm thành phố, với lợi thế cạnh tranh hoàn toàn áp đảo bến xe Thượng Lý.
“Nếu như cho rằng việc điều phối luồng tuyến xe khách như vậy là đúng quy định của pháp luật và đúng với quy luật thị trường, không có gì khác là cơ quan nhà nước đã lừa nhà đầu tư”, luật sư Trương Thanh Đức – Trọng tài viên VIAC, Giám đốc Công ty Luật ANVI bình luận.
Theo ông Đức, lẽ thường kinh doanh là phải chấp nhận lãi, hòa hoặc lỗ và rủi ro lớn nhất là mất toàn bộ tài sản. Nhưng kể từ năm 1945 đến nay, dường như rủi ro lớn nhất trong kinh doanh là rủi ro pháp lý hay rộng hơn là rủi ro chính sách, thay vì rủi ro thị trường hay bất cứ loại rủi ro nào khác.
“Trên thực tế đã diễn ra nhiều hành động vô tình hay cố ý loại bỏ, gây khó và đánh đố nhà đầu tư như hai trường hợp ví dụ xảy ra tại Hải Phòng và Thanh Hóa”, ông Đức dẫn chứng.
Chia sẻ về khó khăn mà cộng đồng DN gặp phải, ông Vũ Tiến Lộc – Chủ tịch VCCI, cho rằng chúng ta cần phải nhất quán về chính sách và cũng cần nói tới sự “thủy chung” của chính quyền đối với DN. Trong kêu gọi DN đầu tư dự án, nhiều nơi cơ quan nhà nước không thực sự thủy chung với DN khi thay đổi chủ trương, do động cơ lợi ích nhóm, làm ảnh hưởng tới lợi ích DN… đẩy các DN vào tình trạng khó khăn.
Khi kêu gọi DN đầu tư dự án, nhiều nơi cơ quan không thực sự “thủy chung” với DN
Mất tiền tỷ vì quy định ngặt nghèo
Theo khảo sát của VCCI, hiện nay còn 24 điều kiện kinh doanh không hợp lý cần được cắt bỏ. Ghi nhận những cải cách đã đạt được, theo ông Chủ tịch VCCI, cần đẩy mạnh hơn nữa. Như trường hợp Bộ Công Thương từng tuyên bố hàng trăm điều kiện kinh doanh sẽ được xem xét, cắt giảm và bãi bỏ, nhưng sau khi bỏ quy hoạch xuất khẩu gạo, formaldehyte và một vài quy định khác, gần như không thấy triển khai thêm. Các bộ, ngành khác cũng tương tự như vậy với lý do “pháp luật quy định như vậy thì chúng ta phải thực hiện”.
Liên quan tới các thủ tục kinh doanh, ông Mai Huy Tân, Chủ tịch Hội Đồng Quản trị công ty Cổ phần Thực phẩm Đức – Việt, cho biết ông đã từng đầu tư dây chuyền giết mổ với công nghệ nhập khẩu từ Đức để đưa thịt sạch về Hà Nội nhưng dự án thất bại vì Chi cục Thú y tỉnh Hưng Yên chỉ cấp giấy chứng nhận thú y sau ca mổ vào lúc 5 giờ sáng, trong khi đó, tại mấy trăm điểm bán thịt sạch ở Hà Nội, Cục Quản lý thị trường Hà Nội yêu cầu mỗi điểm bán phải cung cấp một giấy chứng nhận thú y bản gốc.
“Chúng tôi phải bán thanh lý toàn bộ dây chuyền của Đức và xếp xó hơn 100 cửa hàng thịt sạch ở Hà Nội. Điều này đã gây thiệt hại nhiều tỷ đồng cho DN chỉ vì bất cập giấy chứng nhận trong một lĩnh vực”, ông Tân than thở.
Công tác thanh – kiểm tra hiện nay đang chồng chéo tiếp tục làm khó cộng đồng DN. Bình luận về điều này, ông Lê Xuân Hiền, Sở KH&ĐT tỉnh Hải Dương, cho biết: “Mới chiều hôm trước, tôi nhận được giấy thành lập DN, ngay sáng hôm sau đã có cuộc gọi điện tới yêu cầu kiểm tra phòng cháy chữa cháy trong khi chúng tôi còn chưa có biển hiệu DN”.
“Chính phủ kiến tạo, minh bạch nhưng từ một ví dụ nhỏ như vậy cho thấy DN bị thanh – kiểm tra lớn như thế nào, mặc dù Thủ tướng mới ra Chỉ thị 20 về việc một năm không được thanh kiểm tra DN quá một lần”, ông Hiền nhấn mạnh.
| Ông Phan Đức Hiếu – Phó Viện trưởng CIEM Dù Chính phủ đã có nhiều cải cách mạnh mẽ nhưng vẫn còn nhiều bất cập, cản trở DN phát triển. Tôi cho rằng còn ba điều đang bỏ ngỏ và ít đề cập đến. Một là rủi ro pháp lý. Hai là an toàn và bảo vệ quyền tài sản. Ba là thực thi pháp luật. Chúng ta cần phải có cuộc cải cách toàn diện, nâng cao chất lượng quy định; bãi bỏ quy định kém chất lượng, cản trở cạnh tranh, sáng tạo, gây rủi ro, mất an toàn cho DN. Ông Vũ Đình Ánh – Chuyên gia kinh tế DN, doanh nhân sống nhờ thực hiện đúng quy hoạch, phát triển nhờ khả năng vượt trội khi thực hiện theo quy hoạch song cũng có thể chết bất cứ lúc nào do quy hoạch sai và sai trong điều chỉnh quy hoạch. Chính vì vậy, quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch là nhiệm vụ và trách nhiệm của các cấp chính quyền, của cơ quan quản lý nhà nước, song quyền và lợi ích hợp pháp của DN phải được coi trọng, được bảo vệ trong toàn bộ các khâu liên quan đến quy hoạch và điều chỉnh quy hoạch. Ông Lê Xuân Hiền – Sở KH&ĐT tỉnh Hải Dương Ở nhiều nước, người ta đã áp dụng việc quản lý theo kiểu nếu DN gặp khó khăn gì, cơ quan nhà nước đến tận nơi để quan tâm, tháo gỡ, còn những DN đã sống được, phát triển được, cứ tuân theo pháp luật mà làm, yên tâm. Rõ ràng, cần thay đổi tư duy rất mạnh, từ đó thay đổi cách thức quản lý, nhận diện, xử lý vấn đề mới mong chấn chỉnh được thật sự công tác thanh tra, kiểm tra, phát hiện được đúng và trúng, kịp thời vấn đề, uốn nắn, xử lý được DN làm ăn chưa tốt, thậm chí bất chính, cũng chính là giúp đỡ các DN cố gắng làm ăn tốt, làm ăn chân chính. |
Lê Thúy
————-
Thời báo Kinh doanh (Diễn đàn) 05-6-2017:
http://thoibaokinhdoanh.vn/Dien-dan-10/Doanh-nghiep-Rui-ro-lon-nhat-la-rui-ro-chinh-sach-35427.html
(173/1.76